ایران و آمریکا به توافق هسته‎ای نیاز دارند

حسن بهشتی‌پور* غرب نباید تحریم‏ها را ضمانت اجرایی بداند دور جدید مذاکرات هسته‎ای ایران و گروه ۱+۵ برای انجام گام نهایی ۲۹ بهمن تا اول اسفندماه در وین آغاز می‌شود؛ یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که در این توافق‌نامه جامع مورد بحث قرار می‏گیرد زمان نهایی کردن توافقات است. باید توجه داشت که ایران در این مذاکرات در وهله نخست به‌دنبال لغو تحریم‌هایی است که علیه کشور اعمال شده حال چه تحریم‎های سازمان ملل و چه تحریم‎های یک جانبه آمریکا و اتحادیه اروپا. همچنین زمان پذیرش و اجرای پروتکل الحاقی از جانب ایران نیز از موضوعات مهم مدنظر طرف ۱+۵ است؛ این در حالی است که این پروتکل ابتدا باید به تصویب برسد؛ بنابراین در این مرحله ایران باید تمام اقدامات شفاف‌سازی را مشخص کند و طرف غربی نیز مجموعه گام‎هایی را که برای لغو تحریم‎ها قرار است بردارد، تعیین کند. البته این پروسه خیلی هم ساده نیست و چندین چالش و مشکل بر سر راه دو طرف وجود دارد؛ نخست زمان اجرای توافق است. در این رابطه میان ایران و غرب اختلاف‌نظر وجود دارد مبنی‌بر اینکه طرف ایرانی مایل است زمان اجرای توافق تاحد ممکن کوتاه باشد، اما طرف غربی به‌ویژه آمریکا به‌دنبال طولانی کردن مذاکرات است. همچنین ایران در شرایط فعلی در پی این است که هر چه زودتر تحریم‎های وضع شده، لغو شوند؛ یعنی تاریخ لغو آنها تعیین شود، اما طرف غربی به گونه‎ای برخورد می‎کند که گویی تحریم‎ها، نوعی ضمانت اجرایی است و تا انتهای مذاکرات باید برای اطمینان خاطر همچنان پابرجا باشد. در واقع انگار آنها می‎خواهند هر زمان که از جانب ایران مطمئن شدند تمام مراحل توافق را اجرا کرده، تحریم‎ها را لغو کنند. از دیگر سو، اظهارات برخی مقامات آمریکایی درباره ایران نوعی بدگمانی و بی‌اعتمادی ایجاد می‎کند که مخل کار است. در داخل ایالات‌متحده آمریکا گروه‎های فشار و مخالف مذاکره با ایران نهایت تلاش‌شان را به‌کار گرفته‎اند تا در بحث مذاکرات مشکل ایجاد کنند، اما باراک اوباما و جان کری در برابر این فشارها کوتاه نمی‎آیند؛ زیرا به این توافق نیاز دارند تا نشان دهند دموکرات‏ها توانسته‌اند در دوره حکومت‎شان یک موضوع بین‎المللی مهم را از طریق دیپلماسی حل و فصل کنند. در نتیجه با در نظر گرفتن شرایط ایران و آمریکا در می‎یابیم که هر دو طرف به این توافق نیاز دارند و همین مساله باعث می‌شود که نسبت به آینده مذاکرات خوش‎بین باشیم. در نهایت نیز کارشکنی‌های لابی صهیونیست که تمام تلاشش را به‌کار گرفته تا توافق جامع هسته‎ای شکل نگیرد از دیگر چالش‎هایی است که باید مدنظر قرار گیرد. پیرامون بحث پذیرش غنی‌سازی اورانیوم در خاک ایران هم برخی اختلافات میان ایران و آمریکا وجود دارد، اما طرف غربی می‎داند که از نظر ایران این موضوع قابل مذاکره نیست؛ بنابراین بعید است آنها با غنی‌سازی زیر ۵ درصد در ایران مخالفت کنند؛ زیرا می‎دانند ایران دیگر جایی برای کوتاه آمدن ندارد. در نهایت اکنون باید منتظر باشیم و ببینیم که گروه ۱+۵ در مذاکرات آتی، چه مسائلی را مطرح می‎کند.

*کارشناس مسائل هسته‏ای