بان‌کی‌مون تابع قدرت‎های جهانی

سیدجلال ساداتیان * پس از مدت‎ها رایزنی و گفت‌وگوهای دیپلماتیک و اعلام نظرهای آشکار و پنهان از سوی افراد و سیاستمداران موثر در امر سوریه، سرانجام قرار شد تا در تاریخ ۲۲ ژانویه ۲۰۱۴ میلادی اجلاس ژنو ۲ با موضوع یافتن راه حلی سیاسی برای حل مشکلات سوریه در مقر اروپایی سازمان ملل متحد در سوئیس با حضور نمایندگان پنج دولت دارای حق وتو در شورای امنیت سازمان ملل متحد (آمریکا، بریتانیا، فرانسه، روسیه و چین) و همچنین نمایندگان ۲۷ کشور اسلامی تشکیل شود. این در حالی است که دو روز مانده به برگزاری این اجلاس با وجود حرف و حدیث‎های بسیار، بان‌کی‌مون، دبیر کل سازمان ملل متحد از ایران نیز برای حضور در این نشست دعوت کرد؛ اما سپس تحت فشارهای آمریکا و برخی دیگر از متحدانش و همچنین اعلام مخالفان مبنی بر عدم حضورشان در نشست در صورت حضور ایران این دعوت را پس گرفت. باید توجه داشت ایران از دید معارضان سوری همواره به عنوان یک طرف مخالف مطرح بوده‌است. چندی پیش آنها از نظر نظامی تا جایی پیش رفتند که احتمال سقوط بشار اسد را می‌دادند، اما بعد متوجه شدند شرایط تغییر کرده و جنگ مغلوبه شد. مخالفان این مساله را از چشم ایران می‌دیدند؛ زیرا جمهوری اسلامی ایران بارها به صورت مستقیم یا غیرمستقیم از اسد اعلام حمایت کرده بود. لذا مخالفان اسد نیز گفتند با ایران که در طرف مقابل آنها قرار دارد، نمی‎توانند بر سر یک میز حاضر شوند. بنابراین از یکسو آنها، ایران را در جبهه مخالف خود می‎دیدند و از دیگر سو جمهوری اسلامی ایران نیز اعلام کرده بود که مفاد ژنو یک را نمی‎پذیرد؛ مساله‌ای که به شدت برای آمریکا و مخالفان دولت سوریه اهمیت دارد. در حقیقت براساس توافق‌نامه ژنو یک، مخالفان نظام اسد در پی آن هستند که او دیگر در قدرت نقشی نداشته باشد و ایران نیز این مساله را نپذیرفته است. همچنین مخالفان می‎دانستند که در صورت حضور ایران در کنفرانس ژنو۲، وزن محور روسیه و دولت اسد سنگین‎تر خواهد شد و این به نفع‎شان نیست. اما نباید از نظر دور داشت که حضور نداشتن ایران در این نشست، پیامدهایی را به همراه خواهد داشت از جمله تقابل بیشتر میان طرف‎های درگیر. اگر توافقی هم بخواهد صورت بگیرد، یک پروسه سخت پیش روی طرفین خواهد بود. در نهایت در رابطه با این رویکرد بان‌کی‌مون و اعلام دو تصمیم کاملا متضاد از جانب او طی ۲۴ ساعت باید گفت که دبیر کل سازمان ملل به شخصه خیلی تصمیم‌گیر نیست و تابع قدرت است. درواقع معیار در دنیای امروز و تنظیم‌کننده حرکت‎ها همین قدرت است و شخصی مانند دبیر کل سازمان ملل نیز نظراتش تابع نظر قدرت‎های جهانی است. اکنون مساله مخالفت ایالات متحده آمریکا با حضور جمهوری اسلامی ایران سوال برانگیز شده است. پاسخ اولیه را باید در ادعاهای آمریکایی‎ها یافت که تلاش دارند ایران را در ردیف تندروها ارزیابی نموده و بگویند وقتی سلفی‎ها و تکفیری‎ها به آن کنفرانس راه ندارند، ایران هم که به ادعای آنها در سوریه حضور نظامی داشته است نباید در مذاکرات صلح حضور یابد !

*کارشناس مسائل بین‏الملل