افت در اروپا، خیز در آمریکا

گروه خودرو - احیای بازار خودرو در آمریکا، احتضار بازار در اروپا و فرار خودروسازان بزرگ به هر جای دیگری غیر از این منطقه بحران‌زده. این شاید چکیده تمام آن چیزی باشد که بر صنعت خودروسازی دنیا در سال ۲۰۱۲ گذشت. خودروسازان آمریکایی رفته رفته کابوس بحران اقتصادی اواخر سال ۲۰۰۸ و تداوم آن در سال ۲۰۰۹ را به فراموشی می‌سپارند و با رشدی نسبتا قابل قبول در سال ۲۰۱۲ چشم به آینده‌ای پررونق‌تر دارند. اوضاع در اروپا، اما هرگز بر وفق مراد اهالی صنعت خودرو نیست. رکورد فروش خودرو در اروپا طی چندین دهه گذشته هرگز به اندازه سال اخیر میلادی پایین نبوده است، به خصوص در کشورهایی با اقتصادهای بزرگ و صنعتی همچون فرانسه و ایتالیا. فرانسوی‌ها چنان به خرید خودرو بی‌میل بودند که نه تنها کشتی پژو و رنو را به گل نشاندند، بلکه در ماه نوامبر جایگاه فرانسه را به عنوان دومین بازار بزرگ اروپا به بریتانیا بخشیدند. بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین خودروسازان اروپا همچون پژو، فیات، ولوو و اوپل سرگشته از فشار کسری بودجه و استقبال ناچیز خریداران از یک سو دست به دامن دولت‌ها شدند تا با دریافت بسته‌های کمکی از هر راه ممکن دست‌کم بقای خود را استمرار بخشند و از سوی دیگر با برنامه‌هایی به زعم دولت‌ها و اتحادیه‌های کارگری شتاب‌زده درصدد کاهش هزینه‌ها از طریق اخراج کارگران، تعطیلی کارخانه‌ها و کاهش ظرفیت تولید برآمدند.

پیش‌بینی‌ها حاکی از آنند که اوضاع برای صنعتگران دو سوی اقیانوس اطلس در سال پیش روی میلادی تغییر چندانی نخواهد کرد. آمریکایی‌ها همچنان در مسیر رشد و بازیابی قدرت گذشته‌اند، اگرچه با گام‌هایی نه آنقدر بلند و نه چندان سریع، اما چشم‌انداز آینده برای اروپا حقیقتا نگران‌کننده است. هیچ نشانی از افزایش تقاضا برای خرید خودروهای تازه در کار نیست و این یعنی ادامه وضع اسفناک فعلی. این وضع اسفناک حتی اگر با شدت فعلی ادامه یابد، ممکن است هزینه‌های خودروسازان اروپایی را در سال ۲۰۱۲ به صورتی تصاعدی بالا ببرد. به خصوص وقتی سیل خودروسازانی را وارد این محاسبات کنیم که بساط تولید و فروش را از اروپا جمع می‌کنند و در چین، مکزیک، هند و برزیل می‌گسترند.

آمریکا

فروش خودرو در آمریکا طی سال ۲۰۱۲ با بیش از ۱۳ درصد رشد به بیشترین حد خود طی ۵ سال اخیر رسید. در این مدت در مجموع ۱۴ میلیون و ۵۰۰ هزار خودرو در سراسر این کشور به فروش رفته است. بازار خودروی آمریکا را بیش از هر چیز موفقیت خودروسازان ژاپنی به جلو رانده است. در این مدت فروش تویوتا ۲۷ درصد، هوندا ۲۴ درصد و نیسان ۱۰ درصد رشد داشته است، اما در صدر خودروسازان فعال در آمریکا فولکس واگن قرار دارد که با صعود چشمگیر ۳۵ درصدی همه رقبا را پشت سر گذاشت. سه خودروساز بزرگ دیترویت اگرچه بازگشت به جاده کامیابی را امسال جشن گرفته‌اند، ضرباهنگ حرکت رو به جلویشان در مقایسه با رقبای خارجی به طرز فاحشی کندتر بوده است. در مقایسه با سال ۲۰۱۱ فروش جنرال‌موتورز ۷/۳ درصد و فورد ۵ درصد افزایش یافت. اما کرایسلر کوچک‌ترین خودروساز ساکن دیترویت بیشترین رشد را تجربه کرده است: ۲۱ درصد. بر اساس آخرین بررسی‌های سال ۲۰۱۲ تویوتا کمری، هوندا سیویک، فورد فیوژن و برخی مدل‌های سبک آئودی پرطرفدارترین خودروها در میان خریداران آمریکایی بوده‌اند.

پیش‌بینی‌ها سال آینده را سال بهتری برای صنعت خودروی آمریکا تصویر می‌کنند. تحلیلگران فورد و جنرال موتورز می‌گویند مجموع فروش خودرو در سال پیش رو به ۱۵ تا ۱۶ میلیون دستگاه خواهد رسید. بهبود اوضاع اقتصادی و رهایی آمریکا از زیر فشار خردکننده بحران مالی، معرفی خودروهای تازه در سال جدید و اعتماد بیشتر مشتریان به بازار دلایل اصلی خوش‌بینی ناظران این صنعت در آمریکاست.

اروپا

اوضاع در اروپا تقریبا برعکس است. طی حدود یک سال و نیم اخیر فروش خودرو در این منطقه در هر ماه به نسبت ماه مشابه در سال قبل کاهش یافته است. اگرچه هنوز میزان قطعی فروش در این منطقه اعلام نشده، بر اساس برخی گزارش‌ها چنین افتی در ۲۰ سال گذشته بی‌سابقه بوده است. فروش خودرو در اروپا به نسبت سال گذشته بین ۷ تا ۹ درصد کاهش خواهد داشت. بازار خودرو در اسپانیا، ایتالیا و فرانسه بیش از هر کشور دیگری سقوط کرد و به پایین‌ترین حد از سال ۱۹۷۹ به این سو رسید. در مقایسه با میزان تولید خودروسازان اروپایی در اواخر دهه ۸۰ میلادی چنین آماری واقعا فاجعه‌بار است. در آخرین ماه سال ۲۰۱۲ فروش خودرو در اسپانیا ۲۳ درصد، در ایتالیا ۵/۲۲ درصد و در فرانسه ۱۵ درصد کمتر از ماه مشابه در سال ۲۰۱۱ بوده است. این بحران تنها به کشورهای حوزه یورو منتهی نشده و دامن اغلب نقاط اروپا را هم گرفته است. آلمان و بریتانیا از معدود کشورهایی هستند که در این سال نه تنها شاهد افت بازار نبوده‌اند، بلکه فروش خودرو در آنها سیری صعودی داشته است. این رشد در بریتانیا محسوس‌تر بوده است، چرا که فروش خودرو در آنجا ۳/۵ درصد افزایش یافت و به رقم ۲ میلیون و ۴ هزار دستگاه رسید؛ یعنی بیشترین فروش از سال ۲۰۰۸ به این سو. پیش‌بینی‌های فعلی حاکی از آنند که در سال ۲۰۱۳ تقاضا برای خرید خودروهای تازه در قاره اروپا ۳ درصد کمتر از سال اخیر خواهد بود که اگر در ماه‌های آینده کمتر از این نشود بعید است بیشتر شود. درست به همین دلیل است که بسیاری از خودروسازان فعال در اروپا چشم به بازارهای دیگری چون چین دارند، بازاری که احتمالا در سال پیش رو بین ۸ تا ۱۰ درصد رشد خواهد داشت. اگرچه فروش در کشورهای جنوب شرقی آسیا، مکزیک و برزیل هنوز چندان فوق‌العاده نیست و اینها همچنان بازارهایی کوچک محسوب می‌شوند، هزینه پایین تولید در این مناطق و پتانسیل رشدی که همه خودروسازان و تحلیلگران بر سرش توافق دارند ممکن است کاسه اروپا را در سال آینده خالی‌تر از هر زمان دیگری کند. دولتمردان اروپایی، برای مثال در فرانسه و ایتالیا، به شدت از شیوع این روند و کوچ خودروسازان از خانه واهمه دارند و به همین دلیل در سال گذشته با انواع و اقسام تهدیدها و تشویق‌ها کوشیدند چراغ کارخانه‌های خودروسازی را روشن نگه دارند، اگرچه این تلاش‌ها هنوز هیچ‌کس را قانع نکرده است.