دکتر مهدی فتح‌اله*

خودرو به‌درستی یک صنعت جهانی است. سهم آن در تولید ناخالص جهان معادل تولید ناخالص داخلی کشور انگلستان است. سالانه بیش از ۷۰ میلیون خودرو در جهان تولید می‌شود که برای بیش از ۱۰۰میلیون نفر در ۱۰۰ کشور جهان اشتغال ایجاد کرده است. بیشتر کشورهای صنعتی و تعدادی از کشورهای درحال توسعه از مهم‌ترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان آن هستند. بهره‌وری بالای این صنعت و حقوق و مزایای بالاتر پرداختی صنعت خودرو، معمولا آن را در زمره جذاب‌ترین صنایع در اکثر کشورها قرار می‌دهد و بر حسب هزینه‌های تحقیق و توسعه، صنعت خودرو معمولا در رتبه‌های بالایی قرار می‌گیرد. در این صنعت سالانه حدود ۱۰۰ میلیارد دلار در بخش تحقیق و توسعه هزینه می‌شود.

به علت ارتباطات قوی این صنعت با دیگر بخش‌های اقتصادی، تاثیر نهایی هر شوکی روی این صنعت در کل اقتصاد کشورها بسیار قابل توجه است. از این رو، نوسانات صنعت خودرو بالاتر از نوسانات بخش صنعت در کل اقتصاد است. معمولا چرخه‌های تجاری و صنعت خودرو در یک امتداد و توامان حرکت می‌کنند. لذا تاثیر چرخه‌های تجاری روی صنعت خودرو زیاد است.

به واسطه اهمیت این صنعت و ملی شمرده شدن آن، معمولا بیشتر دولت‌ها به اشکال متفاوتی از این صنعت حمایت می‌کنند که می‌تواند به ‌شکل اعطای یارانه به خریداران خودرو و یا کمک‌های مستقیم به خودروسازان و یا مداخله مستقیم در برنامه‌های نوسازی و بازسازی کارخانجات باشد.

همچنین به‌روز کردن مد‌ل‌های خودرو توسط سازندگان در هر سال بخشی از عملیات عادی تولید محسوب می‌شود. هنگامی که یک سازنده تصمیم می‌گیرد تغییرات عمده‌ای را در طراحی یک خودرو پیاده کند، این امر می‌تواند به تاخیر در عرضه آن، افزایش هزینه و کندتر شدن رشد درآمد وی منجر شود. یک طراحی جدید همیشه یک گزاره مخاطره‌آمیز است، گرچه ممکن است سود بلندمدتی را برای یک سازنده به ارمغان آورد.

با توجه به اهمیت صنعت خودرو و زوایا و ابعاد مختلف این صنعت، آگاهی از الزامات تولید و تجارت جهانی صنایع خودروسازی جهان برای سیاست‌گذاری آینده خودروسازی کشور بسیار با اهمیت است. سال‌های پیش‌رو دوره زمانی انتقالی در صنعت خودرو برای تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان خواهد بود. تولیدکنندگان در فشار رقابتی با یکدیگر و اعمال مسائل زیست محیطی ناگزیر به سرمایه‌گذاری در تولید خودروهای کارآتر و سبزتر خواهند بود. با توسعه این صنعت، خریداران این کالا نیازمند آموزش برای هدایت خودروهای جدید خواهند بود. حضور نسل جدید خودروها نیازمند بازنگری در زیرساخت‌ها، قوانین و استانداردها از سوی دولت‌ها خواهد بود. تغییر مسیر تولید تجاری و مالکیت خودرو از کشورهای پیشرفته به سمت اقتصادهای نوظهور در حال توسعه باعث شده خودرو از نماد موفقیت اقتصادی کشورهای صنعتی به نماد درخشان دستاوردهای کشورهای جنوب مبدل شود. با هدف تسخیر بازارهای جدید روند بازار خودرو به سمت طراحی و ساخت اتومبیل‌های ارزان و کم مصرف در سایز متوسط و کوچک حرکت خواهد

کرد.

* رییس موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی