سفر امیر کویت به تهران با چراغ سبز ریاض

گزیده‌ای از گفت‌وگو با پیروز مجتهدزاده استاد ژئوپلیتیک و کارشناس مسائل بین‌الملل شیخ صباح احمد الصباح، امیر کویت قرار است برای اولین بار وارد ایران شود. به بهانه این سفر گذری خواهیم داشت بر روابط ایران و کویت و فرازوفرودهایی که طی این سال‌ها بر روابط حاکم بوده است. روابط ایران و کویت را باید در چارچوب کلی روابط ایران با دیگر کشورهای عربی خلیج‌فارس بررسی کرد. وقتی به تاریخ نگاه می‏کنیم برای ما واضح است که ایران از ابتدای پیدایش کویت به‌عنوان یک کشور مستقل در سال ۱۹۶۰، همیشه حامی و مدافع آن بوده است.

به‌خصوص دررابطه با ادعاهای رژیم بعث عراق نسبت به کویت، ایران از این کشور حمایت کرد و در مقاطعی از تاریخ نیز در برابر زیاده خواهی‏ها و ادعاهای تجاوزکارانه رژیم بعث عراق ایستاد.

درحقیقت این حمایت از طرف ایران که بزرگ‌ترین کشور منطقه خلیج‌فارس شمرده می‌شود. برای ادامه حیات کویت اهمیت اساسی داشت؛ اما متاسفانه دولت کویت در قبال این محبت‏های دولت ایران دست به اقداماتی زد که کمتر دوستانه بود؛ به‌عنوان نمونه در جریان حمله نظامی عراق به ایران، کویت در عمل به دیگر کشورهای عربی منطقه پیوست و از حمله نظامی بعثی‎ها به ایران حمایت کرد؛ اما ایران این بی‌مهری‏های شگفت‌‎آور را هیچ گاه برای آنها مطرح نکرد.

در اوج جنگ تحمیلی هشت ساله، کویت از دولت ایالات‌متحده آمریکا، رسما تقاضا کرد تا نیروی دریایی‎اش را به این بهانه واهی که کشتیرانی و صادرات نفت کویت از سوی ایران در خطر است، وارد خلیج‌فارس کند.

پس از آن بود که در سال ۱۹۹۰ رژیم بعثی عراق به کویت حمله و آن کشور را اشغال کرد. دولت ایران در تمام مدت اشغال کویت توسط عراق بعثی، از موجودیت این کشور حمایت کرد. در پایان این دوره فاجعه آمیز بعثی، زمانی که امیران آل صباح به حکومت سنتی خود در کویت بازگشتند، خودشان از ایران عذرخواهی کردند؛اما از این واقعه هنوز مدت زمانی سپری نشده بود که دوباره سران دولت کویت به جریان آمریکایی- اسرائیلی- سعودی علیه ایران پیوستند. آنها انرژی و سرمایه عظیمی را برای پیشبرد توطئه تغییر نام خلیج‌فارس به کار گرفتند. اما همان‌طور که آگاه هستیم ایران هم در مورد امیر کویت و هم امیر سابق قطرکه اقدامات مشابهی در این خصوص داشت، با بزرگواری برخورد کرد.

ملت ایران، ملتی نجیب، بزرگوار و متمدن است؛ درواقع ایران در مقامی است که به این همسایگان کوچک می‏گوید: «اگر هزار بار توبه شکستی، باز آی» جمهوری اسلامی ایران خواهان داشتن روابط صمیمانه با این همسایگان است و آنها نیز نباید ناسپاس باشند.

در رابطه با سفر کنونی امیر کویت به تهران، باید مدنظر داشت که این سفر در پاسخ به گشاده‌رویی و مهربانی مسوولان ایران انجام می‎شود و ابتکار آن نیز به شخص محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران مربوط می‎شود. ظریف در سفرش به کویت، مهربانی و گشاده‎رویی جمهوری اسلامی ایران را به سران کویت تفهیم کرد.

اما از بعد سیاسی، منطقه‏ای و بین‎المللی می‎دانیم عملی شدن این سفر در چارچوب ترمیم روابط کلی کشورهای عربی منطقه خلیج‌فارس با ایران صورت می‎گیرد؛ مساله‎ای که خواست ایالات‌متحده آمریکا هم هست.

مساله دیگری که در این سفر به آن پرداخته خواهد شد، بحث بررسی بهبود روابط ایران و عربستان است. بنابراین سفر امیر کویت باید سرآغازی باشد برای گسترش روابط ایران با تمام کشورهای عربی.

همچنین من اطمینان دارم اگر سران آل سعود، مایل به گشایش روابط با ایران نبودند به امیر کویت اجازه این سفر را نمی‏‎دادند.

البته جدای از نگاه به تاریخچه روابط دو طرف من هم به‌عنوان یک ناظر و کارشناس مسائل ژئوپلیتیک و روابط بین‌الملل از این سفر استقبال می‎کنم، آن را به فال نیک می‎گیرم و می‎گویم اگر هزار بار توبه شکستی، باز آی.

چون آغوش ایران، آغوش مهرورزی و دوستی برای گسترش صلح و امنیت در این منطقه حساس در جهان امروز است. باید امیدوار باشیم که امیران کویت نیز در رفتار کلی خود نسبت به ایران تجدید نظر کنند و در مقام الگویی قابل تقدیر برای کشورهایی مانند قطر، عربستان سعودی و امارات متحده عربی دربیایند. همچنین به آنها بیاموزند که ادامه روابط خصمانه با همسایه‎ای بزرگ، مهربان و صلح‌جو مانند ایران به سود منافع ملی کشورهای منطقه نخواهد بود. امید می‎رود که این یک واقعیت سیاسی جدید باشد و این واقعیت بتواند روابط ویران شده چند ساله ایران و کشورهای عربی در خلیج‌فارس را که توسط آمریکا و رژیم اسرائیل دیکته شده بود، به سود منافع و امنیت ملی همه کشورها ترمیم کند. باشد راهی که کویت آغاز کرده به‌عنوان الگویی صحیح و ثمربخش برای دیگر کشورهای عربی درنظر گرفته شود. درمجموع همان‌طور که یک بار اشاره کردم صرف‌نظر از گذشته‎های نه چندان خوشایند، امیدوارم این بار سیاستمداران کویتی، اماراتی، سعودی، قطری و بحرینی از این بوته آزمایش جدید سربلند بیرون بیایند و عملا به مردم منطقه ثابت کنند که به ندای صلح‌طلبی و همکاری‎های مفید که از طرف ایران مطرح شده، پاسخ مثبت خواهند داد. برای نیل به این هدف باید منتظر عملکرد آنها در آینده و موفقیت در این مسیر باشیم.