مجلس نمایندگان آمریکا در اقدامی تلافی‌جویانه تصویب کرد

انتقام نمادین از برجام

گروه دیپلماسی: ۲۴ ساعت پس از تلاش ناکام جمهوری‌خواهان برای رد توافق هسته‌ای در مجلس سنای آمریکا، مجلس نمایندگان این کشور نیز روز جمعه درباره پیش‌نویس متن دو طرح در رابطه با توافق هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵ رای‌گیری کرد. در اقدامی نمادین و با هدف نشان دادن مخالفت جمهوری‌خواهان، مجلس نمایندگان آمریکا با ۲۶۹ رای مخالف در برابر ۱۶۲ رای به رد برجام رای موافق داد. این مجلس همچنین طرحی را برای منع باراک اوباما از تعلیق یا لغو تحریم‌ها علیه ایران به رای گذاشت که با ۲۴۷ رای مثبت در مقابل ۱۸۶ رای منفی تصویب شد.

گروه دیپلماسی: ۲۴ ساعت پس از تلاش ناکام جمهوری‌خواهان برای رد توافق هسته‌ای در مجلس سنای آمریکا، مجلس نمایندگان این کشور نیز روز جمعه درباره پیش‌نویس متن دو طرح در رابطه با توافق هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵ رای‌گیری کرد. در اقدامی نمادین و با هدف نشان دادن مخالفت جمهوری‌خواهان، مجلس نمایندگان آمریکا با ۲۶۹ رای مخالف در برابر ۱۶۲ رای به رد برجام رای موافق داد. این مجلس همچنین طرحی را برای منع باراک اوباما از تعلیق یا لغو تحریم‌ها علیه ایران به رای گذاشت که با ۲۴۷ رای مثبت در مقابل ۱۸۶ رای منفی تصویب شد. این رای هیچ تاثیری در اجرای برجام ندارد و تنها هدف آن نشان دادن مخالفت جمهوری‌خواهان و گذاشتن سنگ بنایی برای به چالش کشیدن توافق هسته‌ای در سال‌های آینده است.

به گزارش پایگاه اینترنتی روزنامه وال استریت ژورنال، پیش‌نویس طرح شماره 3460 که با 247 رای موافق و 186 رای مخالف تصویب شد، مانع از رفع تحریم‌های ایران توسط رئیس‌جمهوری آمریکا می‌شود. براساس این قطعنامه رئیس‌جمهوری نمی‌تواند درباره برداشتن تحریم‌ها تا 21 ژانویه 2017 میلادی اقدام کند. این قطعنامه در نخستین روزی که رئیس‌جمهوری بعدی آمریکا وارد دفترش می‌شود، یعنی اول ژانویه 2017 باطل خواهد شد.

پیش‌نویس طرح دیگری نیز به شماره۳۴۶۱ که درباره پذیرفتن برجام از سوی نمایندگان مجلس آمریکا بود، با ۲۶۹ رای مخالف و ۱۶۲ رای موافق تصویب نشد. به نوشته گاردین، این اقدام جمهوری‌خواهان به تلافی رای‌گیری روز پنج‌شنبه سنای آمریکا صورت گرفت که یک پیروزی سیاسی برای باراک اوباما رئیس‌جمهوری آمریکا محسوب می‌شود. در این رای‌گیری جمهوری‌خواهان سنا با به دست نیاوردن حد نصاب آرا که ۶۰ رای است و فقط با کسب ۵۸ رای موافق، نتوانستند قطعنامه مخالفت با توافق هسته‌ای را به تصویب برسانند.

طرح رد توافق هسته‌ای در مجلس نمایندگان نمی‌تواند مانع اجرایی شدن این توافق شود و بیشتر حالت نمادین دارد. اما این طرح برای اجرایی شدن باید به تصویب مجلس سنا برسد و همچنین از سد وتوی احتمالی رئیس‌جمهوری بگذرد. براساس این گزارش، 25 نماینده دموکرات در مجلس که از هم‌حزبی‌های اوباما محسوب می‌شوند و طبق روال باید از سیاست‌های او پیروی کنند، به برجام رای مخالف دادند. جمهوری‌خواهان کنگره نیز از ابتدا به‌طور یکپارچه مخالفت خود را با این توافق اعلام کرده بودند.

کنگره آمریکا قرار است در ۱۷ سپتامبر (۲۶‌شهریور) رای نهایی خود درباره این قطعنامه را اعلام کند. رئیس‌جمهوری آمریکا تاکید کرده است که اگر توافق هسته‌ای در کنگره رد شود آن را وتو خواهد کرد که در این صورت قانون‌گذاران برای لغو وتوی رئیس‌جمهوری به دو سوم آرا نیاز خواهند داشت. اوباما در حال حاضر رای کافی برای حفظ حق وتوی خود را در اختیار دارد. باراک اوباما، رئیس‌جمهوری آمریکا، روز پنج‌شنبه، لحظاتی پس از رای نیاوردن پیشنهاد کفایت مذاکرات، از اقدام سناتورهای دموکرات و مستقل ستایش کرد و آن را پیروزی برای «دیپلماسی، امنیت آمریکا و جهان» دانست. در مقابل اما جان بینر، رهبر اکثریت جمهوری‌خواه در مجلس نمایندگان روز جمعه گفت که این توافق بد‌تر از آن چیزی است که می‌توانستم تصور کنم.

واکنش اوباما

رئیس‌جمهوری آمریکا در واکنش به مخالفت مجلس نمایندگان با توافق هسته‌ای گفت که هرکس این توافق را براساس امتیازاتش ارزیابی کرده به حمایت از آن پرداخته است. در بیانیه روز شنبه باراک اوباما آمده است: «رای مجلس نمایندگان آخرین نشانه درباره این حقیقت است که هر چقدر اعضای بیشتری این توافق تاریخی را مطالعه کرده‌اند تعداد بیشتری حمایت خود را از توافق اعلام کرده‌اند.»

رئیس‌جمهوری آمریکا در ادامه بیانیه خود آورده است: «در حالی که ما در حال نتیجه‌گیری درباره مهم‌ترین موضوع مورد بحث درخصوص امنیت ملی‌مان از زمان حمله به عراق هستیم، من از قانون‌گذاران به رهبری نانسی پلوسی رهبر دموکرات‌ها رضایت دارم چون آنها با توجه به شایستگی‌های توافق هسته‌ای به متحدان و هم‌پیمانان در سراسر جهان برای قضاوت درباره این توافق پیوستند تا اقدامات مورد نظر برای اجرای این توافق بلندمدت و جامع به کار گرفته شود.»

اوباما در این بیانیه با تاکید بر ادعای بی‌اساس غرب و آمریکا درخصوص تلاش ایران برای دستیابی به ظرفیت تولید سلاح هسته‌ای آورده است: «اکنون باید به کار حساس اجرا و راستی‌آزمایی این توافق روی بیاوریم تا ایران نتواند به تسلیحات هسته‌ای دست پیدا کند. در انجام این اقدامات ما در جست‌وجوی یک جهان امن‌تر و امید‌بخش‌تر آخرین و تازه‌ترین فصل رهبری آمریکا را خواهیم نوشت.»

بیانیه اوباما تناقض‌گویی است

همزمان سخنگوی وزارت امور خارجه ایران بیانیه رئیس‌جمهوری آمریکا متعاقب رای سنای این کشور درخصوص برجام را متضمن تناقض‌گویی آشکار دانست. به گزارش «ایسنا» مرضیه افخم گفت: «رئیس‌جمهوری آمریکا تلاش می‌کند از این واقعیت طفره برود که ناکامی دولت وی در سیاست تحریم و تهدید علیه ایران بود که آمریکا را وادار به مذاکره کرد و رئیس‌جمهوری آمریکا در تلاشی ناموفق می‌کوشد نتایج مذاکرات هسته‌ای را مصادره به مطلوب کند. اما واقعیت این است که آمریکا در پایان مذاکرات ناگزیر به عدول از مواضع زیاده‌خواهانه خود شد.» سخنگوی وزارت خارجه با اشاره به اینکه یکی از دستاوردهای اصلی مذاکرات هسته‌ای این بود که به یک بحران تصنعی که با انگیزه‌های سیاسی علیه جمهوری اسلامی ایران شکل گرفته بود، پایان دهد، اضافه کرد:‌ «دولت آمریکا با پذیرش شکست و ناکامی تحریم‌ها، ناگزیر به عقب‌نشینی از خواسته اصلی خود در مذاکرات شد و در نهایت هم به رفع تحریم‌ها تن داد و هم حق غنی‌سازی هسته‌ای ایران را پذیرفت.»

افخم تاکید کرد:‌ «در شرایطی که رهبران کشورهای 1+5 پس از مذاکرات تلاش می‌کنند روابط خود را با جمهوری اسلامی ایران بازسازی کنند و اعتماد مردم ایران را به خود جلب کنند، این تنها دولت آمریکا است که در محاصره لابی‌های صهیونیستی گرفتار شده و به‌جای پذیرش واقعیات و بی‌اعتنایی به مواضع دیگران گاه و بیگاه به فرافکنی و توجیهات نامربوط رو می‌آورد.»

صنعت هسته‌ای کند نمی‌شود

همچنین رئیس سازمان انرژی اتمی با بیان اینکه صنعت هسته‌ای کشور بعد از اجرای برنامه جامع اقدام مشترک از نظر فنی با هیچ کندی و توقفی روبه‌رو نمی‌شود، گفت: «محدودیت‌های مربوط به برجام، مسائلی نیست که ایران را در حوزه هسته‌ای با کندی روبه‌رو کند.» به گزارش «خانه ملت»، علی اکبر صالحی برگزاری نشست‌های کمیسیون ویژه بررسی برجام مجلس با حضور مسوولان مربوطه را مثبت ارزیابی کرد و افزود: «قطعا برگزاری این نشست موجب می‌شود که برخی مسائل شفاف‌سازی شده و دغدغه‌ها و تشویش‌ها برطرف شود.»

او ادامه داد: «ملت ایران اطمینان خاطر داشته باشند که از لحاظ فنی، صنعت هسته‌ای کشور با هیچ کندی و توقفی روبه‌رو نخواهد شد، البته یکسری محدودیت‌ها در مذاکرات پذیرفته شده و این موضوع قطعی است اما این محدودیت‌ها مسائلی نیست که ایران را در حوزه هسته‌ای با کندی روبه‌رو کند.» رئیس سازمان انرژی اتمی تاکید کرد: «محدودیت‌های پذیرفته شده از سوی ایران در حوزه‌هایی است که ما اصلا طی بازه زمانی وارد فعالیت در آن حوزه نمی‌شدیم، به‌طور مثال در بحث ساخت فلز پلوتونیوم، ما از گذشته برای ورود به این حیطه در 10 تا 15 سال آینده برنامه‌ای نداشتیم، از طرف دیگر اصلا ما پلوتونیومی نداریم که بخواهیم فلز آن را بسازیم.» صالحی به دستاوردهای بزرگ کشور در حوزه اکتشاف معادن اورانیوم طبیعی اشاره و تاکید کرد: «در شرایط کنونی با تلاش‌های صورت گرفته بیش از 63 درصد جغرافیای کشور مورد شناسایی قرار گرفته و امیدواریم در 4 سال آینده نقاط باقیمانده را نیز شناسایی و بررسی کنیم.»

بازرسان سه‌شنبه می‌آیند

از سوی دیگر، معاون سازمان انرژی اتمی و عضو کارگروه داخلی برجام از سفر بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در روز سه شنبه به تهران خبر داد و گفت: «در این دور از مذاکره با سازمان انرژی اتمی بازدید از مراکز نظامی در دستور کار بازرسان آژانس نیست.» علی‌اصغر زارعان روز شنبه در گفت‌وگو با «ایرنا» افزود: «این سفر در راستای برنامه جامع اقدام مشترک است که طبق روال گذشته انجام می‌شود و جلسات و مذاکراتی را برای هماهنگی بیشتر و اقدامات عملیاتی در آینده، خواهیم داشت.»

نمونه‌برداری از پارچین

همزمان با خبر ورود بازرسان آژانس به تهران، خبرگزاری رویترز به نقل از دو دیپلمات غربی مدعی شد ایران قرار است با حضور بازرسان آژانس نمونه‌برداری‌ها از سایت پارچین را انجام دهد. این در شرایطی است که خبرگزاری آسوشیتدپرس پیش‌تر در گزارش خود با ادعای دستیابی به پیش‌نویس متن توافق ایران و آژانس اعلام کرده بود، ایران خود نمونه‌برداری‌ها از سایت پارچین را انجام خواهد داد و بازرسان آژانس اجازه ورود به سایت را ندارند و باید به نمونه‌های محیطی و اطلاعاتی که از سوی ایرانی‌ها در اختیارشان قرار می‌گیرد اعتماد کنند.

این گزارش سپس به ابزاری در دستان جمهوری‌خواهان در کنگره آمریکا تبدیل شد تا ثابت کنند که باراک اوباما، رئیس‌جمهوری آمریکا در مساله دسترسی به سایت پارچین که در نزدیکی تهران - پایتخت ایران قرار دارد تسلیم مذاکره‌کنندگان این کشور شده است.

پس از انتشار گزارش‌ ادعایی آسوشیتدپرس، یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس به آن واکنش نشان داد و از آن ابراز ناخرسندی کرد. آمانو با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد: «اظهاراتی که مطرح می‌شود که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مسوولیت بازرسی‌های هسته‌ای ایران را به ایران واگذار کرده، مایه ناخرسندی من است. چنین اظهاراتی ارائه غلط روش اجرای اقدام مهم راستی‌آزمایی‌ها است.»

همچنین معاون امور بین‌الملل، حقوقی و مجلس و سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران، مطالب منتشر شده در برخی رسانه‌های خارجی مبنی بر دسترسی به اطلاعات مربوط به توافق ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را گمانه‌زنی دانست. بهروز کمالوندی گفت: «آژانس تاکنون به تعهداتش درباره حفظ اسناد و اطلاعات محرمانه توافق دوجانبه با کشورمان پایبند مانده و اقدامی که حاکی از نقض این تعهدات باشد صورت نگرفته است.» او تاکید کرد: «در برنامه همکاری ایران و آژانس برای حل و فصل موضوعات گذشته، ملاحظات کشورمان مد نظر قرار گرفته است و این برنامه به‌خوبی پیش می‌رود.» ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ۲۳ تیر (۱۴ ژوئیه) روزی که توافق هسته‌ای میان ایران و گروه ۱+۵ حاصل شد، بر سر یک نقشه راه به توافق رسیدند که براساس آن قرار است تمام مسائل باقیمانده درباره‌ فعالیت‌های هسته‌ای حال و گذشته ایران تا پایان سال ۲۰۱۵ حل شود.

مذاکرات برای انتقال اورانیوم

در ادامه این تحولات، گریگوری بردنیکوف سفیر و نماینده دائم روسیه در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز جمعه در گفت وگو با خبرگزاری روسیا سگودنیا اعلام کرد که مذاکرات ایران و روسیه برای اجرای طرح انتقال اورانیوم غنی شده ایران در ازای سنگ اورانیوم جریان داشته و تلاش‌ها در این زمینه به‌طور مستمر ادامه دارد، زیرا این طرح پیچیده است و امیدواریم در تمام مسائل در این زمینه به توافق برسیم.