یارانه هیچ دهکی قطع نشود

گروه خبر- یک اقتصاددان به دولت یازدهم توصیه کرد که میزان یارانه نقدی در فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها را افزایش ندهد، زیرا اقتصاد کشور با چنان بحرانی روبه‌رو است که پرداخت نقدی دیگر کمکی به بهبود شرایط فعلی نمی‌کند. هادی صالحی‌اصفهانی در گفت‌وگو با «ایرنا» در خصوص اجرای فاز دوم هدفمند کردن یارانه‌ها، گفت: «در ابتدا موافق پرداخت یارانه نقدی بودم و به نظرم در آن زمان راه دیگری برای اصلاح قیمت‌ها وجود نداشت، اما هم اکنون فکر می‌کنم دیگر درست نیست در فاز دوم هم میزان پرداخت نقدی با پوشش سراسری افزایش یابد.

استاد دانشگاه ایلینویز گفت: «هزینه‌های پرداخت نقدی بسیار بالا رفته است، ضمن آنکه از طرفی نیز مردم تاثیر پرداخت نقدی را دیده‌اند و درک بهتری بین آنان برای اصلاح قیمت‌ها، بدون پرداخت یارانه نقدی پیدا شده است. بر همین اساس هم اکنون نسبت به سه سال پیش، راحت‌تر می‌توان قیمت‌ها را بدون پرداخت نقدی سراسری افزایش داد، اما آن موقع شرایط به گونه‌ای بود که نمی‌شد این کار را کرد.» صالحی‌اصفهانی در خصوص حذف یارانه نقدی برخی دهک‌ها، گفت: «به نظرم دولت باید از این موقعیت پیش آمده و خوش‌بینی نسبت به آینده استفاده کند و بگوید که پرداخت یارانه نقدی جدید برای همه دیگر ممکن نیست، اما دولت باید متعهد شود که یارانه نقدی ۴۵ هزار تومانی را کاهش نمی‌دهد.»

او با بیان آنکه، کسری بودجه برنامه هدفمندی را با بالا بردن اندک اندک قیمت انرژی راحت‌تر می‌توان فراهم کرد، افزود: «بهتر است دولت ۴۵ هزار تومان یارانه نقدی پرداخت کند، اما فاز دوم را بدون افزایش میزان یارانه و به شکلی که فاز اول انجام شد، اجرا کند.» استاد دانشگاه ایلینویز تاکید کرد: «البته دولت باید از راه‌های دیگر به قشرهای کم‌درآمد جامعه کمک کند تا مردم بتوانند با تغییر قیمت انرژی و شوک‌های دیگری که به اقتصاد کشور وارد می‌شود، مقابله کنند و هم موقعیت و شأن معیشتی بهتری داشته باشند.»

این کارشناس اقتصادی در مورد نحوه اجرای هدفمند کردن یارانه‌ها در فاز دوم نیز گفت: «از آنجا که دولت یارانه نقدی فاز اول را پرداخت کرده، باید این شرایط را ادامه دهد و دولت نباید خودش را وارد این جنگ سیاسی کند، اما اینکه فاز دوم چگونه اجرا شود، به نظرم اجرای آن باید بدون پرداخت نقدی به همه مردم باشد و در مقابل قیمت‌ها هم به هیچ‌وجه نباید به یکباره افزایش یابند.»

صالحی‌اصفهانی با بیان اینکه، دولت باید فرمولی را تهیه کند که بر اساس آن قیمت بنزین طی چند سال به سطح هزینه فرصت آن برسد، افزود: «هزینه فرصت یعنی قیمت فوب یک لیتر بنزین در خلیج‌فارس به اضافه حدود ۴۰ سنت هزینه توزیع و مالیات‌های اصلاحی کاهش تراکم ترافیک و آلودگی هوا و محیط زیست.»

او گفت: «دولت باید بگوید میزان یارانه‌ای که برای هر لیتر بنزین می‌دهد، فلان عدد است و قیمت را مساوی هزینه فرصت، منهای این عدد بگذارد. این عدد را ابتدا باید مساوی میزان یارانه فعلی بنزین بگذارد و سیاست‌گذاری‌اش را روی آن متمرکز کند و نه قیمت نهایی بنزین، بعد با شیب ملایمی یارانه را کم کند و نهایتا بعد از حدود پنج‌‌سال به صفر برساند.»

این کارشناس با بیان اینکه، در فاز اول اشتباه این بود که قیمت اسمی بنزین ۴۰۰ تومان شد و بعد ثابت نگاه داشته شد گفت: «با افزایش قیمت جهانی بنزین و با توجه به افزایش نرخ ارز، از آنجا که قیمت اسمی بنزین ثابت نگاه داشته شده بود، میزان یارانه پنهانی که دولت به بنزین می‌داد، دوباره به سطح قبل از اجرای فاز اول هدفمندی برگشت و تمام اهداف هدفمندی از بین رفت و برگشتیم به پله اول به اضافه اینکه، دولت حالا یارانه نقدی هم می‌پرداخت و نهایتا پولی که بابت فروش بنزین دست دولت می‌رسد کمتر از نصف پولی بود که قبل از اجرای فاز اول در اختیار داشت.»

صالحی‌اصفهانی گفت: «باید فرمولی تهیه شود که قیمت بنزین نوسانات هزینه فرصت آن را منعکس کند و یارانه ضمنی بنزین در طی ۵ سال به صورت تدریجی و آرام آرام کاهش پیدا کند. همه هم باید فرمول را بدانند، اما در این فرمول، میزان یارانه پنهان بنزین(فاصله میان قیمت و هزینه فرصت بنزین) نباید بیش از میزان آن در امروز شود.» او با بیان اینکه، به عنوان مثال هم اکنون بنزین ۴۰۰ تومانی حدود ۱۳ سنت می‌شود که ۸۵ درصد مصرف بنزین هم همین بنزین ۴۰۰ تومانی است، گفت: «قیمت فوب خلیج فارس هم اکنون حدود ۷۰ سنت است که با احتساب ۴۰ سنت هزینه توزیع و مالیات اصلاحی هزینه فرصت ۱۱۰ سنت می‌شود؛ نتیجه اینکه، دولت برای هر لیتر بنزین ۹۷ سنت یارانه پنهان به نسبت هزینه فرصت پرداخت می‌کند.» این اقتصاددان با بیان اینکه، بر اساس فرمول جدید تحت هیچ شرایطی یارانه پنهان از ۹۷ سنت بیشتر نمی‌شود، افزود: «به طور مثال باید هدف‌گذاری کرد که ظرف ۵ سال این ۹۷ سنت برسد به صفر، یعنی هر هفته حدود ۳۵/۰ سنت (حدود ۱۰ تومان به نرخ فعلی) از یارانه هر لیتر کم شود تا نهایتا یارانه به صفر برسد و قیمت بنزین مساوی هزینه فرصتش شود.»

او تاکید کرد که در این مدت هم اگر قیمت فوب خلیج فارس بالا یا پایین شد، به همان میزان قیمت بنزین در داخل تغییر یابد و در ضمن باید اجازه داد، قیمت در محل‌های مختلف و بر اساس هزینه توزیع و میزان آلودگی هوا تغییر کند. به گفته وی، این تغییرات محلی تا حدودی هم نظر کسانی که پیشنهاد می‌کنند قیمت بنزین برای دهک‌های بالای درآمدی بیشتر باشد، تامین می‌کند؛ چون اجاره و سرقفلی جایگاه پخش بنزین در محله‌های مرفه‌تر، بالاتر است و باید در قیمت بنزین منعکس شود.

سوخت باید به‌صورت هفتگی طبق فرمول گران شود

صالحی‌اصفهانی با بیان آنکه، افزایش یکباره و شوک‌آور قیمت‌ها در شرایط فعلی درست نیست، گفت: «یکی از مشکلاتی که در اجرای فاز اول هدفمندی یارانه مشاهده شد، این بود که قیمت‌ها را به یکباره افزایش دادند سپس نرخ‌ها را ثابت نگه‌داشتند.»

او گفت: «اگر قیمت انرژی ثابت نمی‌ماند، دولت هم‌اکنون کسری بودجه نداشت و می‌توانست به راحتی منابع یارانه نقدی را تامین و پرداخت کند؛ چراکه در آن زمان دلار حدود یک هزار تومان بود و در نتیجه بنزین ۴۰۰تومانی حدود ۴۰ سنت محاسبه می‌شد و این در شرایطی بود که قیمت فوب خلیج فارس در آن زمان حدود ۶۰سنت بود و هزینه فرصت بنزین یک دلار می‌شد. این یعنی در ابتدای هدفمندی دولت ۶۰ سنت یارانه می‌داد، اما الان که سه سال از آن گذشته ۹۷سنت یارانه پنهان می‌دهید که کل یارانه نقدی نیز به آن اضافه شده است.» صالحی اصفهانی بیان کرد: «باید اصلاح قیمت انواع انرژی و تمام مصرف‌کننده‌ها را به‌طور همزمان انجام داد، به‌خصوص باید از ایجاد انگیزه برای جایگزینی یک نوع انرژی با انرژی دیگر فقط به دلیل تفاوت یارانه جلوگیری کرد.»

او افزود: «برای اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه، تنها رئیس‌جمهور است که می‌تواند اعداد و ارقام و برنامه‌های دولت را برای افزایش قیمت‌ها و فرمول‌های ارائه‌شده برای مردم به صورت شفاف توضیح دهد و آنها را قانع کند.»