ارتقای استاندارد آلایندگی؛ از رویا تا واقعیت

گروه خودرو - هیات دولت شش سال پیش در راستای حفاظت از محیط زیست و جلوگیری از آلودگی هوا، در حالی جدول زمانی استاندارد حد مجاز آلایندگی انواع خودرو‌های داخلی و خارجی را تعیین کرد که هم‌اکنون برخی از مسوولان محیط زیست خواستار آن هستند که خودروسازها بدون در نظر گرفتن دوره چهار ساله استاندارد جدید، استاندارد اروپا را تا سال آینده اجرا کنند. هم‌اکنون استاندارد حد مجاز آلایندگی خودروهای داخلی، یورو ۲ است،اما رییس سازمان حفاظت محیط زیست شنبه گذشته در حاشیه مراسم اختتامیه یازدهمین نمایشگاه بین‌المللی محیط زیست از الزام تولید خودروهای داخلی بر اساس استاندارد یورو ۵ تا سال ۹۲ خبر داد .از سوی دیگر طبق مصوبه هیات دولت خودروسازها متعهد هستند که از ابتدای سال ۹۱ خودروهای خود را بر اساس استاندارد یورو ۴ تولید کنند، حال اینکه چطور خودروسازها با فاصله یکسال، می‌توانند از استاندارد یورو ۴ به استاندارد یورو ۵، یعنی استاندارد روز اروپا برسند سوالی است که آن را با کارشناسان در میان گذاشته‌ایم.

در این مورد احمد نعمت بخش دبیر انجمن خودروسازان با طرح این سوال که کدام یک از خودروسازان بزرگ دنیا بعد از اینکه خودروهای خود را با استاندارد جدید تولید کردند، پس از یکسال استاندارد بعدی را آغاز می‌کنند؟ در خصوص اظهار نظر رییس سازمان حفاظت از محیط زیست عنوان کرد: تمام کشورهای پیشرفته جهان برای هر یک از استانداردهای جدید یک دوره حداقل چهار ساله را برای مستهلک نمودن سرمایه‌گذاری‌های انجام شده در نظر می‌گیرند، لذا ما نیز انتظار داریم مانند سایر کشورهای پیشرفته یک دوره چهار ساله برای تغییر استاندارد حد مجاز آلایندگی خودروها در نظر گرفته، تا از گران شدن ناگهانی قیمت خودرو به‌دلیل سرمایه‌گذاری‌های جدید و عدم استهلاک سرمایه‌گذاری‌های قبلی جلوگیری شود.

احمد نعمت در ادامه توضیح می‌دهد که براساس مصوبه هیات دولت در مورد میزان آلایندگی استاندارد یورو ۳ از سال ۸۸ باید در کشور اجرا می‌شد، اما به دلیل فراهم نبودن سوخت با استاندارد مذکور استاندارد یورو ۲ تا سال ۹۰ تمدید شد و با توجه به برنامه ریزی وزارت نفت و با عرضه سوخت استاندارد از اول مهر سال‌جاری، خودروسازان نیز متعهد شدند از اول سال ۹۱ خودروهای خود را براساس استاندارد یورو ۴ تولید کند.

بر اساس جدول زمانی مصوب از سوی هیات دولت استاندارد حد مجاز آلایندگی خودروهای سبک، سنگین و نیمه سنگین در سال‌های ‌١٣٨٩ و ‌١٣٩٠ یورو ‌٢ خواهد بود، اما طی سال‌های ‌٩١ تا ‌٩٣ خودروهای مذکور باید استاندارد یورو ‌۴ را در آلایندگی کسب کنند و پس از آن یعنی از سال ٩۴ استاندارد جاری کشور مطابق با استاندارد حد مجاز آلودگی جاری در کشورهای اروپایی، یورو ۶ خواهد بود.

علی جزایری رییس انجمن موتور نیز در این خصوص می‌گوید: لازمه رسیدن به استاندارد یورو ۴ و ۵ طراحی موتور است که از میان موتورهایی که به کشور وارد یا تولید می‌شوند تنها موتور EF۷ توان پاس کردن این استانداردها را دارد و سایر موتورها از استاندارد پایین تری برخوردارند.

رییس انجمن موتور در پاسخ به این پرسش که خودروسازان برای رسیدن به استاندارد یورو ۴ و ۵ باید چه اقداماتی صورت دهند، می‌گوید: طراحی موتورهای جدید و استفاده از کاتالیست‌ها (واکنش گرها) در اگزوز خودرو دو روش متداول برای ارتقای استاندارد آلایندگی در دنیا است، اما رسیدن به استاندارد بالاتر با واکنش گرها با توجه به طراحی موتورهای داخلی موجود و هزینه بر بودن این روش منطقی نیست.

چهار سال زمان برای اجرای کامل استاندارد

کیوان وزیری مدیر اجرا و نظارت بر استانداردهای ایران خودرو نیز در خصوص تعریف استاندارد آلایندگی می‌گوید: در مجموع سه نوع گاز ناکس، اکسی و CO از خودرو متصاعد می‌شود که هدف از استانداردسازی برای آلایندگی به حداقل رساندن این گازهاست.

به گفته وی نکته بارز این است که سه گاز مذکور خلاف یکدیگر عمل می‌کنند به همین منظور نیز مغز هوشمند خودرو(ECU) طراحی شد تا زمانی‌که خودرو روشن می‌شود احتراق به گونه‌ای صورت گیرد که کمترین آلایندگی از خودرو خارج شود.

وزیری در ادامه می‌گوید: با توجه به این شرایط یکی از راهکارهای رسیدن به استاندارد بالاتر ارتقا و به روز کردن ECU خودروها است که برای این امر علاوه بر هزینه ۵۵۷ تا ۸۰۰ یورویی برای هر خودرو به مدت زمانی در حدود شش ماه تا یکسال با توجه به نوع ECU نیاز است.

وزیری در پاسخ به این پرسش که آیا ارتقا یا تعویض ECU تنها برنامه برای ارتقای استاندارد آلایندگی است، عنوان کرد: علاوه بر ارتقای ECU موتور خودرو نیز باید ارتقا پیدا کند که لازمه این امر نیز ایجاد تغییراتی در موتورهای موجود در کشور است.

یکی از مدیران شرکت های خودروساز نیز در این خصوص می‌گوید: برای ارتقای استاندارد آلایندگی باید تغییرات عمده‌ای روی موتور خودرو صورت گیرد که این امر رسیدن ۱۰۰درصد محصولات به استاندارد یورو ۴ را از ابتدای سال آینده غیرممکن می‌کند و برای رسیدن به این استاندارد حداقل به دو سال زمان نیاز است.

به گفته وی، علاوه بر زمان مذکور برای رسیدن به استاندارد آلایندگی یورو ۴ به دو سال زمان نیز برای رسیدن به تولید انبوه نیاز است که با این شرایط می‌توان گفت برای رسیدن به ۱۰۰ درصد استاندارد مذکور در خودروهای داخلی به چهار سال زمان نیاز است.

این مقام مسوول همچنین در پاسخ به این پرسش که برای رسیدن به استاندارد مذکور چه مشکلاتی وجود دارد نیز عنوان می‌کند: برای رسیدن به استاندارد مذکور ۵ چالش اساسی وجود دارد که موجب می‌شود تا اجرای این استاندارد را با مشکلاتی مواجه کند.

وی در ادامه می‌گوید: در کشور امکانات و تجهیزات برای اخذ تاییدیه نوع وجود ندارد و خودروسازان باید برای دریافت این تاییدیه محصولات خود را به سایر کشورها ارسال کنند که این امر علاوه بر هزینه بر بودن زمان بر نیز هست، از سوی دیگر رسیدن به صد در صد تولید همانطور که گفتم در مدت زمان مذکور امکان پذیر نخواهد بود.

به گفته این مقام مسوول، به مشکلات مذکور می‌توان عدم اطمینان از عرضه سوخت استاندارد در کلیه جایگاه‌های کشور، نبود مراکز معاینه فنی براساس استاندارد یورو ۴ را نیز افزود.

این مقام مسوول با اشاره به اینکه نبود مراکز معاینه فنی براساس استاندارد یورو ۴ موجب می‌شود تا پس از گذشت دو سال خودروهای تولیدی با افت استاندارد مواجه شوند، می‌گوید: در حال حاضر نیز اجباری نبودن معاینه فنی گازهای خروجی از اگزوز خودروهای داخلی موجب شده تا استاندارد آلایندگی خودروهای درحال تردد در کشور کاهش یابد، بطوری که استاندارد آلایندگی برخی از خودروهای داخلی هم اکنون از یورو دو مصوب به استاندارد یورو یک رسیده است که این امر افزایش آلایندگی را به همراه داشته اما در خصوص استاندارد یورو ۴ عدم تست و افت استاندارد آلایندگی موجب می‌شود تا خودرو به طور کامل غیرفعال شود.

مدیر اجرا و نظارت بر استانداردهای ایران خودرو، نیز در این خصوص می‌گوید: برای رسیدن به استاندارد یورو ۴ باید روغن، بنزین و سایر مکمل هایی که به طور مستقیم با موتور در ارتباط هستند در سطح یورو ۴ باشند، در غیر این صورت خودرو با مشکل مواجه خواهد شد.

به گفته وزیری در صورتی‌که تجهیزات جانبی در سطح استاندارد یورو ۴ نباشد ECU با تقابل مواجه می‌شود که این امر عمر موتور خودرو را کاهش می‌دهد که با این شرایط می‌توان گفت رسیدن به استاندارد مذکور یک معادله چند مجهولی است که زیرساخت‌های خاص خود را احتیاج دارد.