اشتباه تاریخی آیپک

امیرعلی ابوالفتح

کارشناس مسائل آمریکا

اتفاقی که پنج‌شنبه شب در سنای آمریکا افتاد، در واقع بحث کفایت مذاکرات بود که به رای گذاشته شد. در سنا کفایت مذاکرات زمانی احراز می‌شود که ۶۰ نفر به این کفایت رای بدهند و این ۶۰ رای حاصل شود و در موردش رای‌گیری می‌کنند؛ اما اگر کفایت مذاکرات رای نیاورد و مجلس سنا در مورد آن بحث و گفت وگو کند، این آغاز فیلی‌باستر است. فیلی‌باستر هم زمانی است که هر نماینده می‌تواند با اطاله کلام مانع از رای‌گیری شود.


از این رو با تصمیم پنج‌شنبه شب تا 17 سپتامبر(26 شهریور) زمان برای این موضوع وجود دارد تا دموکرات‌ها این موضوع را کش دهند. از آنجا که نظر نهایی را کنگره باید اعلام کند، جمهوری‌خواهان گفتند که مجددا سه‌شنبه کفایت مذاکرات را به بحث بگذارند. درخصوص اهداف جمهوری‌خواهان از طرح مخالفت‌های خود با توافق هم می‌توان گفت که تعدادی از اعضای کنگره به‌طور ماهوی با ایران مخالفند و معتقدند ایران قابل اعتماد نیست. در این گروه برخی تلاش برای تغییر نظام ایران را مطرح می‌کنند و معتقدند که یک نظام غرب ستیز نباید به فناوری هسته‌ای دست پیدا کند. جدا از این گروه تعداد دیگری از اعضای کنگره به موضوع هسته‌ای ایران به شکل سیاسی و حزبی نگاه می‌کنند و معتقدند اگر اوباما برجام را به رای بگذارد و ایران یکسری محدودیت‌ها را بپذیرد، موقعیت رئیس‌جمهوری و دموکرات‌ها افزایش پیدا می‌کند. این گروه چندان دغدغه منافع هسته‌ای آمریکا را ندارد، بلکه نتایج انتخابات 2016 را مهم‌تر از موضوع هسته‌ای در مقطع کنونی می‌داند. اما تاثیر رای‌گیری روز پنج‌شنبه در سنا بر تلاش‌های ناکام آیپک و همچنین تقویت مواضع لابی جی استریت که رقیب آیپک محسوب می‌شود را می‌توان این‌گونه مطرح کرد که تا قبل از توافق چنین به‌نظر می‌رسید که هرآنچه مرتبط با اسرائیل و سیاست خارجی آمریکا است، نظرات آیپک محسوب می‌شود و آیپک از نفوذ بسیاری برخوردار است. در واقع این زورآزمایی وزن کشی‌ای بود برای آیپک در مورد سرنوشت اسرائیل، تا جایی که نخست‌وزیر اسرائیل وارد میدان شد و این‌گونه به نظر می‌رسید که قادر خواهد بود کنگره را علیه توافق بشوراند. اما این زورآزمایی در نهایت فقط توانست نظر 4 سناتور دموکرات را تغییر دهد و به صف مخالفان توافق بکشاند. همچنین باید گفت که مخالفت همگی جمهوری‌خواهان با توافق ضرورتا متاثر از آیپک نیست، بلکه روندهای سیاسی و همچنین انتخابات ریاست جمهوری بخش عمده‌ای از این مخالفت‌ها را قابل فهم می‌کند. در واقع ضعف آیپک در ترسیم سیاست خارجی آمریکا باعث شد تا این لابی با ارتکاب اشتباه وارد جدال‌های سیاسی و حزبی شود و یک طرف ماجرا را علیه توافق تحریک کند. در این میان حتی نگاه دموکرات‌ها به آیپک هم تا حدی بدبینانه شد. بنابراین لابی لیبرال جی استریت به‌عنوان رقیب آیپک توانست با استفاده از افکار عمومی، آیپک را به حاشیه ببرد و موضوعاتی نظیر توجه به حداقل حقوق فلسطینیان، رعایت قوانین بین‌المللی و حقوق بشر را به‌عنوان اولویت مطرح کند.