کلید تهران در قفل سوریه

گروه دیپلماسی- اخضر ابراهیمی فرستاده ویژه سازمان ملل متحد و اتحادیه عرب در امور سوریه امروز برای دومین بار در طول ماموریت خود به تهران سفر می‌کند. تحولات سوریه و نشست ژنو ۲ از جمله موضوعاتی است که اخضر ابراهیمی در سفر خود به تهران با مقامات ایرانی درباره آن به رایزنی و تبادل‌نظر خواهد پرداخت. ابراهیمی آبان‌ماه گذشته و پیش از برگزاری دور نخست مذاکرات میان دولت و ائتلاف ملی اپوزیسیون سوریه هم به تهران سفر کرده بود. او در این سفر با اشاره به اهمیت نقش ایران در منطقه، خواستار حضور مقام‌های ایرانی در کنفرانس بین‌المللی صلح سوریه موسوم به ژنو۲ شده بود.

تهدید ائتلاف ملی اپوزیسیون سوریه به شرکت نکردن در این کنفرانس، باعث شد تا‌ بان‌کی‌مون، دعوت خود را از تهران برای شرکت در کنفرانس باز پس گیرد. کنفرانسی که بدون رسیدن به یک نتیجه روشن میان حکومت و مخالفان به پایان رسید. ایران مهم‌ترین متحد منطقه‌ای سوریه به شمار می‌آید و ابراهیمی در پی بن‌بست گفت‌وگوهای ژنو ۲ درباره سوریه در تلاش خواهد بود تا از نفوذ ایران بر دمشق استفاده کند.

ناظران بر این باور هستند که ایران اگرچه در مذاکرات ژنو یک و ژنو ۲ حضور نداشته، اما نقشی موثر در سرنوشت آنها داشته است. به‌ویژه بعد از آنکه مخالفان سوری در لحظات آخر دور نهایی مذاکرات ژنو ۲ میز مذاکره را ترک کردند و موجب شکست مذاکرات شدند.

ناظران تحولات منطقه می‌گویند که اخضر‌ابراهیمی در حالی راهی تهران می‌شود که ایمان آورده است که درصورت نبود ایران در مذاکرات روند گفت‌وگوها میان مخالفان و نمایندگان حکومت سوریه به شکست خواهد انجامید و باید ایران را قانع کرد که حتما در مذاکرات سوری‌ها حضوری موثر داشته باشد. ابراهیمی همچنین معتقد است که اگر ایران در نشست ژنو ۲ حضور می‌یافت چه بسا سرنوشت مذاکرات که به شکست انجامید، به گونه‌ای دیگر رقم می‌خورد. از جمله اهداف سفر ابراهیمی به ایران آن طور که روزنامه العرب می‌نویسد، مذاکره با مقام‌های ایرانی برای قانع کردن بشار اسد، رئیس‌جمهوری سوریه برای عدم نامزدی در انتخابات پیش روی سوریه است که قرار است چهار ماه دیگر برگزار شود.

به گزارش خبرگزاری مهر، حسین امیر عبداللهیان معاون عربی و آفریقایی وزیر امور خارجه ایران جمعه گذشته اعلام کرد که ابراهیمی، عصر یکشنبه در تهران خواهد بود تا درباره راه‌حل‌های سیاسی بحران سوریه و نیز تقویت روند کمک‌های انسان دوستانه به مردم این کشور با مقامات جمهوری اسلامی ایران دیدار و گفت‌و‌گو کند. او در خصوص برنامه‌های دیدار ابراهیمی در تهران افزود: «فرستاده ویژه سازمان ملل متحد و اتحادیه عرب در مسائل سوریه، با حسن روحانی رئیس‌جمهوری، محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه و شماری دیگر از مسوولان ایران دیدار و گفت‌و‌گو خواهد کرد.»

ابراهیمی روز پنج‌شنبه در کنفرانسی خبری در حاشیه جلسه شورای امنیت در نیویورک گفته بود که برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری در سوریه، تمام تلاش‌ها و مذاکرات صورت گرفته برای پایان دادن به جنگ‌های داخلی این کشور را از میان خواهد برد.

عمران الزعبی وزیر اطلاع‌رسانی سوریه در مصاحبه با تلویزیون دولتی این کشور گفت: «سخنان اخضر ابراهیمی فرستاده سازمان ملل متحد به سوریه درباره انتخابات ریاست‌جمهوری، در چارچوب ماموریت واگذار شده به او نیست و ابراهیمی باید به نقش خود به عنوان میانجی احترام بگذارد و بی‌طرف باشد... سخنانش عبور از حد و مرز ماموریت او است.» او تاکید کرد: «نه ابراهیمی و نه هیچ‌کس دیگر حق ندارد در امور داخلی سوریه دخالت کند.»

الزعبی ادامه داد: «ابراهیمی حق ندارد سیاست‌های آمریکا را در سوریه اجرا کند. تصمیم برای انتخابات را مقام‌های سوری می‌گیرند و هیچ‌کس نمی‌تواند قانون اساسی را در کشور تعطیل کند.» ابراهیمی گفته بود: «اگر انتخابات برگزار شود، اپوزیسیون دیگر به مذاکرات با دولت اهمیت نخواهد داد.»

کنار رفتن بشار اسد از قدرت، خواست اصلی اپوزیسیون سوریه به شمار می‌آید. در دور گذشته مذاکرات، دولت و اپوزیسیون سوریه بر سر اولویت بحث‌ها با یکدیگر اختلاف‌نظر داشتند. درحالی‌که دولت سوریه می‌گفت ابتدا باید مساله مبارزه با تروریسم مورد بحث گذاشته شود، اپوزیسیون خواستار مطرح شدن مساله تشکیل دولت انتقالی به عنوان بحث نخست بود.

بان‌کی‌مون خواستار فشار تهران و مسکو بر اسد شد

بان‌کی‌مون دبیرکل سازمان ملل متحد نیز روز جمعه از تهران و مسکو خواست بر دولت سوریه برای از سرگیری مذاکرات با اپوزیسیون فشار آورند. به گزارش خبرگزاری فرانسه، بان‌کی‌مون که در کنفرانس خبری پس از جلسه غیررسمی مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک سخن می‌گفت، اظهار کرد: «کسانی که دارای اثرگذاری هستند همچون دولت‌های روسیه و ایران می‌توانند به دولت سوریه بگویند که باید با موضعی سازنده‌تر به کنفرانس ژنو بیاید.»

او افزود: «ایران کشور مهمی در منطقه است و می‌تواند نقش مهمی ایفا کند، همچون فهماندن این نکته به دولت سوریه که باید به شکل سازنده‌تری در کنفرانس ژنو شرکت کند.» بان‌کی‌مون که در یک کنفرانس مطبوعاتی سخن می‌گفت، اظهار کرد: راه‌حل نظامی، راه‌حل بحران سوریه نیست و حکومت انتقالی باید تشکیل شود.

در پاسخ به سوالی درباره انتخابات ریاست‌جمهوری در سوریه که قرار است تابستان آینده برگزار شود، دبیرکل سازمان ملل متحد گفت: «اگر اسد نامزد این انتخابات باشد، بسیار دشوار است که بتوان گفت‌و‌گوهای صلح را در ژنو پیش برد؛ چراکه یکی از اهداف مذاکرات، تشکیل دولت انتقالی است.»

با وجود اینکه دوره ریاست‌جمهوری اسد ۲۶ تیر ۱۳۹۳ به‌طور رسمی پایان می‌یابد، اما او تاکنون به‌طور رسمی، نامزدی خود را در انتخابات اعلام نکرده است.

او دی ماه گذشته به خبرگزاری فرانسه گفته بود که «شانس زیادی» برای نامزدی‌اش در انتخابات وجود دارد. پارلمان سوریه، جمعه بندهای متعلق به شرایط نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری در قانون انتخابات را تصویب کرد.

بر پایه مواد تصویب شده، هیچ‌کدام از شخصیت‌های اپوزیسیون که در خارج از سوریه حضور دارند، حق نامزدی در انتخابات را نخواهند داشت. این قانون شرط نامزدی در انتخابات ریاست‌جمهوری را حضور پیوسته در سوریه طی۱۰ سال گذشته، عنوان کرده است.

ظریف: درهای ایران همیشه روی اخضر ابراهیمی باز است

همزمان با سفر فرستاده سازمان ملل در امور سوریه به تهران و تاکید بان‌کی‌مون بر فشار تهران و روسیه بر اسد، وزیرخارجه ایران از تمایل اخضر ابراهیمی برای سفر به تهران برای گفت‌و‌گو درباره حل بحران سوریه خبر داد و گفت: «درهای ایران برخلاف برخی کشورهای همسایه همیشه روی وی باز است.»

به گزارش «ایرنا»، محمدجواد ظریف روز شنبه در نشست خبری مشترک با وزیر خارجه یونان درباره سفر اخضرابراهیمی به تهران، گفت: «جمهوری اسلامی ایران همواره تاکید داشته که بحران سوریه تنها از مسیر سیاسی قابل حل است و در این زمینه همواره به تلاش‌های معقول و منطقی برای رسیدن به راه‌حل سیاسی که البته در نهایت باید توسط مردم سوریه اتخاذ شود و دیگران باید به مردم این کشور براساس مبانی دموکراتیک کمک کنند، ادامه می‌دهد و برای هرگونه همکاری اعلام آمادگی می‌کند.»

ظریف افزود: «ابراهیمی اظهار علاقه کرده که برای مشورت درباره بحران سوریه به ایران سفر کند، من نیز از او دعوت کردم.» رئیس دستگاه دیپلماسی ایران اضافه کرد: «ما در گذشته نیز گفت‌و‌گوهای بسیار خوب و سازنده‌ای داشته‌ایم و این بار نیز چنین خواهد بود. برخلاف برخی کشورهای همسایه که از پذیرش او خودداری کرده بودند، درهای ایران همواره به روی ابراهیمی باز است.»