پروتون در آستانه احتضار

گروه خودرو- ماهاتیرمحمد، نخست‌وزیر سابق مالزی که حدود دو دهه قبل شرکت خودروسازی پروتون را بنیان نهاد، تاکید دارد: بزرگ‌ترین خودروساز مالزی در صورت ناکامی دریافتن شریکی خارجی چون فولکس واگن قادر نخواهد بود مدت زیادی به حیات خود ادامه دهد.

او که در حال حاضر در آستانه هشتاد سالگی قرار دارد و پس از وداع با نخست‌وزیری به عنوان مشاور ارشد پروتون منصوب شد، می‌گوید: با وضعی که پروتون دارد زیاد دوام نخواهد آورد. وی می‌افزاید: سال‌ها است که عملکرد مالی پروتون منفی است و آنها خودروهای تولید شده زیادی دارند که قادر به فروش‌شان نیستند.

پروتون پس از لغو قوانین حمایت دولت مالزی و گشایش بازار این کشور به روی محصولات خارجی در حال واگذاری سهم خود از بازار وطنی به رقبایی چون تویوتا بوده که از تکنولوژی بالاتری برخوردار هستند و محصولاتی به روزتر عرضه می‌کنند.

همین ناکامی موجب شد پروتون در جست‌وجو برای شرکای خارجی مذاکراتی را با فولکس واگن آغاز کند که این رایزنی‌ها ژانویه سال جاری میلادی به دلیل این که دو طرف نتوانستند بر سر پاره‌ای مسائل از جمله نحوه مدیریت پروتون پس از ایجاد ائتلاف به اتفاق نظر دست پیدا کنند، متوقف شد.

این در حالی بود که ائتلاف پروتون و میتسوبیشی در سال ۲۰۰۴ میلادی ملغی شده بود.

رایموند تانگ، مدیر یکی از شرکت‌های سرمایه‌گذاری بزرگ در کوالالامپور، پایتخت مالزی می‌گوید: دولت باید با واگذاری حق مدیریت پروتون به شریک خارجی این شرکت موافقت کند. این دقیقا همان نکته‌ای است که شکست مذاکرات قبلی را رقم زد.

مهم‌ترین موانع در تعیین سرنوشت یک مجموعه مدیریت آن است و طبیعی است که شرکای خارجی به دنبال تغییر ساختار مدیریتی پروتون باشند.

فولکس واگن

پروتون که در سال ۱۹۸۳ توسط ماهاتیرمحمد ایجاد شد، هشت مدل خودرو را تحت همین برند و دو مدل را تحت برند لوتوس تولید می‌کند.

خروج میتسوبیشی موتورز از پروتون به سرمایه‌گذاری این شرکت ژاپنی در پروتون پایان داد.

پروتون خزانه‌داری کل مالزی که مالک ۴۳درصد سهام این خودروساز است در حال بررسی واگذاری مدیریت پروتون به طرف خارجی هستند.

در همین راستا فروش بخش قابل توجهی از سهام این شرکت در دستور کار قرار گرفته، اما مشکل اینجا است که مدیران ارشد پروتون که روابط تنگاتنگی با مقامات ارشد کوالالامپور نیز دارند با کناره‌گیری از سمت‌های خود در این شرکت مخالفت می‌ورزند و به عبارت ساده‌تر اگرچه برای نجات پروتون با واگذاری سهام این شرکت موافق هستند، اما رغبتی به واگذاری مدیریت این شرکت به شریک جدید ندارند.

مذاکرات پروتون و فولکس واگن به همین دلیل بی‌نتیجه پایان یافت. در پی اعلام خبر توقف مذاکرات دو طرف سهام پروتون به طور مرحله‌ای از ابتدای سال تاکنون ۲۶درصد کاهش یافت.

روزهای سخت

پروتون در حال مذاکره بادو شرکت چینی چری و ین‌هوایانگهن است تا با مشارکت آنها اقدام به تولید خودرو کند. به این خودروسازها اجازه داده خواهد شد سهمی اندک در پروتون خریداری کنند تا این شرکت بتواند به بازار پرجمعیت کشور دنیا راه پیدا کند. علاوه بر این مذاکراتی هم با شرکت هندی و ماهیندورا و ماهیندرا در جریان است تا زمینه ورود پروتون به بازار هند نیز هموار شود.

ماهاتیر معتقد است اگرچه همکاری با این خودروسازها اقدامی امیدوارکننده است، اما نباید به این استراتژی به عنوان جایگزینی برای همکاری با فولکس واگن نگریست. او از موفقیت‌آمیز بودن مذاکرات می‌گوید و این که ائتلاف با فولکس واگن نه تنها زمینه تولید محصولات این شرکت در تاسیسات پروتون را فراهم می‌آورد که عامل انتقال فناوری از طرف آلمانی به پروتون خواهد بود.

مقامات کنونی پروتون نگاهی متفاوت به مساله دارند. آنان بر این باور هستند که همکاری شرکت‌های چینی و هندی به ورود محصولات پروتون به بازار این کشورها منتهی خواهد شد و دیگر نیازی به واگذاردن سکان هدایت این شرکت به خارجی‌ها نخواهد بود.

توان رقابتی پروتون با اتخاذ سیاست‌های جدید وارداتی از سوی دولت مالزی به شدت آسیب دید. این سیاست از ابتدای سال‌جاری به مرحله اجرا در‌آمد و براساس تعرفه واردات خودرو به مالزی از ۱۵درصد به ۵درصد کاهش یافت.

کانون منطقه‌ای

سهم مالزی از بازار خودرو مالزی از حدود دو سوم در دهه ۸۰میلادی به کمتر از ۴۰درصد در سال‌جاری میلادی کاهش یافت. زیان‌دهی پروتون در سه ماه اول سال‌جاری منتهی به ژوئن در حدود ۱۶میلیون دلار بود که در قیاس با مدت مشابه سال قبل رشدی ۴۰۰درصدی داشت. علت اصلی این رشد بی‌سابقه، زیاندهی فقدان تقاضا برای مدل‌های تولیدی جدید پروتون بود.

تانگ بر این باور است که پروتون اکنون بیش از هر زمانی در گذشته به شریکی خارجی نیاز دارد. پروتون ماه گذشته تفاهمنامه‌ای را با پژو امضا کرد که براساس آن دو طرف به بررسی احتمال تولید مشترک خودرو خواهند پرداخت. این سومین توافقنامه از این دست طی سال‌جاری میلادی است.

این سیاست انتقادهای زیادی را به دنبال داشته است. بسیاری اعتقاد دارند صرف ایجاد پلت‌فرم مشترک به انتقال فناوری منتهی نمی‌شود. پروتون در حال حاضر به دنبال عرضه شش‌مدل جدید خودرو طی ماه‌های آتی است که یکی از آنها با استفاده از فناوری و قوای محرکه میتسوبیشی تولید می‌شود. این شرکت برای اولین بار اقدام به تولید خودرویی همه کاره (MPV) نیز خواهد کرد.

این در حالی است که فروش خودرو در مالزی به دلیل کاهش قیمت خودروهای دست‌دوم، دشوار شدن قوانین مربوط به فروش اقساطی و رشد بهای بنزین رو به افول گذاشته است.