مزیت خودروسازان در طرح ادغام
ادغام قطب‌های نیمه دولتی کارساز است؟
طرح‌هایی همچون جوینت ونچر با خودروسازان خارجی یا تحول در صنعت خودرو کشور با تولید گسترده خودروهای دوگانه‌سوز یا طرح مباحثی مانند تشکیل معاونت خودرو در وزارتخانه صنعت و معدن همگی در راستای تغییرات گسترده در صنعت خودرو کشور مطرح شده است.
طرح‌هایی همچون جوینت ونچر با خودروسازان خارجی یا تحول در صنعت خودرو کشور با تولید گسترده خودروهای دوگانه‌سوز یا طرح مباحثی مانند تشکیل معاونت خودرو در وزارتخانه صنعت و معدن همگی در راستای تغییرات گسترده در صنعت خودرو کشور مطرح شده است. با وجود اجرای برخی از این طرح‌ها و ایده‌ها هر چند شاهد تغییراتی در خودروسازی کشور بودیم؛ اما تولید خودرو بر پایه پلتفرم‌های قدیمی همچنان رکن اساسی صنعت خودرو کشور به حساب می‌آید و در کنار آن گله‌مندی مشتریان نیز پابرجا است. اینکه دولت یازدهم با وجود انتقادهای سفت و سختی که مسوولان آن چه قبل و چه بعد از روی کارآمدن نسبت به وضعیت صنعت خودرو داشتند، با کدام ایده در پی کسب رضایتمندی مشتریان است را می‌توان از نتایج جلسات شورای سیاست‌گذاری خودرو و اظهارات مسوولان غیرصنعتی به‌خوبی دریافت. مجموعه دولت یازدهم در حال حاضر دو ایده کلان برای بهبود صنعت خودرو و خروج از وضعیت فعلی را مطرح کرده است. یکی از این دو ایده هر چند هنوز نتوانسته نظر وزیر صنعت، معدن و تجارت را جلب کند اما در هر صورت با پشتوانه شخص رئیس‌جمهور در حال پیگیری است. ایجاد قطب سوم خودروسازی که به گفته دبیر شورای‌عالی مناطق آزاد با نظر مثبت روحانی در حال شکل‌گیری است قرار است منجر به رقابت‌پذیر کردن صنعت خودروی کشور شود. هر چند این ایده هنوز اجرایی نشده و تنها زمین آن در منطقه آزاد چابهار جانمایی شده است؛ اما ظاهرا مسوولان این ایده در پی یافتن شرکای خارجی جهت سرمایه‌گذاری در قطب سوم خودروسازی هستند. همان‌طور که گفته شد قطب سوم در کنار دو قطب دیگر خودروسازی کشور یعنی ایران خودرو و سایپا قرار خواهد گرفت تا بلکه بتواند منشا حرکت این دو قطب در راستای تولید محصولات رقابتی باشد. در هر حال این ایده از سوی اکبر ترکان، دبیر شورای‌عالی مناطق آزاد در حال پیگیری است هر چند با گذشت ماه‌ها از طرح آن هنوز خبر جدی از شکل‌گیری قطب سوم منتشر نشده است. اما پس از رفع نسبی چالش‌های مالی خودروسازان که از ابتدای دولت یازدهم، مسوولان صنعتی کشور را به خود مشغول کرده بود هم‌اکنون ایده‌هایی برای بهبود وضعیت محصولات تولیدی خودروسازان مطرح می‌شود. بر پایه تمامی این ایده‌ها طرح مشارکت با خودروسازان خارجی جهت تولید محصولات باکیفیت دیده می‌شود و ظاهرا مجموعه سیاست‌گذاران خودرو به این نتیجه دست پیدا کردند که تغییرات در خودروسازی‌های کشور تنها با مشارکت خودروسازان خارجی و سرمایه‌گذاری آنها قابل تحقق است .با این حال در کنار این ایده نعمت‌زاده در آخرین جلسه شورای سیاست‌گذاری خودرو طرح ادغام خودروسازی کشور را مطرح و عنوان کرده که تعداد زیاد خودروسازی‌های کشور به صلاح نیست و برای اقتصادی کردن تولید‌ات بهتر است خودروسازی‌های کشور ادغام شوند. هر چند در پی این گفته وزیر، تاکنون مسوول دولتی پیرامون آن اظهارنظر نکرده؛ اما به‌نظر می‌رسد که این طرح، موضوع ناشناخته‌ای برای مخاطبان صنعت خودرو نباشد. طرح ادغام خودروسازان برای اولین بار از سوی مهرداد بذرپاش یکی از نزدیکان محمود احمدی‌نژاد و همچنین مدیر عامل شرکت‌های پارس خودرو و سایپا در دولت نهم و دهم پیشنهاد داده شد.
وی در نطق و سخنرانی‌های خود راه نجات و توسعه صنعت خودرو را ادغام شرکت‌های خودروساز خوانده بود. بر این اساس اگر چه پیشنهاد مذکور بارها از سوی بذرپاش تکرار شد و وی اصرار داشت که پیشنهاد ادغام لااقل توسط کارشناسان و اهالی صنعت خودرو مورد بررسی قرار گیرد، اما این طرح از سوی علی‌اکبر محرابیان، وزیر صنعت، معدن وقت در نطفه خاموش شد.
وی در ابتدا نیز مخالف این طرح بود اما در مواجهه با اصرار بذرپاش در یکی از سخنرانی‌های خود به صراحت اعلام کرد که دیگر نمی‌خواهد سخنی از طرح ادغام بشنود. در آن زمان هر چند بخش اعظم سهام خودروسازها به‌خصوص سهام مدیریتی آنها در دست دولتی‌ها بود؛ اما محرابیان با این وجود ادغام را یک موضوع بنگاهی می‌دانست که باید در مجامع و هیات مدیره شرکت‌ها به تصویب می‌رسید. وزیر صنعت و معدن پیشین در حالی به صراحت مخالفت خود را با ادغام اعلام می‌کرد که بر کاهش هزینه‌های شرکت‌های خودروساز توسط خود شرکت‌ها نیز تاکید می‌کرد. حال در شرایطی قرار داریم که نعمت‌زاده ادغام را نیز در کنار حضور سرمایه‌گذاران خارجی، چاره بهبود وضعیت خودروسازان می‌داند. وی در اظهارات خود هدف از طرح ادغام را کاهش هزینه‌های خودروسازی خوانده است.گفته‌های نعمت‌زاده در شرایطی است که بخش اعظم سهام خودروسازی‌ها به جز سهام مدیریتی به بخش خصوصی واگذار شده هر چند که تصمیمات کلان در این صنعت هنوز به پای دولت نوشته می‌شود. با این حال دولت هم برای این صنعت قیمت‌گذاری می‌کند و هم رای به ادغام خودروسازها می‌دهد و از سوی دیگر معتقد است که صنعت خودرو در کشور ما انحصاری نیست و خودروسازان خود در تعیین سرنوشتشان دخیل هستند. از سوی دیگر به‌نظر می‌رسد که ادغام با طرح دبیر شورای‌عالی مناطق آزاد کاملا در تضاد است؛ چراکه اگر خودروسازان ادغام شوند؛ بنابراین در منطقه آزاد چابهار باید قطب دوم خودروسازی تشکیل شود نه قطب سوم. در این زمینه برخی از کارشناسان معتقدند که ادغام دو خودروساز بزرگ کشور اگر چه نمی‌تواند منجر به کاهش هزینه‌ها شود، اما به انحصار بیشتر دامن خواهد زد. آنها تاکید دارند که در حال حاضر رقابت نسبی بین دو شرکت ایران خودرو و سایپا وجود دارد حال آنکه با شکل‌گیری ادغام این رقابت نسبی نیز از بین خواهد رفت.
اما این موضوع که ادغام خودروسازهای کوچک در شرکت‌های بزرگ منجر به ایجاد مزیت شده و رشد و تعالی شرکت‌ها را در پی داشته قابل کتمان نیست. ادغام شرکت‌ها طی سال‌های گذشته در دستور کار خودروسازان قرار داشته حال آنکه نتایج خوبی نیز دربرداشته است. به این ترتیب در سیاست‌های کلان و استراتژی بسیاری از کشورها که هم‌اکنون صنعت خودرویی فعال دارند ادغام و ائتلاف جزء لاینفک خودروسازی‌ها قرار گرفته است به‌طور مثال در کشور همسایه مان ترکیه که صادرات صنعت خودروی آن در سال بیش از نیمی از تولید آن است علاوه‌بر اینکه دولت حق دخالت در صنعت خودروسازی را ندارد، ادغام شرکت‌های قطعه ساز از سیاست‌های کلان و استراتژیک این صنعت به حساب می‌آید .در چین نیز بر ائتلاف و ادغام به‌ویژه در بین تولیدکنندگان چینی تاکید فراوان شده است. با تاکید بر اینکه دولت حق دخالت در هیچ یک از تصمیمات مربوط به این شرکت‌ها را ندارد و این شرکت‌ها نه به‌طور دستوری؛ بلکه حسب نیاز خود نسبت به این موضوع اقدام می‌کنند.
کارشناسان چه می‌گویند؟
بسیاری از کارشناسان از هشت سال گذشته نیز که بذرپاش موضوع ادغام را مطرح کرد با آن مخالفت کردند؛ چراکه آن را چاره مشکلات کنونی خودروسازان نمی‌دانند.در این زمینه برخی از کارشناسان معتقدند که ادغام شرک‌های خودروساز زمانی به بهبود وضعیت خودروسازی کمک خواهد کرد که هر شرکتی مزیت نسبی داشته باشد و با ادغام این مزیت‌ها فعالیت‌های یک شرکت به ثمر برسد. این کارشناسان عنوان می‌کنند که در حال حاضر خودروسازان کشورمان با تکیه بر تولید خودروهایی با پلتفرم‌های قدیمی مزیت قابل توجهی برای ادغام و استفاده از مزیت‌های یکدیگر ندارند و تنها ادغام آنها باعث تجمیع گرفتاری‌ها و مشکلات صنعت خودروی کشور در یک شرکت خواهدشد، اما یکی دیگر از کارشناسان با اشاره به اینکه ادغام نمی‌تواند چاره کار باشد معتقد است که ادغام دستوری خودروسازان نیز چاره‌ساز نیست و تا سایه دولت از سر تصمیمات شرکت‌های خودروساز کم نشود، ادغام نیز نمی‌تواند به این شرکت‌ها کمکی کند. از سوی دیگر عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس در گفت و گو با خبرگزاری تسنیم ادغام کارخانه‌های خودروسازی را مثبت ارزیابی کرده و گفته است که دولت باید امکان شکل‌گیری قطب‌های جدید خودروسازی با مشارکت کشورهای صاحب نام را فراهم کند تا شاهد ایجاد رقابت در بازار باشیم. موید حسینی صدر تاکید کرده که در تمام دنیا تجربه ادغام کارخانه‌های کوچک با موفقیت همراه بوده است.
نماینده مردم خوی و چایپاره در مجلس شورای اسلامی افزوده به‌طور حتم اگر کارخانه‌های ایران خودرو و سایپا با یکدیگر ادغام و محصولات با کیفیت و مشترک تولید کنند، در مسیر رشد قرار خواهند گرفت و ما نیز از این موضوع استقبال می‌کنیم. عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس تصریح کرد: ایران می‌تواند با مشارکت کشورهایی از قبیل آلمان، کره و حتی ترکیه، قطب‌های جدید خودروسازی را تشکیل دهد، اکنون ترکیه هم در مسیر ساخت خودرو قرار گرفته و ما می‌توانیم با مشارکت چند جانبه، شرایط را برای توسعه صنعت خودرو فراهم کنیم.
این نماینده مردم در مجلس نهم، حضور بخش خصوصی در صنعت خودروسازی را امری ضروری دانست و گفت: دولت باید همگام با ادغام خودروسازی‌ها، قطب‌های جدید را با مشارکت بخش خصوصی در مناطق کمتر توسعه یافته تشکیل دهد.
ارسال نظر