هدف کاهش قیمت نفت، روسیه است

فریدون مجلسی تحلیلگر روابط بین‌الملل به دنبال کاهش چشمگیر قیمت نفت، یک مقام وزارت خارجه ایران با اشاره به نقش تاثیرگذار عربستان برای کنترل این وضعیت از گفت‌وگوهای احتمالی میان ایران و عربستان از طریق مقام‎های اوپک و وزارت امور خارجه، خبر داده است؛ اما به نظر من گفت‌وگو با مقامات ریاض دردی از ایران دوا نمی‎کند و مصلحت نیست که با این کشور وارد مذاکره شویم؛ زیرا کاملا محرز است که محور بسیاری از سیاست‌‌های عربستان در منطقه رقابت با ایران است. مقامات ایران باید بپذیرند که عربستان سیاست‎های غیر دوستانه‌ای را علیه ایران در پیش گرفته است و به خاطر مصالح خود همواره در رقابت با جمهوری اسلامی است؛ بنابراین در این شرایط انتظار همکاری اشتباه است. در نتیجه بهتر است ایران مذاکرات مستقیمی با کشورهای مهمی که خریدار نفت هستند، داشته باشد و از این طریق مسائلش را حل و فصل کند. به‌خصوص که حضور داعش که مورد حمایت عربستان و قطر هست زمینه مناسبی را برای ایران فراهم آورده و از اعتبار آنها کاسته است. در عین حال اگر در گذشته آقای هاشمی روابط خوبی با ملک عبدالله داشت و مذاکراتی دوجانبه میان این دو برای رفع برخی اختلافات صورت می‎‏گرفت اما امروز پادشاه عربستان نمی‏تواند نقش اثرگذاری داشته باشد. به همین خاطر نمی‎توان به گفت‌وگوهای خصوصی برخی مقامات دو کشور نیز دل خوش کرد.

اما با تمام این تفاسیر گمان نمی‎کنم کاهش ۴۰ درصدی قیمت نفت در عرض چند روز حاصل اختلال در بازار عرضه و تقاضا باشد و با توجه به اختلافات میان روسیه و غرب بر سر اوکراین دور از تصور نیست بگوییم اکنون عربستان با تحریک غرب در کاهش قیمت نفت نقش داشته است. در واقع عربستان باز هم مانند دفعات قبل کارگزار نیروهای قوی‏تر بین‌المللی است و برای آنها کار می‏کند؛ اما این بار بیشتر از ایران، روسیه را هدف قرار داده‏اند؛ اما بدون شک عربستان از ضربه دیدن ایران در اثر کاهش قیمت نفت نیز ناخشنود نخواهد شد و به بیان دیگر با یک تیر، دو نشان زده است.

از آنجا که ایران کلا یک میلیون بشکه نفت قابل صدور دارد که یک دهم نفت قابل صدور روسیه است، اگر بحث آسیب رساندن مطرح باشد، کاهش قیمت نفت به روسیه بیشتر از ایران خسارت خواهد زد. در این شرایط روس‏ها که از روز اول تشکیل اوپک با زیرکی خود را از عضویت در آن دور نگه داشته‎اند و نسبت به هزینه کاهش تولید در میان اعضای اوپک و بالا بردن بهای نفت بی‌تفاوت بوده‌اند، دیگر باید دست به کار شوند. درواقع روس‎ها در مواقع بحرانی بی‌آنکه کاهشی در تولیدشان دهند از کاهش تولید کشورهای عضو اوپک بهره‌مند می‏شدند؛ اما این بار که خودشان هدف قرار گرفته‏اند دیگر مجبورند وارد بازی شوند. البته چون بالاخره ایران نیز از این وضعیت متحمل ضرر و زیان‏هایی شده است، باید راهکارهایی را اندیشید. با درنظر داشتن اینکه مصرف انرژی ایران معادل ۵ میلیون بشکه نفت در روز است و نفت صادراتی‎مان، یک پنجم نیاز داخلی است، در این شرایط باید به توسعه صنایع دیگر همچون صنایع گازی، فولاد، آلومینیوم و سیمان بپردازیم تا تابع بازار نفت و سیاست‏های جهانی نباشیم. همچنین در نهایت اینکه امروز دیگر عضویت ایران در اوپک سودی برای کشور ندارد و می‎توان در این رابطه نیز تجدیدنظر کرد؛ زیرا ۳۵ سال است که کشور ما دبیر کلی این سازمان را برعهده نداشته و با جهت‏گیری‎های سیاسی در اوپک اکنون این سازمان کاملا تحت فرمان سعودی‌ها اداره می‌شود.