مدیر کل آژانس توافق محرمانه با ایران را افشا نکرد
دست رد آمانو به سینه کنگره
گروه دیپلماسی: نزدیک به ۴۰ روز از مهلت دو ماهه کنگره آمریکا برای رد یا تصویب توافق هسته‌ای ایران باقی مانده است که صحنه سیاسی آمریکا همچنان عرصه کشمکش دموکرات‌ها و جمهوری خواهانی است که در ۲۰ روز گذشته شدیدترین انتقادهای خود را روانه جبهه حریف کرده‌اند.
پس از آنکه رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دست رد به سینه اعضای کنگره برای انتشار اسناد محرمانه زد، در تازه‌ترین تحول، سناتور میچ مک کانل رهبر اکثریت جمهوری‌خواه در سنای آمریکا، از سخنان اوباما درباره توافق هسته‌ای با ایران انتقاد کرد و از او خواست که رویکردش را در قبال مخالفان این توافق تغییر دهد. همزمان در جبهه دموکرات‌ها نیز، سناتور ارشد چاک شومر که احتمالا رهبر آینده اقلیت دموکرات در سنای آمریکا خواهد بود، مخالفت خود را با توافق هسته‌ای اعلام کرده است. الیوت انجل، دیگر عضو دموکرات نیز اعلام کرده که در رای‌گیری کنگره به این توافق رای منفی خواهد داد. در مقابل و پس از حمایت‌های مجدد رئیس‌جمهوری و وزیرخارجه آمریکا از حصول توافق هسته‌ای با ایران، سخنگوی کاخ سفید روز پنج‌شنبه گذشته در نشست مطبوعاتی با خبرنگاران در واشنگتن با حمایت از اظهارات باراک اوباما با بیان اینکه مخالفان و تندروها در کنگره خواهان رد توافق هسته‌ای با تهران هستند، گفت: «واقعیت این است که ما احتیاج نداریم کنگره این توافق را تایید کند، ما فقط نیاز داریم کنگره آن را بر هم نزند.» جاش ارنست با بیان اینکه جمهوری‌خواهان حتی پیش از اینکه توافق هسته‌ای حاصل شود، با آن مخالف بودند و اعلام کردند که این توافق بد است و نباید سر بگیرد، گفت: «جمهوری‌خواهان بهتر بود پیش از اعلام مخالفت با این توافق ابتدا حرف‌های رئیس‌جمهوری را گوش می‌دادند و بعد مخالفت می‌کردند.» ارنست درباره هشدار رئیس‌جمهوری آمریکا به کنگره درباره از بین بردن این توافق گفت: «رئیس‌جمهوری به حقیقت ساده‌ای اشاره کرد. حقیقت این است در صورتی که کنگره این توافق را از بین ببرد موجب از بین رفتن توافق خوب با ایران خواهد شد.
در آن صورت لازم نخواهد بود، ایران ذخایر خود را کاهش دهد و ایران کاری را انجام می‌دهد که قبلا انجام می‌داد و اتحاد بین‌المللی از هم گسسته می‌شود.» سخنگوی کاخ سفید در ادامه سخنانش تاکید کرد: «کسانی که امروز با توافق هسته‌ای با ایران مخالفند، همان‌هایی هستند که خواهان حمله به عراق در سال ۲۰۰۳ بودند.» دولت باراک اوباما طی روزهای اخیر تلاش‌های گسترده‌ای را برای حمایت از این توافق در کنگره انجام داده است. به گزارش رویترز، رئیس‌جمهوری آمریکا که روز چهارشنبه در دانشگاه آمریکن در واشنگتن درباره توافق اتمی ایران با قدرت‌های جهانی، سخنرانی می‌کرد گفت که با رد توافق هسته‌ای در کنگره، تنها گزینه‌ای که باقی می‌ماند جنگ است، او اضافه کرد: «با کلمات بازی نکنیم، تنها گزینه‌هایی که در نهایت با آن روبه‌رو هستیم، انتخاب بین دیپلماسی یا نوعی از جنگ است.» اوباما تصدیق کرد که شاکله دولت آمریکا با مخالفت بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی بر سر این توافق دچار شکاف شده است. اوباما همچنین در مصاحبه با فرید زکریا، مجری شبکه سی‌ان‌ان که بخش‌هایی از آن دیروز منتشر شد و قرار است به‌طور کامل از این شبکه پخش شود از سخنان پیشین خود در مقایسه تندروهای ایرانی با جمهوری‌خواهان آمریکایی دفاع و تاکید کرد که اظهاراتش کاملا حقیقی و واقعی است. در پاسخ به این سخنان، وزیر امور خارجه ایران خطاب به اوباما گفت: «ده‌ها سال سیاست غلط در برابر مردم ایران آزموده شده و هیچ دستاوردی برای ایالات متحده نداشته است. اکنون فرصتی استثنایی برای اصلاح گذشته و آزمودن راه جدیدی است که تنها ظرف دو سال و به‌رغم همه فراز و نشیب‌ها و حتی برخی کج‌روی‌ها دستاوردی بزرگ برای همه صلح طلبان به بار آورده است.» جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا نیز روز پنج‌شنبه در دیدار با همتای ژاپنی خود بار دیگر بر اهمیت توافق جامع هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵ تاکید کرد. کری در مذاکره با فومیو کیشید، وزیر امور خارجه ژاپن با اشاره به هفتادمین سالگرد بمباران اتمی هیروشیما و ناکازاکی گفت: «این بمباران اهمیت توافق هسته‌ای حاصل از مذاکرات ایران و قدرت‌های جهانی را نشان می‌دهد.»
انتقاد رهبر جمهوری‌خواهان سنا از اوباما
همزمان با حمایت‌های کاخ سفید از توافق هسته‌ای، سناتور میچ مک کانل، رهبر اکثریت جمهوری‌خواه در سنای آمریکا، از اظهارات باراک اوباما درباره توافق انتقاد کرد. او از رئیس‌جمهوری آمریکا خواسته است که رویکردش را در قبال مخالفان این توافق تغییر دهد. به گزارش «رویترز»، سناتور مک کانل گفت: رئیس‌جمهوری در سخنرانی روز چهارشنبه «اشتباه بزرگی» مرتکب شد، «مساله انتخاب بین جنگ یا توافق نیست، بلکه مساله انتخاب بین این توافق یا توافق بهتر است.» مک کانل گفت: «اوباما تا الان «با مساله (توافق هسته‌ای ایران) مثل یک کارزار سیاسی رفتار کرده است.» نمایندگان کنگره باید تا 17 سپتامبر 2015 به توافق هسته‌ای ایران و 6 قدرت جهانی رای مثبت یا منفی دهند یا تصمیم بگیرند رای ندهند.
مخالفت سناتور ارشد دموکرات
همچنین، سناتور ارشد چاک شومر که احتمالا رهبر آینده اقلیت دموکرات در سنای آمریکا خواهد بود، مخالفت خود را با توافق هسته‌ای اعلام کرده است. به جز این سناتور ارشد، الیوت انجل، یک عضو دموکرات مجلس نمایندگان آمریکا نیز از دیگر هم‌حزبی‌های باراک اوباما، رئیس‌جمهوری ایالات‌متحده است که اعلام کرده در رای‌گیری کنگره به این توافق رای منفی خواهد داد. شومر یکی از حامیان جنگ عراق در سال ۲۰۰۳ بود و به لایحه پیشنهادی جورج دبلیو بوش برای آغاز جنگ، رای مثبت داده بود. شومر به‌عنوان یکی از مهم‌ترین حامیان اسرائیل در سنا، عضو آیپک است. وابستگی شومر به اسرائیل تا حدی است که او در یکی از سخنرانی‌هایش خودش را نگهبان اسرائیل در سنای آمریکا معرفی کرده بود. شومر روابط نزدیکی با اسرائیل و بنیامین نتانیاهو دارد که سفرهای متعدد وی به اسرائیل و میزبانی از نتانیاهو در آمریکا نشان‌دهنده این مساله است. شومر در سال‌های ریاست جمهوری اوباما و تیره و تار شدن روابط با اسرائیل بارها از موضع دولت اوباما در قبال این رژیم انتقاد کرده است. وی در سال ۲۰۱۰ با انتقاد از سیاست باراک اوباما در قبال اسرائیل، آن را غیرسازنده نامید و خواستار توقف آن شده بود.
شومر در آن زمان با فشار دولت اوباما به اسرائیل برای شرکت در مذاکرات صلح با فلسطین و توقف شهرک‌سازی‌ها مخالفت کرد و با توجیه توهین مقامات اسرائیلی به جو بایدن در خلال سفرش به اسرائیل، از رویکرد پی جی کراولی، سخنگوی وزارت خارجه که مکالمه تلفنی تند هیلاری کلینتون با نتانیاهو را منتشر کرده بود، انتقاد کرد و گفت: «صحبت تند کلینتون با نتانیاهو و انتشار عمومی آن اوضاع را خراب کرده است و بدتر از آن صحبت‌های سخنگوی وزارت خارجه که یک فردی به نام کراولی است، چیزی بود که من تا حالا نشنیده بودم، اینکه رابطه اسرائیل و ایالات‌متحده بستگی به روند مذاکرات با فلسطین‌ها دارد. این وحشتناک است.» شومر یکی از حامیان انتقال سفارت ایالات‌متحده در اسرائیل از تل آویو به بیت‌المقدس است؛ چون او همانند اسرائیلی‌ها مدعی است که بیت المقدس پایتخت اسرائیل است. در جریان رای گیری سنا برای تایید چاک هیگل به‌عنوان وزیر دفاع و کسی که به‌عنوان یکی از سناتورهای ضداسرائیلی شناخته می شد، شومر یکی از بزرگ‌ترین مخالفان بود. چاک (چارلز) شومر 64 ساله در بروکلین نیویورک در خانواده‌ای یهودی به دنیا آمده‌است. او فرزند سلما و آبراهام شومر است. به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، سناتور شومر در بیانیه‌ای که پنج‌شنبه شب ۱۵ مرداد صادر کرد، گفت که پس از مطالعات جدی و تفکر دقیق به این نتیجه رسیده که «باید» به توافق هسته‌ای رای منفی دهد. به این ترتیب، چاک شومر به نخستین سناتور حزب دموکرات تبدیل شده که رسما مخالفت خود را با توافق اتمی اعلام کرده است. این در حالی است که کرستن جیلیبرند و جین شاهین، دو سناتور دموکرات، حمایت خود را از توافق اتمی اعلام کرده‌اند. اگرچه اکثر دموکرات‌هایی که تاکنون نظر خود را درباره توافق اعلام کرده‌اند، با آن موافق بوده‌اند، اما این حزب در هر دو مجلس سنا و نمایندگان کنگره آمریکا در اقلیت قرار دارد و دولت اوباما، به حمایت قاطع آنها برای جلوگیری از رای منفی کنگره نیاز دارد. ایپک، لابی قدرتمند حامی رژیم صهیونیستی در آمریکا، کمپین وسیعی برای رد این توافق در کنگره آغاز کرده است. بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل نیز تمام توان خود و دولتش را برای رد این توافق به کار گرفته است؛ مساله‌ای که حتی واکنش منفی رئیس‌جمهوری این کشور را به دنبال داشته است. ریووین ریولین،گفته که زیاده‌روی بنیامین نتانیاهو در مخالفت با توافق هسته‌ای ایران، به انزوای رژیم صهیونیستی منجر شده است.
«نه» آمانو به نمایندگان کنگره
از سوی دیگر یوکیا آمانو، رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرد درخواست نمایندگان کنگره آمریکا برای تحویل اسناد مرتبط با مذاکرات هسته‌ای ایران را قابل قبول نمی‌داند. به گزارش «ایرنا» رئیس آژانس با مخالفت طرح چنین درخواستی از سوی کنگره آمریکا همچنین اعلام کرد که اگر قرار باشد آژانس اطلاعات محرمانه ایران را در اختیار کنگره قرار دهد، دیگر اعتمادی به آژانس وجود نخواهد داشت.» سخنان آمانو روز پنج‌شنبه از سوی نشریه ژاپنی «ژاپن تایمز» بازتاب داشت. این نشریه تاکید کرد که انتقادهای بسیاری از سوی برخی نمایندگان کنگره آمریکا به آمانو شده است، اما او همچنان مقاومت نشان می‌دهد. برخی از جمهوری‌خواهان می‌گویند که باراک اوباما باید این اسناد را در اختیار داشته باشد. با این اوصاف «آمانو» در کمیته سیاست خارجی سنای آمریکا گفت که به هیچ عنوان مسیر قانونی برای این کار وجود ندارد.
پیش‌تر نگرانی‌هایی در ایران وجود داشت که مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به عنوان داور توافق اسناد توافق محرمانه با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را افشا نکند. در همین رابطه، رضا نجفی، نماینده دائم ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هشدار داده بود که افشای ترتیبات محرمانه توافق، دارای اثر منفی خواهد بود. در پی اوج‌گیری تنش بین دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان کنگره، جمهوری‌خواهان اعضای کنگره که اکثریت آنها را جمهوری‌خواهان تشکیل می‌دهند، از آمانو دعوت کرده بودند تا برای توضیح درباره توافق به واشنگتن سفر کند. اما به نظر می‌رسد پاسخ آمانو اعضای کنگره را ناامید کرده است. پس از حضور آمانو در کنگره باب کورکر، سناتور جمهوری‌خواه با ابراز تاسف از توافق هسته‌ای گفت: «حتی نمی‌توانیم اطمینان حاصل کنیم که بازرسان می‌توانند وارد سایت پارچین شوند.»
راه‌های کنگره بسته شده است
علی خرم
کارشناس مسائل بین‌الملل
پس از آنکه سناتور چاک شومر، نخستین عضو دموکرات سنای آمریکا از قصد خود برای مخالفت با توافق هسته‌ای با ایران خبر داد، این پرسش پیش می‌آید که پس از این آیا باراک اوباما در صورت رد توافق توسط کنگره می‌تواند آرای لازم را توسط دموکرات‌ها برای وتوی آن کسب کند. باید توجه داشت این مساله که اوباما می‌تواند یا خیر یک بحث است و اهرم‌هایی که اکنون در اختیار کنگره است یک بحث دیگر. تا پیش از رفتن توافق به شورای امنیت و صدور قطعنامه ۲۲۳۱، ممکن بود کنگره بتواند در برابر اوباما بایستد؛ اما الان راه‌ها بر کنگره بسته شده است، زیرا توافق هسته‌ای ایران به‌صورت یک توافق حقوقی و قانونی توسط شورای امنیت به تصویب رسیده است. بنابراین به نظر می‌رسد اقدامات فعلی کنگره بیشتر سیاسی باشد و می‌خواهند به لحاظ سیاسی اوباما را در تنگنا قرار دهند که این وضعیت نه به آمریکا کمک می‌کند نه به کنگره. زیرا در صورت رد توافق توسط کنگره، آمریکا از نظر سیاسی خود را در انزوا قرار می‌دهد و هیچ تغییری در جایگاه حقوقی و قانونی توافق وین به‌وجود نخواهد آمد. درواقع در صورت رد توافق توسط کنگره و به‌دست نیامدن آرای کافی دموکرات‌ها برای وتوی آن، دو گزینه پیش روی توافق هسته‌ای خواهد بود؛ یا ایران چارچوب این توافق را که تحت قطعنامه شورای امنیت است به همراه بقیه کشورهای جهان پیش می‌برد یا چون توافق وین توسط آمریکا نقض شده است، ایران نیز می‌تواند به جای نخست خود بازگردد و هیچ تعهدی را اجرا نکند. در هر دو حالت، آمریکا و کنگره این کشور در یک وضعیت نامناسب و انزوا قرار خواهند گرفت.
ارسال نظر