بلند پروازی ستاد، بی پولی خودروسازها

عکس: آکو سالمی

مژگان میرزایی- مرحله سوم طرح خروج خودروهای فرسوده در حالی قرار است از نیمه دوم اردیبهشت ماه آغاز شود که در این مرحله کاهش تصدی‌گری دولت به منظور پیشبرد طرح، از سوی مسوولین ستاد مدیریت حمل‌و‌نقل و مصرف سوخت مدنظر قرارگرفته شده است. بر اساس برنامه‌ریزی جدید مسوولین ستاد در این مرحله دولت تنها به عنوان ناظر و واسطه میان متقاضیان و شرکت‌های خودروساز عمل می‌کند و خودروسازان موظف هستند علاوه بر تامین خودرو، بودجه این طرح را نیز تامین کنند.

بر همین اساس شرکت‌های خودروساز باید تسهیلات مورد نیاز برای اجرای طرح خروج خودروهای فرسوده را که در مراحل قبل تامین آن به عهده دولت بود، به عهده بگیرند.

در دو مرحله قبل ستاد تبصره ۱۳ که سال گذشته به ستاد مدیریت حمل‌و‌نقل و مصرف سوخت تغییر نام داد، برای خروج خودروهای فرسوده وام پنج‌میلیون تومانی با بهره هفت‌درصد را با هماهنگی بانک‌های عامل پرداخت می‌کرد این در حالی است که با وجود نظارت ستاد بر چگونگی اعطای تسهیلات، طرح بارها به دلیل عدم تامین بودجه متوقف شد به طوری که مسوولین ستاد مدیریت حمل‌و‌نقل و مصرف سوخت با انتقاد از بانک‌ها آنها را مانعی در پیشبرد طرح مذکور دانسته و عمده مشکلات به وجود آمده را به تعلل بانک‌ها نسبت دادند. بر اساس آمار اعلام شده از سوی ستاد،‌ مرحله دوم طرح که در سال ۸۶ آغاز و تا اواخر سال ۸۷ نیز اجرای آن ادامه داشت با پیش‌بینی خروج ۲۰۰هزار خودرو سواری و ۱۰۰هزار تاکسی فرسوده در دستور کار قرار گرفت که از مجموع ۲۰۰هزار خودروی سواری فرسوده ۵۰هزار متقاضی به دلیل عدم تکمیل پرونده بانکی و ۲۲هزار متقاضی نیز به دلیل عدم دریافت وام از مرحله دوم طرح با وجود اسقاط خودروهای خود حذف شدند و به این طریق طرح نوسازی از ۲۰۰هزار دستگاه پیش‌بینی شده با ۱۲۸هزار دستگاه خاتمه یافت.

حال با توجه به شرایط مذکور و مشکلات به وجود آمده در اعطای تسهیلات معلوم نیست که مرحله سوم طرح چگونه اجرایی خواهد شد. هرچند مجری طرح خروج خودروهای فرسوده معتقد است که مرحله سوم طرح خروج خودروهای فرسوده برای دولت دارای اهمیت است و طرح جایگزینی در مرحله بعدی اولویت قرار دارد.

بر اساس برنامه طرح خروج خودروهای فرسوده که از سال ۸۵ به طور جدی در دستور کار دولت قرار گرفت، مقرر شد که خودروهای فرسوده تا سال ۱۳۹۰ به دو روش جایگزینی و خرید نقدی از رده خارج شوند که تاکنون دو مرحله از طرح به مرحله اجرا درآمده و در حدود ۵۰۰هزار خودروی فرسوده از رده خارج شده است.

تاخیر در روند طرح، طی سال‌های گذشته منجر به آن شد تا مسوولان برای جبران مافات در سال‌جاری خروج سالانه ۶۰۰هزار دستگاه خودروی فرسوده به دو روش جایگزینی و طرح ویژه اسقاط را در برنامه کاری خود قرار دهند و برای پیشبرد بهتر نیز مقرر کرده‌اند در این مرحله دولت تنها به عنوان واسطه عمل کند و خودروساز به صورت جدی وارد عمل شود.

الزام خودروسازان برای ورود جدی به طرح و اعطای تسهیلات در این مرحله در حالی صورت می‌گیرد که شرکت‌های خودروساز کشورمان هم‌اکنون به دلیل بحران‌های جهانی که از سال گذشته به صنعت خودروسازی ما نیز سرایت کرد، با مشکل مالی مواجه شوند که ظاهرا امکان تامین بودجه چند میلیاردی برای طرح خروج خودروهای فرسوده برای خودروسازان هم‌اکنون مقدور نمی‌باشد.

براساس اظهارات مسوولان ستاد مدیریت حمل‌ونقل و مصرف سوخت در این مرحله از طرح حداقل ۳۰۰هزار خودرو به صورت طرح جایگزین از رده خارج خواهند شد و خودروسازان ملزم هستند حداقل پنج میلیون تومان تسهیلات برای اجرای طرح در نظر گیرند که با این شرایط خودروسازان ملزم به اختصاص بودجه ۱۵۰میلیارد تومانی خواهند بود که تامین آن با توجه به شرایط کنونی

بعید به نظر می‌رسد.

تامین اعتبار امکان‌پذیر نیست

رضا تقوی، رییس اداره جایگزینی خودروهای فرسوده شرکت سایپا در خصوص چگونگی تامین بودجه برای اجرای طرح خروج خودروهای فرسوده می‌گوید: در حال حاضر جلسات بسیاری با ستاد مدیریت حمل‌ونقل و مصرف سوخت جهت تامین اعتبار صورت گرفته اما جلسات هنوز نتیجه خاصی در بر نداشته است.

به گفته تقوی، شرکت‌های خوروساز خواستار اعطای اعتبار برای اجرای طرح هستند زیرا خودروسازان می‌توانند خودروهای مورد نیاز را تامین کنند اما برای تامین اعتبار با مشکلاتی مواجه هستند.

یکی از مسوولان شرکت ایران‌خودرو نیز در این خصوص می‌گوید: اگر ستاد تسهیلات مورد نیاز را تامین نکند، خودروسازها نقدینگی برای اعطای تسهیلات ندارند و این امر موجب توقف در اجرای طرح خواهد شد. هر چند گفته‌های مسوولان این دو شرکت حکایت از نبود نقدینگی در شرکت‌های خودروساز دارد اما مجری طرح خروج خودروهای فرسوده از استقبال خودروسازان از طرح مذکور خبر می‌دهد. به گفته سالاریه، شرکت‌های خودروساز استقبال خوبی از طرح داشته‌اند و به این طریق مشکلی برای اجرای آن به وجود نخواهد آمد. به گفته یکی از مدیران شرکت ایران‌خودرو در صورت پافشاری ستاد برای تامین نقدینگی از سوی خودروسازها طرح به طور حتم با مشکل مواجه خواهد شد، زیرا متقاضیان در مراحل قبل وام پنج‌میلیون تومانی با بهره هفت‌درصد و بازپرداخت چهارساله دریافت می‌کردند اما شرکت‌های خودروساز تسهیلات را به صورت چکی و یکساله در اختیار متقاضیان قرار می‌دهند که این امر موجب می‌شود طرح با مشکلات بسیاری مواجه شود.

به گفته این مقام مسوول در شرکت ایران‌خودرو قرار بود در سال‌جاری تسهیلات کوتاه‌مدت برای طرح نوسازی پرداخت شود اما این شرایط برای حداکثر ۲۰هزار خودرو در نظر گرفته شده بود اما ستاد تعهد ۶۰۰هزار دستگاهی را برای خودروسازان اعمال کرده که تامین اعتبار برای خروج این تعداد خودرو از توان خودروسازان خارج است.

وی در ادامه می‌گوید، بر اساس برنامه‌ریزی صورت گرفته از سوی شرکت ایران‌خودرو قرار بود تا پس از کسر مبلغ برگه اسقاط که معادل یک‌میلیون و پانصدهزار تومان می‌شود، مابقی مبلغ خودرو به صورت چک کوتاه‌مدت از متقاضی اخذ شود که اجرای این طرح نیز برای تعداد محدودی خودرو امکان‌پذیر است، نه برای ۶۰۰هزار متقاضی.

رییس اداره جایگزینی خودروهای فرسوده سایپا نیز در خصوص برنامه‌های شرکت سایپا برای تامین اعتبار طرح می‌گوید: شرکت سایپا اعلام کرده توانایی تامین اعتبار ۵۰ تا ۶۰هزار دستگاه خودروی فرسوده را دارد، اما در صورتی که بخواهیم طرح ستاد به صورت کامل اجرایی شود باید ۱۵۰ تا ۱۷۰هزار دستگاه خودروی فرسوده از رده خارج شود که تامین بودجه برای خروج این تعداد خودرو از سوی شرکت سایپا امکان‌پذیر نخواهد بود.

بخش‌خصوصی نیز وارد طرح می‌شود

اما مهران سالاریه مجری طرح خروج خودروهای فرسوده در خصوص مشکلات دو شرکت ایران‌خودرو و سایپا برای تامین اعتبار می‌گوید: طرح به این دو شرکت منحصر نمی‌شود و شرکت‌های خودروساز خصوصی نیز در صورتی که بتوانند تسهیلات بدهند می‌توانند در آن مشارکت کنند.

وی در ادامه می‌گوید، علاوه بر خودروسازان بخش‌خصوصی واردکنندگان نیز در صورت ارائه خودرو با قیمت مناسب می‌توانند وارد طرح شوند. گفته مجری طرح خروج خودروهای فرسوده در حالی است که هم‌اکنون شرکت‌های ایران‌خودرو، سایپا و پارس خودرو خودروهایی با محدوده قیمتی مختلفی دارند اما از شرکت‌های خودروساز بخش خصوصی تنها گروه خودروسازی کرمان موتور آن هم یک محصول در قیمت پایین تولید می‌کند که خودروی مذکور نیز به دلیل عدم تامین قطعات مورد نیاز از خارج کشور با تولید محدود مواجه است و شرایط برای حضور در طرح خروج خودروهای فرسوده را ندارد. همچنین طی یک سال گذشته که بیشترین حجم واردات خودرو به کشور صورت گرفته، تویوتا یاریس با قیمتی در حدود ۲۵میلیون تومان ارزان‌ترین خودروی وارداتی بود که این امر نیز نشان می‌دهد شرایط برای حضور واردکنندگان در این طرح وجود ندارد و با توجه به مشکلات دو شرکت ایران خودرو و سایپا طرح خروج خودروهای فرسوده در سال جاری با مشکل تامین اعتبار مواجه خواهد شد. مجری طرح خروج خودروهای فرسوده در خصوص چگونگی تامین اعتبار می‌گوید: خودروسازها می‌توانند برای تامین بودجه خود از وزارت صنایع کمک بگیرند و مذاکراتی نیز در این خصوص صورت گرفته اما هنوز این مذاکرات به نتیجه نهایی نرسیده است. به گفته سالاریه، ستاد مدیریت حمل‌ونقل براساس مصوبه طرح خروج خودروهای فرسوده از سال ۱۳۹۰ قانون منع تردد خودروهای فرسوده را اجرایی خواهد کرد و در حال حاضر برای دولت خروج خودروهای فرسوده مهم است و جایگزینی در مرحله بعدی اولویت قرار دارد.

مجری طرح خروج خودروهای فرسوده در پاسخ به این پرسش که در صورت عدم استقبال شرکت‌های خودروساز و واردکنندگان برای شرکت در طرح ستاد چه اقدامی صورت خواهد داد افزود: ستاد هم‌اکنون دو طرح را مد نظر قرار داده که در مرحله اول واردکنندگان ملزم می‌شوند ۳۰درصد از عوارض گمرکی را در قالب طرح خروج خودروهای فرسوده پرداخت کنند و در مرحله دوم نیز خودروسازان ملزم خواهند شد در قبال ۳۰درصد از تولیدات، خودرو از رده خارج کنند که با تصویب این دو طرح واردکنندگان و خودروسازان ملزم به اجرای طرح خواهند شد. به گفته سالاریه، در مرحله سوم طرح جایگزینی ۳۰۰هزار دستگاه خودروی فرسوده که مدل آنها از سال ۱۳۵۲ به بالا و خودروهای بالاتر از چهار سیلندر باشند، پیش‌بینی شده است. به گفته سالاریه سن فرسودگی خودروها در سال جاری برای خودروهای سواری ۳۵ سال و وانت نیز ۱۵ سال خواهد بود.