کاهش تولید و افزایش قیمت خودروهای تجاری
مژگان میرزایی
بازار خودروهای سواری در حالی از سال گذشته، در رکود قیمتی به سر می‌برد که خودروهای تجاری هم در این مدت، کاهش تولید و افزایش قیمت را تجربه می‌کنند به طوری که از یکسال گذشته قیمت این خودروها در بازار افزایش ۳۰درصدی یافته که این امر با توجه به کاهش عرضه خودروهای تجاری در بازار قابل تامل به نظر می‌رسد.

هرچند کارشناسان صنعت خودرو و مصرف‌کنندگان این افزایش قیمت را تایید می‌کنند، اما مسوولان بازاریابی و فروش دو شرکت ایران خودرو دیزل و سایپا دیزل افزایش قیمت خودروهای تجاری را تکذیب و عنوان کرده‌اند که طی این مدت هیچ افزایش قیمتی نداشته‌اند.
این در حالی است که علی ملک، مدیرعامل شرکت سایپا دیزل نیز اواخر سال گذشته افزایش قیمت خودروهای تجاری را مورد تایید قرار داده بود، به گفته ملک افزایش چشمگیر مواد اولیه از اوایل سال 2008 میلادی موجب افزایش قیمت خودروهای تجاری در کشور شده است. به گفته ملک مواد اولیه‌گران در حال حاضر وارد خطوط تولید شده که این امر موجب شده تا تمام محصولات تجاری با افزایش قیمت به دست مصرف‌کننده برسد.
هرچند ملک از کاهش سود شرکت، به منظور کنترل قیمت در بازار خبر داد، اما وضعیت بازار نشان دهنده آن است که کاهش سود شرکت نیز تاثیری در کاهش قیمت این خودروها نداشته است.
از سوی دیگر به اعتقاد بسیاری از کارشناسان کاهش نقدینگی شرکت‌های خودروساز تجاری در دنیا که در نهایت کاهش تسهیلات برای خرید خودروهای تجاری را در پی داشته، یکی از عمده دلایل ایجاد رکود در خودروهای تجاری است، به طوری‌که هم‌اکنون شرکت‌های خودروساز توان ارائه تسهیلات به متقاضیان را ندارند که این امر موجب می‌شود تقاضا برای این خودروها با رکود مواجه شود.
اما در ایران با توجه به فرسودگی ناوگان باری کشور تقاضا برای اینگونه خودروها وجود دارد اما تقاضا تحت تاثیر نبود خودروهای مناسب و کاهش تسهیلات از سوی شرکت‌های لیزینگ قرار گرفته و موجب شده تا شرکت‌های خودروساز با رکود مواجه شوند.
از سوی دیگر با شدت گرفتن بحران جهانی و کاهش تیراژ تولید خودروهای تجاری در دنیا تولید این خودوها در داخل کشور نیز کاهش چشمگیری یافت به طوری‌که بر اساس آمار رسمی‌سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران در اردیبهشت ماه سال جاری درصد تولید کشنده در دو شرکت ایران خودرو دیزل و زامیاد صفر بوده است که این آمار در خصوص انواع کامیون و کامیونت نیز با وجود رشد 270درصدی زامیاد در این بخش، شرکت سایپا دیزل رشد صفر درصدی و ایران خودرو دیزل نیز کاهش دودرصدی داشته است با این حال آمار اعلام شده مبنی بر کاهش تیراژ تولید مورد پذیرش مسوولان بازاریابی و فروش دو شرکت ایران خودرو دیزل و سایپا دیزل نبوده و آنها معتقدند ارزیابی درصد تولید تنها بر اساس یک ماه معیار درستی نیست و باید برای درصدگیری از روش تجمعی (آمار تولید از ابتدای سال) استفاده کرد که با استفاده از این روش خودروسازان هیچ کاهش تولیدی در خودروهای تجاری نداشته‌اند.
افزایش قیمت ۳۰درصدی خودروهای تجاری
حسین زندی، کارشناس خودرو در خصوص وضعیت بازار خودروهای تجاری می‌گوید: عرضه این نوع خودروها در حال حاضر، پاسخگوی تقاضای موجود در بازار نیست که این امر موجب شده تا قیمت خودروهای تجاری در بازار افزایش چشمگیری یابد، به طوری‌که هم‌اکنون قیمت خودروهای تجاری داخلی از 82 تا 92میلیون تومان به 100 تا 108میلیون تومان رسیده است.
زندی در خصوص دلایل این افزایش قیمت عنوان می‌کند: محدودیت‌های به وجود آمده برای واردات قطعات خودروهای تجاری موجب کاهش تیراژ تولید این خودروها در کشور شده، به همین دلیل هم‌اکنون بازار با کاهش عرضه مواجه است که این امر منجر به افزایش قیمت خودروهای تجاری در کشور شده است.
به گفته زندی، علاوه بر محصولات دو شرکت ایران خودرو دیزل و سایپا دیزل دو شرکت رنو و ماموت نیز که به صورتSKD خودرو وارد کشور می‌کنند، با توجه به وضعیت کنونی، محصولات خود را با افزایش قیمت به فروش می‌رسانند.
زندی در ادامه می‌گوید: در حال حاضر قیمت خودروهای تجاری این دو شرکت از حدود ۸۰میلیون به ۱۳۰میلیون تومان رسیده است. وی در پاسخ به این پرسش که آیا این دو شرکت با مشکل تولید و کمبود قطعه مواجه نیستند، می‌گوید: دو شرکت رنو و ماموت محصولات خود را به صورت SKD وارد کشور می‌کنند، به همین دلیل برای گشایش LC مشکلی ندارند.
اما بر خلاف زندی، گرامی‌معاون بازاریابی و فروش سایپا دیزل و بهرامی‌معاون بازاریابی و فروش ایران خودرو دیزل معتقدند که شرکت‌های خودروساز طی چند ماه گذشته هیچ افزایش قیمتی در خودروهای تجاری نداشته‌اند.
به گفته بهرامی ‌سال گذشته و به دلیل آنکه خودروسازان با مشکل مالی مواجه بودند بخشی از مطالبات خود به قطعه‌سازان را از طریق واگذاری خودرو پرداخت کردند، قطعه‌سازان نیز اقدام به عرضه این خودروها با قیمت کمتر در بازار نمودند که این امر کاهش قیمت خودروهای تجاری در سال گذشته را نیز به دنبال داشت.
وی در ادامه می‌گوید: اما در سال‌جاری روش تحویل خودرو به جای مطالبات تغییر کرده که این امر موجب شده تا بازار به حالت سابق بازگردد که این بازگشت به معنی افزایش قیمت خودروهای تجاری در سال‌جاری نیست.
وی در خصوص اینکه گفته می‌شود عرضه جوابگوی تقاضا در بازار نیست نیز می‌گوید: در حال حاضر برخی شرکت‌های سازنده خودروهای تجاری با مشکل تولید مازاد مواجه هستند، به همین دلیل مشکلی در عرضه و تقاضا وجود ندارد.
وی در ادامه با اشاره به طرح ستاد مدیریت حمل‌ونقل و مصرف سوخت برای نوسازی ناوگان باری کشور عنوان می‌کند: در سال‌جاری ستاد مدیریت حمل و نقل و مصرف سوخت طرح نوسازی ناوگان باری کشور را مانند سال گذشته در دستور کار خود قرار داده که این امر موجب به وجود آمدن بازار جدید برای خودروهای تجاری و بازگشت رونق به این بازار خواهد شد.
خودروهای چینی جایگزین داخلی
زندی در خصوص کاهش تیراژ تولید خودروهای تجاری در سال‌جاری نیز می‌گوید: تولید در دو شرکت ایران خودرو دیزل و سایپا دیزل هم‌اکنون به دلیل آنکه این دو شرکت برای واردات قطعات با مشکلاتی مواجه هستند، کاهش چشمگیری یافته است که این امر موجب شده تا این دوشرکت برای تامین بازار، واردات خودروهای تجاری را در دستور کار خود قرار دهند که این خودروها نیز مورد استقبال متقاضیان قرار نگرفت، به همین دلیل مردم به خودروهای تجاری رنو و ماموت روی آوردند که این افزایش تقاضا موجب شد تا این دو شرکت نیز قیمت محصولات خود را افزایش دهند.
گفته‌های این کارشناس صنعت خودرو در حالی است که مسوولان بازاریابی و فروش دو شرکت ایران خودرو دیزل و سایپا دیزل کاهش تیراژ تولید در سال جاری را رد کرده و معتقدند که در صورت درصدگیری به روش تجمعی شرکت‌های خودروساز افزایش تیراژ تولید نیز داشته‌اند.
به گفته بهرامی، ‌برخی از خودروهای تجاری وارداتی هستند، که در یک ماه خاص وارد اما در چندین ماه در بازار توزیع می‌شوند که در روش درصدگیری بر اساس تولید ماهانه تنها ماه ورود محاسبه می‌شود و به این طریق خودروسازان یک ماه افزایش تولید و درسایر ماه‌ها کاهش تولید خواهند داشت که این روش چندان مورد پذیرش خودروسازان نیست.
وی در ادامه می‌گوید: اما در صورتی‌که روش تجمعی جایگزین روش محاسبه ماهانه شود، میزان تولید و یا واردات به تمام ماه‌ها درصدگیری می‌شود که این روش صحیح تری خواهد بود.
وی در خصوص اینکه چرا در سال جاری واردات رشد منفی داشته می‌گوید: در سال‌جاری و به دلیل آنکه قوانین واردات با تاخیر تدوین و اعلام شد، به همین دلیل واردات خودروهای تجاری نیز به همراه خودروهای سواری با کاهش مواجه بود.