در گفتوگوی رییس مجمع تشخیص با «فایننشال تایمز» مطرح شد:
آمادگی هاشمی برای بهبود روابط تهران-ریاض
کامران کرمی پس از توافق هسته‌ای ایران و ۱+۵، موضوع فعال شدن دیپلماسی منطقه‌ای ایران به‌ویژه در ارتباط با همسایگان و بالاخص عربستان سعودی اهمیت زیادی پیدا کرده است. اهمیت این موضوع به‌ویژه با تاکیدی که دولت اعتدال برای برقراری روابط با همسایگان قائل شده است، بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته و شاهد انعکاس این موضوع در مطبوعات و رسانه‌ها هستیم. در این ارتباط آیت‌الله هاشمی رفسنجانی رییس‌مجمع تشخیص مصلحت نظام، در گفت‌و‌گو با روزنامه آمریکایی «فایننشال تایمز» به بیان دیدگاه‌های خود درباره روابط با عربستان و نقش آفرینی در این خصوص، توافق هسته‌ای و سوریه پرداخته است.
کامران کرمی پس از توافق هسته‌ای ایران و ۱+۵، موضوع فعال شدن دیپلماسی منطقه‌ای ایران به‌ویژه در ارتباط با همسایگان و بالاخص عربستان سعودی اهمیت زیادی پیدا کرده است. اهمیت این موضوع به‌ویژه با تاکیدی که دولت اعتدال برای برقراری روابط با همسایگان قائل شده است، بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته و شاهد انعکاس این موضوع در مطبوعات و رسانه‌ها هستیم. در این ارتباط آیت‌الله هاشمی رفسنجانی رییس‌مجمع تشخیص مصلحت نظام، در گفت‌و‌گو با روزنامه آمریکایی «فایننشال تایمز» به بیان دیدگاه‌های خود درباره روابط با عربستان و نقش آفرینی در این خصوص، توافق هسته‌ای و سوریه پرداخته است. «فایننشال تایمز» با اشاره به روابط خوب هاشمی رفسنجانی با رهبران سعودی نوشته است: «هاشمی در مصاحبه از آمادگی خود برای سفر به ریاض و اینکه ملک عبدالله از وی برای سفر به حج ماه گذشته دعوت کرده بود، خبر داد.» به نوشته «فایننشال تایمز» هدف وی این خواهد بود که «آنها را مطمئن سازد که دوستی با ایران به نفع منطقه و هر دو کشور خواهد بود.»
اما هاشمی در گفت‌و‌گو با «فایننشال تایمز» به صورت تلویحی اعلام کرده که «دولتمردان ایران باید درباره خط‌مشی‌های تنش‌زدایی به توافق برسند.» چرا که به اعتقاد وی «سفر آتی نیازمند آمادگی و تصمیم‌گیری در داخل ایران درباره چگونگی آنچه «توافق با عربستان سعودی براساس یک موضع برد-برد» خوانده شده، است.»
به گزارش خبرگزاری تسنیم، هاشمی رفسنجانی در ادامه گفتوگوی خود با «فایننشال تایمز» درباره تحولات سوریه نیز گفت که ایران می‌تواند «نقش بهتری» را در سوریه نسبت به آنچه اکنون انجام می‌دهد عهده‌دار شود، اما اعلام کرد که سرنوشت بشار اسد توسط سوری‌ها تصمیم‌گیری خواهد شد.«اگر مردم سوریه آن را بپذیرند مساله‌ای نخواهد بود [کنار رفتن اسد]... ما حقی برای مداخله نداریم.»
محور دیگر گفتوگوی هاشمی درخصوص مسائل هسته‌ای بالاخص توافق ایران و گروه ۱+۵ بود. «فایننشال تایمز» می‌نویسد: رییس‌مجمع تشخیص مصلحت ایران اظهار امیدواری کرد که «در یک سال آتی توافق نهایی درباره برنامه هسته‌ای ایران حاصل شود.» رفسنجانی ۷۹ ساله اعلام کرد که «توافق موقت روز یکشنبه سخت‌ترین گام بود، زیرا به معنای فائق آمدن بر چندین دهه بیگانگی دیپلماتیک با آمریکا بود که از انقلاب اسلامی سال ۱۹۷۹ شروع شد.» «فایننشال تایمز» در ادامه با اشاره به سخت‌تر بودن مرحله بعدی مذاکرات به علت مخالفت‌های اسرائیل و نیز تفاوت‌ها بین غربی‌ها و ایران نوشت: اما آقای رفسنجانی بسیار خوشبین بود: «بخشی [از گشایش] به این علت بود که سخن گفتن با آمریکا یک تابو بود. این تابو به راحتی شکسته نمی‌شد و مذاکرات هسته‌ای بدون آمریکا پیش نمی‌رفت.» او اعلام کرد که «ایران به دنبال ترک برنامه هسته‌ای نیست؛ اما قصد دارد که آن را در راستای پیمان منع اشاعه هسته‌ای سال ۱۹۶۸ که اجازه توسعه صلح‌آمیز قدرت هسته‌ای را می‌دهد، ادامه دهد.»
جایگاه عربستان در دیپلماسی منطقه‌ای ایران
در ادبیات روابط بین‌الملل، روابط با همسایگان از اصول اساسی در موفقیت سیاست خارجی یک کشور محسوب می‌شود؛ چراکه این مناطق هستند که شکل‌دهنده و سازنده نظام بین‌الملل هستند. در سیاست خارجی ایران هم تاکید بر همکاری با همسایگان از اولویت‌های اساسی در منطقه محسوب می‌شود. در این میان اهمیت عربستان به دلیل برخورداری از مولفه‌های قدرت سیاسی و اقتصادی و قرار گرفتن اماکن مقدس مکه و مدینه است که جایگاه خاصی را به این کشور در همکاری و همگرایی بیشتر در خلیج فارس داده است. به‌ویژه توجه به این نکته لازم است که هر زمان که روابط ما با عربستان گسترش پیدا کرده است، این مساله به دیگر دولت‌های ساحلی خلیج فارس نیز سرایت کرده و روابط ما با شورای همکاری خلیج فارس را نیز بهبود داده است.
هاشمی مرد محبوب عربستانی‌ها
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی روابط ایران و عربستان وارد فضا و عرصه جدیدی شد که در طول بیش از سه دهه که از پیروزی انقلاب می‌گذرد، فارغ از مقاطعی، روابط دو دولت از سطح قابل قبول و رضایتمندی برخوردار نبوده است. در دوران هاشمی رفسنجانی، با تلاش‌های وی روابط دوجانبه رو به بهبود نهاد و همچنین تبادلات اقتصادی نیز شروع شد. هاشمی سفرهایی را به عربستان انجام داد و جایگاه خاصی نزد مقامات عربستان به‌ویژه شخص ملک عبدالله که در آن زمان ولیعهد عربستان بود، پیدا کرد. این جایگاه به حدی بود که بعد از اتمام دوره ریاست‌جمهوری هاشمی و در ۲۰ خرداد ۱۳۸۷ که همزمان ریاست خبرگان رهبری و مجمع تشخیص مصلحت نظام را بر عهده داشت، به عنوان میهمان ویژه کنفرانس بین‌المللی گفتوگوی اسلامی دعوت به عمل آمد تا در این کنفرانس شرکت کند. در این سفر ۱۰ روزه به هاشمی اجازه داده شد از منطقه فدک نیز بازدید کند.
با روی کار آمدن سید محمد خاتمی و نظریه گفتوگوی تمدن‌ها، روابط دو کشور تقویت شد. تفاهم‌نامه امنیتی با مقامات عربستان به همت حسن روحانی دبیر وقت شورای امنیت ملی از دستاوردهای قابل توجه در این دوران است.
در دولت محمود احمدی‌نژاد، رقابت‌های منطقه‌ای ایران و عربستان وارد فضایی از تنش شد. احمدی نژاد پنج بار به عربستان سفر کرد و مقام اول را در سفر به عربستان به دست آورد، اما این مساله موجب نشد تا میزان تنش‌های منطقه‌ای میان دو کشور کمتر شود. روی کارآمدن علی اکبر صالحی به عنوان وزیر امور خارجه و تاکید ویژه بر روابط با عربستان هم نتوانست، سطح روابط سابق را مجددا احیا کند. بعد از انتخاب حسن روحانی به عنوان رییس جمهور دولت یازدهم، ملک عبدالله پادشاه عربستان و همچنین امیر سلمان ولیعهد عربستان، از اولین رهبران سیاسی بودند که انتخاب روحانی را تبریک گفته و برای او آرزوی موفقیت کردند. روحانی نیز چند روز بعد این پیام را پاسخ گفت و ابراز امیدواری کرد ایران و عربستان با کمک یکدیگر بتوانند ثبات را به منطقه خاورمیانه بازگردانند. روحانی در نخستین نشست خبری خود، عربستانی‌ها را برادر خود خواند و از روابط سیاسی با این کشور استقبال کرد.
حال با توجه به تاکید بر روابط با عربستان در دولت جدید و همچنین تجربه انعقاد تفاهم‌نامه امنیتی به ابتکار روحانی و توجه به شرایط حساس منطقه‌ای، می‌توان با نگاهی به تجربیات سال‌های گذشته، دیپلماسی منطقه‌ای ایران را در مسیر جدیدی تنظیم و هدایت کرد که برآیند آن بهبود روابط با همسایگان و موفقیت‌های منطقه‌ای باشد.
ارسال نظر