با اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها و افزایش قیمت بنزین
آیا الگوی مصرف خودرو تغییر می‌کند؟
گروه خودرو- با واریز مبلغ یارانه‌ها به حساب مردم، کشور یک گام دیگر به اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها نزدیک شد، تا جامعه ایران در معرض جراحی بزرگ اقتصاد قرار گیرد. حال این قانون در شرایطی اجرایی خواهد شد که «اصلاح الگوی مصرف» یا به عبارت بهتر، «صرفه‌جویی در مصرف انرژی» اصلی‌ترین هدف آن به شمار می‌رود و در این بین، بازار خودرو کشور یکی از عرصه‌های مهم در اجرای این هدف است.
اجرای قانون یارانه‌ها، افزایش قیمت سوخت، به خصوص بنزین را در پی دارد و به گفته کارشناسان، این موضوع روند خرید و فروش در بازار خودرو کشور را تغییر خواهد داد.
اگرچه وارد آمدن چنین شوک‌هایی به فاکتور سوخت، معمولا خرید و فروش در بازار خودرو را متحول می‌کند (مانند آنچه که پس از سهمیه‌بندی بنزین رخ داد)، اما پرسش اینجا است که آیا اجرای قانون یارانه‌ها، الگوی مصرف در بازار خودرو را به شکلی بنیادی، گسترده و پایدار تغییر خواهد داد؟
برای پاسخ به این پرسش، باید به محورهای اصلی مصرف در بازار خودرو کشور اشاره و شرایط خاص هر کدام از آنها را بررسی کرد. در چنین مواردی، تغییر الگوی مصرف سوخت، اولین محور به حساب می‌آید، به نحوی که معمولا با محدود شدن استفاده از سوخت و افزایش قیمت آن، مشتریان تغییر نوع سوخت مصرفی را در دستور کار خود قرار می‌دهند. بازار خودرو کشور، یک‌بار در سال ۸۶ (سال سهمیه‌بندی بنزین) این تغییر الگو را تجربه کرد که البته نه پایدار بود و نه گسترده و بنیادی.
این در شرایطی است که این بار اوضاع بسیار متفاوت‌تر از شرایط سال ۸۶ بوده و شاید تغییر و تحولات جدی‌تری در الگوی مصرف سوخت به وجود بیاید. سال ۸۶، مشتریان فقط با محدودیت استفاده از بنزین مواجه شدند، اما این سوخت، افزایش قیمتی به خود ندید و از آن سو گاز نیز با همه کم و کاستی‌هایش، به عنوان سوختی ارزان تا حدی باک خودروها را یاری می‌کرد. این در حالی است که قانون هدفمندی یارانه‌ها، نه تنها بنزین، بلکه گاز را نیز گران می‌کند و حال باید دید مردم این بار چه الگوی مصرفی را در نظر خواهند گرفت؟ آیا بنزین لیتری چند صد تومان را می‌پذیرند، یا گاز را با تمام دردسرها و افزایش قیمتی که خواهد داشت، میهمان باک خودروهای خود می‌کنند؟
هرچند همین حالا نیز به دلیل جو روانی اجرای قانون یارانه‌ها، تقاضا برای خودروهای دوگانه‌سوز افزایش یافته است، اما شاید این ماجرا، به دو دلیل، همیشگی نبوده و دوام چندانی نداشته باشد. اول آنکه خودروهای دوگانه‌سوز هم‌اکنون با سه مشکل اساسی قیمت بیشتر نسبت به بنزین سوزها، افت توان موتور و کمبود جایگاه‌های سوخت‌گیری، مواجه هستند و هر یک از این سه می‌تواند از رغبت مشتریان به خرید این نوع خودروها بکاهد. دلیل دوم نیز به قیمت گاز پس از اجرای قانون یارانه‌ها مربوط می‌شود. آن‌طور که از آخرین گمانه‌زنی‌ها بر می‌آید، قرار است قیمت این سوخت تا ۶۰ درصد قیمت بنزین (بنزین افزایش قیمت یافته) صعود کند، که با این حساب مزیت اصلی گاز نسبت به بنزین، تا حد زیادی کمرنگ خواهد شد. یک کارشناس اقتصادی در این مورد می‌گوید: گاز روندی طبیعی را در بازار خودرو پس از اجرای قانون یارانه‌ها خواهد داشت. به گفته وی، این سوخت با سرعتی متعادل، به تدریج جای خود را در بین مشتریان باز می‌کند، به نحوی که این سرعت، نه چندان کند است و نه‌چندان تند.
کم مصرف‌ها یا دوگانه‌سوزها؟
با توجه به مشکلات مربوط به دوگانه‌سوزها، قطعا بخشی از مشتریان باز هم بنزین سوزها را برای خرید انتخاب خواهند کرد، اما نه هر بنزین‌سوزی را.
به نظر می‌رسد برای آن‌هایی که هنوز هم دلخوشی از خودروهای گازسوز نداشته و بنزین گران را به دردسرهای «گاز» ترجیح می‌دهند، «خودروهای کم‌مصرف» گزینه خرید مناسبی باشد. این موضوع البته در شرایطی است که به جز خانواده پژو ۲۰۶، تندر-۹۰ و پراید، محصول کم مصرف دیگری در خودروسازی کشور به تولید نمی‌رسد و این سه نیز مشکلات خاص خود را دارا هستند. پژو ۲۰۶ هم‌اکنون از تیراژی که بتواند پاسخگوی نیاز بازار پس از گرانی بنزین باشد، برخوردار نیست و تندر نیز همین داستان را دارد. پراید نیز اگرچه پرتیراژترین خودرو کشور به حساب می‌آید، اما کیفیت بالایی نداشته و نمی‌توان به عنوان محصولی کم مصرف و قابل اعتماد،روی آن حساب کرد.
با همه این شرایط، کارشناسان معتقدند، اقبال کم مصرف‌ها در جریان اجرای قانون یارانه‌ها و افزایش قیمت بنزین، بالا بوده و مشتریان بیش از پیش مشتری آنها خواهند بود. مدیر بازاریابی ایران خودرو با اشاره به اینکه همین حالا نیز تقاضا برای خودرو کم مصرفی مانند پژو ۲۰۶ افزایش یافته، می‌گوید: در حال حاضر اگرچه هنوز قیمت بنزین افزایش پیدا نکرده، اما مشتریان بیش از پیش به خرید خودروهای کم مصرف‌تر رغبت نشان می‌دهند. حسین‌هاشمی می‌افزاید: اگر بنزین گران شده و قیمت گاز، ۶۰ درصد قیمت بنزین تعیین شود، از حجم مشتریان دوگانه‌سوزها کاسته خواهد شد و در عوض کم مصرف‌ها مشتری بیشتری پیدا خواهند کرد. به گفته وی حتی هم‌اکنون نیز با وجود آنکه خودرویی مثل پژو ۴۰۵، به پرمصرفی معروف است، اما مشتریان آن‌ترجیح می‌دهند به جای ۴۰۵ دوگانه‌سوز، مدل کم مصرف این خودرو (۴۰۵ با موتور TU۵) را خریداری کنند. هاشمی در واقع معتقد است، با توجه به مشکلات فنی و اختلاف قیمت دوگانه‌سوزها نسبت به خودروهای بنزینی، حتی با افزایش قیمت بنزین، باز هم انتخاب اول بیشتر مشتریان همان بنزین سوزها هستند. در حال حاضر خودروهای دوگانه‌سوز تفاوتی حداقل یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومانی با مدل بنزین سوز خود داشته و مشکلات فنی بیشتری نیز از قبیل افت توان موتور دارند.
حتی از لحاظ مصرف سوخت نیز بنزین‌سوزها نسبت به دوگانه‌سوزها برتری دارند، به نحوی که مثلا با ۱۰۰ لیتر بنزین، می‌توان حدود سه برابر حجم مشابهی از سوخت گاز، طی مسیر کرد. با این حساب اگر مثلا قیمت بنزین ۴۰۰ تومان تعیین و گاز نیز به ۶۰ درصد آن (بیش از ۲۰۰ تومان) برسد، شاید برای برخی مشتریان، بنزین ۴۰۰ تومانی نسبت به گاز و دردسرهایش، پذیرفتنی‌تر باشد. این پیش بینی البته مخالفانی نیز دارد، مخالفانی که می‌گویند گرانی گاز، چندان حجم استقبال از دوگانه‌سوزها را کاهش نخواهد داد. دبیر پیشین انجمن خودروسازان در این مورد می‌گوید: حتی اگر قیمت گاز چند برابر شده و به بالای ۲۰۰ تومان برسد، باز هم چون قیمت بنزین افزایش می‌یابد، دوگانه‌سوزها بازار مناسبی خواهند داشت.داوود میرخانی رشتی در عین حال تاکید می‌کند: در شرایط مشابه از نظر حجم سوخت، بنزین سوزها مسافت بیشتری را در مقایسه با خودروهای دوگانه‌سوز طی می‌کنند. وی می‌افزاید: البته نباید فراموش کنیم که خودروهای دوگانه‌سوز با مشکلاتی از قبیل افت توان موتور و کمبود جایگاه‌های سوخت مواجه‌اند و این موضوع، خود به خود بخشی از مشتریان را همچنان مشتری بنزینی‌ها نگه خواهد داشت. گفته‌های دبیر پیشین انجمن خودروسازان در شرایطی است که ظاهرا قرار است تا پایان سال جاری، تعداد جایگاه‌های سوخت گاز (CNG)، به ۱۹۰۰ جایگاه برسد.
آیا بازار خودرو به رکود می‌رود؟
اما دیگر موضوعی که در مورد تغییر الگوی مصرف در بازار خودرو مطرح می‌شود، کاهش خرید خودرو است. این موضوع البته وابستگی زیادی به میزان افزایش قیمت بنزین دارد، به نحوی که به گفته کارشناسان، اگر قیمت این سوخت افزایش شدیدی پیدا کند، آنگاه شاید و فقط شاید تا حدی از تمایل مردم به خرید خودرو کاسته شود. به گفته یک کارشناس اقتصادی، پس از گران شدن بنزین، احتمالا وقفه‌ای کوتاه در روند خرید و فروش خودرو پیش خواهد آمد، اما این معنای فاصله گرفتن مشتریان از خودرو شخصی نیست.
این کارشناس می‌افزاید:با گرانی سوخت، الگوی خرید خودرو تغییر می‌کند، اما این گونه نیست که افزایش قیمت بنزین، رغبت عمومی‌خرید خودرو را به حدی ملموس پایین بیاورد.
وی با اشاره به اینکه با گرانی بنزین، تقاضای کم‌مصرف‌ها افزایش خواهد یافت، تاکید می‌کند: رکود بازار خودرو در اوایل اجرای قانون یارانه‌ها، دور از ذهن نیست، اما قطعا وارد شدن این شوک، مقطعی خواهد بود، چراکه به خاطر نبود حمل‌ونقل عمومی‌مناسب دوباره تقاضا به سمت استفاده از خودروهای شخصی سوق می‌یابد.
به گفته این کارشناس، اگرچه خودروسازان هم‌اکنون محصولات پرمصرف تولید می‌کنند،اما با هدفمندی و حذف یارانه سوخت، آنها به ناچار به سمت تولید خودروهای کم‌مصرف‌تر حرکت خواهند کرد، چراکه بازارشان تهدید می‌شود.
وی در عین حال تاکید می‌کند: با همه اینها، اگر سیستم حمل و نقل عمومی، به شکلی قابل قبول و مناسب در نظر گرفته شود، استفاده غیرضروری مردم از خودرو نیز کاهش خواهد یافت. به گفته این کارشناس اقتصادی، تجربه افزایش قیمت سوخت در سایر کشورها، نشان داده که این عامل سبب می‌شود استفاده از خودروهای شخصی به حالتی تفریحی و مخصوص آخر هفته و تعطیلات درآید.
ارسال نظر