تصویب تحریم‌های تازه یعنی «مرگ توافق ژنو»

گروه دیپلماسی- در حالی که هنوز در آمریکا برخی افراد و سناتورها بر طبل تحریم‏ها می‎کوبند، در ایران محمدجواد ظریف، وزیر خارجه، هشدار داده که وضع تحریم‎های جدید، «مرگ‌توافق‌ژنو» را به همراه خواهد داشت. در تازه ترین اظهارنظر درباره تحریم‎ها علیه ایران، دو سناتور آمریکایی گفته‎اند می‎خواهند تحریم‎هایی وضع کنند که در صورت بی نتیجه بودن توافق نامه ژنو در پایان شش ماه، اجرایی شود. به گزارش خبرگزاری رویترز، محمد جواد ظریف در گفت‌و‌گو با مجله آمریکایی تایم گفته است: «ما علاقه‌ای نداریم زیر فشار مذاکره کنیم. اگر کنگره تحریم‌های تازه‌ای تصویب کند، این نشان دهنده نداشتن جدیت و علاقه آمریکا برای دستیابی به راه حل است.» او افزوده است که تصویب هرگونه تحریم جدید علیه ایران در شرایط کنونی، حتی اگر اکنون اعمال نشود، در حکم «مرگ توافق ژنو است.»

وزیر امور خارجه در پاسخ به اینکه اگر کنگره تحریم‌های جدیدی را اعمال کند، حتی اگر این تحریم‌ها به مدت شش ماه اجرایی نشوند چه اتفاقی خواهد افتاد، گفت: «کل توافق‌مان کشته خواهد شد. ما علاقه‌ای به مذاکره تحت فشار نداریم. اگر کنگره تحریم‌ها را تصویب کند، فقدان جدیت و تمایل به تحقق راه‌حلی از جانب آمریکا را نشان می‌دهد. من از پیچیدگی‌های داخلی و مسائل مختلفی که در داخل آمریکا وجود دارد، آگاهم؛ ولی این توجیهی برای من به حساب نمی‌آید. من یک پارلمان دارم. پارلمان من نیز می‌تواند لوایح مختلفی را تصویب کند که در صورت شکست مذاکرات، اجرایی شوند. اما اگر ما چنین کاری را آغاز کنیم، فکر نمی‌کنم به جایی برسیم. ما سعی کرده‌ایم از اعضای پارلمان‌ بخواهیم که از چنین کاری اجتناب کنند؛ ممکن است موفق نشویم. دولت آمریکا هم ممکن است موفق نشود. اما اگر سعی نکنیم،‌ آن گاه نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که طرف مقابل جدی‌ بودنمان را درباره این روند بپذیرد.»

این در حالی است که رویترز ۱۸ آذرماه به نقل از مشاوران مجلس سنا گزارش کرد که رابرت منندز، سناتور دموکرات و رییس کمیته امور خارجی سنا به همراه مارک کرک جمهوریخواه، گفته‎اند فاصله چندانی تا توافق نهایی بر سر متن تحریم‌های تازه ندارند؛ تحریم‌هایی که بخش باقیمانده از صادرات نفت ایران، ذخایر ارزی و صنایع استراتژیک جمهوری اسلامی را هدف قرار خواهند داد. البته کاخ سفید هفته گذشته مخالفتش با تلاش‌ اعضای سنا برای اعمال تحریم‌های بیشتر علیه ایران را اعلام و تاکید کرد که حتی اگر این تحریم‌ها ماه‌ها بعد اعمال شوند، کاخ سفید با تلاش کنونی برای تهیه و به تصویب رساندن آنها مخالف است. با این‌حال سنای آمریکا هنوز طرح تحریم‌های تازه علیه ایران را کنار نگذاشته است. دولت ایالات متحده بارها از کنگره آمریکا خواسته است تا به دیپلماسی در قبال ایران فرصت بدهد و از تصویب تحریم‌های تازه خودداری کند.

در این گفت‌و‌گوی مفصل که روز شنبه هفتم دسامبر در تهران انجام شد و در روز دوشنبه در نشریه تایم به چاپ رسید، ظریف درباره مسائل مورد اختلافات در رسیدن به توافق ژنو، مساله سوریه و حمایت ایران از بشار اسد، واکنش همسایگان عرب ایران در مورد توافق ایران و گروه ۱+۵، اختلافات ایران و آمریکا و همکاری‌های احتمالی میان دو کشور سخن گفت. به گفته ظریف، عمده‌ترین موارد اختلاف ایران و شش قدرت جهانی در رسیدن به توافقی پایدار نخست برچیدن تمامی تحریم‌ها و سپس غنی سازی در ایران است.

وزیر خارجه ایران گفت مانعی بر سر راه رسیدن به چنین توافقی وجود ندارد؛ با این حال از دشواری در رسیدن به توافق بر سر بعضی از موضوع‌ها صحبت کرد. او از جمله به تاسیسات تولید آب سنگین اراک و اطمینان بخشیدن به طرف دیگر بر سر صلح‌آمیز بودن این مجموعه اشاره کرد. ظریف در این رابطه توضیح داد: «یکی از موانع می‌تواند چگونگی اطمینان از این باشد که نیروگاه تولید آب سنگین ایران در اراک صلح‌آمیز باقی خواهد ماند. قصد ما این است که منحصرا صلح‌آمیز بماند؛ ولی اینکه چگونه باید به آنها اطمینان لازم را بدهیم که صلح‌آمیز باقی خواهد ماند یکی از حوزه‌هایی است که از سایرین دشوارتر است.»

وزیر خارجه ایران همچنین مذاکره احتمالی آینده هیات ایرانی با طرف آمریکایی را در ژنو بسیار مهم دانست و گفت: «همکاران من در آنجا احتمالا با طرف آمریکایی مذاکراتی خواهند داشت که این خود کانال بسیار پراهمیتی به شمار می‌آید.» ظریف با تاکید بر این مساله که شاید آمریکا مهم‌ترین بازیگر در این میان باشد، گفت آنها بخش زیادی از تحریم‌ها را که از نگاه ایران غیرقانونی هستند، وضع کرده‎اند.

گام نهایی، لغو تمام تحریم‏هاست

از دیگر سو، روز گذشته سخنگوی وزارت خارجه در نشست خبری با خبرنگاران داخلی و خارجی پیرامون اظهارات بیان شده از جانب آمریکا در رابطه با تحریم‎ها، با تاکید بر اینکه ساختار تحریم‎ها شکاف برداشته و فروپاشی آن آغاز شده است، گفت: «اظهارات اعلام شده درباره تحریم، تلاش‌هایی برای فضاسازی و ایجاد فضای روانی پیرامون موضوعات مختلف است. امیدواریم در طی این مسیر و در گام نهایی بحث تحریم منتفی باشد. برای این منظور تیم مذاکراتی جمهوری اسلامی ایران کاملا مصمم هستند گام نهایی براساس لغو تمام تحریم‌ها و داشتن برنامه‌ صلح‌آمیز هسته‌ای با لحاظ شدن برنامه غنی‌سازی و اهداف مورد نظر کشور حاصل شود.»

به گزارش «ایسنا»، مرضیه افخم، در عین حال در پاسخ به سوالی درباره مواضع اخیر وزارت امور خارجه در قبال اظهارات وندی شرمن، مذاکره‌کننده آمریکا در مذاکرات ایران و ۱+۵ درباره تحریم‌ها گفت: «مواضع جمهوری اسلامی ایران نسبت به ابعاد تحریم کاملا روشن است. ما اعلام کردیم که این تحریم‎ها ظالمانه است و آنها را مردود می‌دانیم. طی مذاکرات هم به واسطه طرحی که جمهوری اسلامی ایران ارائه کرده گام نهایی برداشته شدن همه تحریم‌های یک جانبه، چند جانبه و تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل است.» سخنگوی دستگاه دیپلماسی ایران با بیان این مساله که مسوولان آمریکایی حرف‌های نامربوطی نیز می‌زنند، تاکید کرد: «حرف اصلی که در میان رسانه‌ها کمتر شنیده می‌شود پذیرش غنی‌سازی بود که در لابه‌لای این اظهارات در فضای تبلیغات رسانه‌ای کمتر مورد توجه قرار گرفت. در اظهاراتی که مسوولان آمریکایی انجام دادند به بی‌اثر بودن تحریم‎ها اذعان کردند و اینکه در دوران تحریم پیشرفت‌های ایران متوقف نشده است.»

افخم می‏گوید: امروز پنجره‌ای برای گفت‌وگو و تفاهم و حل این بحران غیرضروری باز شده است؛ بنابراین طرف مقابل نباید مذاکره با فشار را ادامه دهد و تحلیل‌های غیرواقع‌بینانه نسبت به رویکرد جدید ایران داشته باشد. به گفته سخنگوی وزارت خارجه ایران، طرف‏های غربی باید از این پنجره باز شده استفاده کنند و با احترام و تکریم ملت ایران نشان دهند که در مسیر حل این موضوع هستند.

برگزاری نشست کارشناسان ایران و ۱+۵

در عین حال کارشناسان ایران و گروه ۱+۵، عصر دوشنبه به وقت وین، نخستین دور مذاکرات خود را برای بررسی توافق ژنو و ساز و کارهای اجرایی آن آغاز کردند؛ این مذاکرات تا روز سه شنبه ادامه داشت. نمایندگان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز در این نشست حضور داشتند تا برای بازرسی‌های آژانس، هماهنگی‌های لازم با آنها نیز انجام شود. به گزارش «ایسنا»، حمید بعیدی‌نژاد، مدیرکل سیاسی وزارت امور خارجه، ریاست هیات ایرانی را در این مذاکرات بر عهده داشت و استفان کلمنت، به نمایندگی از اتحادیه اروپا، رییس هیات کارشناسی ۱+۵ بود.

مایکل مان، سخنگوی کاترین اشتون، هفته پیش اعلام کرد که رفع تحریم‌های ایران منوط به تایید اقدامات آن توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است. مذاکرات کارشناسان ایران و ۱+۵ با حضور هیات کارشناسی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در حالی برگزار ‌شد که قرار است امروز چهارشنبه، نیز در مذاکراتی جداگانه، هیات‌های کارشناسی ایران و آژانس در چارچوب توافق تهران با یکدیگر در رابطه با ادامه همکاری‌ها و بحث درباره اجرای سند تهران از جمله چگونگی و زمان بازرسی از معدن گچین بندرعباس مذاکره کنند.