حضور ایران در ژنو 2

دنیای اقتصاد- پس از ماه‎ها رایزنی برای تعیین زمان برگزاری نشست ژنو ۲ در مورد حل بحران سوریه، اکنون «حضور ایران در این نشست» به محل اختلاف تبدیل شده است. چند روز پیش، پس از نشست مشورتی اخضر ابراهیمی، با نمایندگان روسیه و آمریکا، اعلام شد که با حضور ۳۰ کشور در این کنفرانس موافقت شده، اما مخالفت‏های آمریکا، حضور ایران را در هاله‎ای از ابهام باقی گذاشته است. این در حالی است که روز گذشته بان‌کی‌مون، دبیرکل سازمان ملل، خواستار حضور ایران در نشست ژنو ۲ و تلاش برای تحقق این امر شد. با وجود مخالفت‏های آمریکا انجام می‌شود

تلاش بان کی مون برای حضور ایران در ژنو‌۲ ‌

گروه دیپلماسی- پس از مدت‎ها رایزنی و گفت‌وگوهای دیپلماتیک و اعلام‎نظرهای آشکار و پنهان از سوی افراد و سیاستمداران موثر در امر سوریه، سرانجام قرار شد در تاریخ ۲۲ ژانویه ۲۰۱۴ میلادی اجلاس ژنو ۲ با موضوع یافتن راه‌حلی سیاسی برای مشکل سوریه در مقر اروپایی سازمان ملل متحد در شهر ژنو سوییس، با حضور نمایندگان ۵ دولت دارای حق وتو در شورای امنیت سازمان ملل متحد (آمریکا، بریتانیا، فرانسه، روسیه و چین) و همچنین نمایندگان ۲۷ کشور اسلامی تشکیل شود.

آنچه تاکنون اعلام شده‌است حضور نمایندگان حدود ۳۰ کشور به غیر از ایران در این اجلاس خواهد بود. این خبر را اخضر ابراهیمی، نماینده مشترک سازمان ملل و اتحادیه عرب برای حل مساله سوریه، پس از نشست مشورتی با نمایندگان روسیه و آمریکا، عصر جمعه بیان کرد. درواقع در شرایطی که همگان منتظر پایان چانه‌زنی‌های روسیه، آمریکا و سازمان ملل برای برگزاری نشست ژنو ۲ بودند، اخضر ابراهیمی جزییاتی از نشست سه جانبه با نمایندگان روسیه و آمریکا را اعلام کرد. براساس آنچه ابراهیمی بیان کرد: «سه طرف بر سر مشارکت ۳۰ کشور از جمله عربستان در نشست ژنو ۲ توافق کرده‌اند؛ اما مخالفت‌های آمریکا باعث شده‌است هنوز موضوع مشارکت ایران در هاله‌ای از ابهام باقی بماند.»

در این میان روز گذشته، بان کی مون، دبیرکل سازمان ملل، در یک موضع‌گیری آشکار و صریح خواستار حضور ایران در کنفرانس ژنو ۲ درباره بحران سوریه شد. دبیرکل سازمان ملل تاکید کرد که برای نهایی کردن فهرست دعوت‌شدگان به کنفرانس ژنو ۲ در تماس نزدیک با اخضر ابراهیمی، نماینده ویژه سازمان ملل در امور سوریه است.

بان کی مون گفت که امیدوار است، مشکلات موجود بر سر راه حضور ایران در کنفرانس ژنو ۲ به زودی مرتفع شود. بان افزود که برای برقراری صلح در سوریه، به همکاری ایران، علاوه بر سایر کشورهای منطقه، نیاز خواهد بود. پیش‌تر نیز دبیرکل سازمان ملل از تمایلش به حضور ایران در کنفرانس صلح سوریه گفته بود؛ از جمله در هفته آخر، آذر‌ماه در گفت‌وگویی با وزیر خارجه ایران ابراز امیدواری کرده‌بود ایران بتواند به یافتن راه‌حلی سیاسی برای سوریه کمک کند.

نخست‌وزیر ایتالیا نیز از دیگر مقام‌های غربی ا‌ست که در جدید‌ترین سخنان خود با استقبال از گشایش‌های دیپلماتیک پس از روی کار آمدن حسن روحانی، رییس‌جمهوری ایران گفت: تردیدی نیست که این اتفاقات می‌تواند روی مساله سوریه تاثیر مثبت بگذارد.

داود احمدزاده، کارشناس مسایل خاورمیانه در مورد شرکت یا شرکت نکردن ایران در کنفرانس ژنو ۲ توضیح می‌دهد: «با وجود ادامه جنگ لفظی میان ایران و آمریکا بر سر چگونگی حل بحران سوریه به نظر می‎رسد هنوز زمینه‎های همکاری و گفت‌وگوی سازنده برای رسیدن به تفاهم جامع منطقه‎ای وجود دارد.»

احمدزاده معتقد است آمریکا هم ایران را به‌عنوان بخشی از راه حل بحران سوریه پذیرفته و نفوذ طبیعی ایران را در منطقه نمی‏تواند نادیده بگیرد. بنابراین چانه‌زنی‎های سیاسی و برخی مخالفت‎ها با ایران به دلیل حمایت آن از دولت سوریه برای امتیازگیری سیاسی صورت می‎گیرد.

این کارشناس مسایل بین‎الملل در مورد نقش ایران در منطقه و همچنین اهمیت حضورش در نشست ژنو ۲ می‎گوید:« ایران در منطقه از منافع راهبردی خویش هیچ وقت چشم پوشی نخواهد کرد؛ زیرا از لحاظ ژئوپلتیک، عمق استراتژیک ایران، گسترش یافته و مرزهای لبنان و سوریه خط مقدم و منطقه نفوذ آن محسوب می‏‎شود. بنابراین هرگونه تلاش برای نادیده گرفتن منافع و علایق ایران از سوی هر کشوری به ویژه در موضوع سوریه با واکنش مناسب روبه‌رو خواهد شد.»

احمدزاده در پاسخ به پرسشی درباره کشورهای مخالف و موافق حضور ایران در کنفرانس حل بحران سوریه ادامه می‎دهد: «در این میان غیر از عربستان به عنوان رقیب منطقه‎ای ایران، بیشتر کشورهای عربی نیز حضور ایران در کنفرانس ژنو۲ را الزامی می‏دانند. روسیه به همراه چین به عنوان دو عنصر اصلی و اثرگذار در بحران سوریه، ضمن حمایت جدی از دیالوگ سیاسی، حضور سازنده ایران در روند صلح‌سازی بدون هیچ پیش شرطی را ضروری می‌دانند.»

ماه‌ها است که آمریکا و روسیه برای برگزاری این نشست که ادامه نشست قبلی در ژنو موسوم به ژنو یک است، تلاش می‌کنند. ایران به کنفرانس قبلی ژنو در مورد بحران سوریه دعوت نشده بود. این نشست با حضور وزیران خارجه قدرت‌های بزرگ و همچنین ترکیه، عراق، قطر، کویت و نماینده اتحادیه عرب، حدود ۶ ماه پیش برگزار شده بود. ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهوری روسیه، پیش‌تر گفته بود که حضور نداشتن نمایندگان ایران در فرآیند تصمیم‌گیری برای آینده سوریه، روند امور را پیچیده‌تر می‌کند. بان کی مون در بخشی از اظهارات جدید خود گفته که امیدوار است دولت سوریه و مخالفان آن در روزهای آینده نهایت تلاش خود را به منظور انتخاب نمایندگانی قوی برای شرکت در اجلاس ژنو ۲ به کار بگیرند. مخالفان دولت سوریه درباره اینکه کدام گروه باید نمایندگی آنها را در کنفرانس ژنو ۲ بر عهده داشته باشد اختلاف نظر دارند، اما متفقا می‌گویند بشار اسد باید از دولت کنار برود. در مقابل، دولت دمشق نیز تاکید دارد که هیچ پیش شرطی را برای شرکت در مذاکرات نمی‌پذیرد. همچنین تاریخ برگزاری این نشست تاکنون بارها تغییر کرده بود و اخضر الابراهیمی، نماینده سازمان ملل در امور سوریه، سفرها و مشورت‌های زیادی انجام داد تا با طرف‌های درگیر در بحران سوریه در مورد برگزاری نشست به توافق برسد. کنفرانس ژنو یک هیچ‌گاه اجرایی نشد و شاید بتوان یکی از دلایل اصلی آن را در حضور نداشتن دو قدرت منطقه‌ای تاثیرگذار در سوریه، یعنی ایران و عربستان دانست. در ژنو۲ نیز همان اشتباه در حال تکرار است و آمریکا این بار با حضور ایران در این نشست مخالفت کرده و دلیل اصلی خود را پایبند نبودن به قبول توافقنامه‌ی ژنو یک عنوان کرده است.

سیدجلال ساداتیان، کارشناس مسایل بین‌الملل، نیز در پاسخ به پرسشی پیرامون چرایی مخالفت آمریکا با حضور ایران در این نشست می‌گوید: «مخالفت ایالات متحده آمریکا با حضور جمهوری اسلامی ایران به عنوان متحد اصلی سوریه در این نشست سوالاتی را بر انگیخته است مبنی بر این که دلایل این مخالفت چیست؟

پاسخ اولیه را باید در اظهارات آمریکایی‏ها یافت که تلاش دارند ایران را در ردیف تندروها ارزیابی کرده و بگویند وقتی سلفی‎ها و تکفیری‎ها به آن کنفرانس راه ندارند، ایران هم که مستقیما در سوریه حضور نظامی داشته است نباید در مذاکرات صلح حضور یابد! در این میان اما روسیه حضور ایران را مستلزم رایزنی بیشتر در سطح وزرا دانسته و دیگر قدرت‎ها در این رابطه سکوت کرده و اظهار نظر صریحی نداشته‌اند. لیکن کماکان رایزنی‌ها برای حضور ایران ادامه دارد؛ همچنان‌که شاهد موضع‌گیری بان کی مون نیز در این رابطه بودیم.»