اهمیت دیپلماسی منطقه‌ای در دولت جدید

دنیای اقتصاد-اهمیت انتخاب دولت تدبیر و امید در حوزه دیپلماسی، به‌خصوص منطقه خاورمیانه باعث شده تا تحلیل‌های متفاوت و البته خوش‌بینانه‌ای مبنی بر بهبود روابط با همسایگان و به‌طور کلی محیط پیرامونی ایران شکل بگیرد. از این رو روزنامه «دنیای‌اقتصاد» بر آن شد تا با پرداختن به این مساله مهم، با صباح زنگنه، کارشناس مسائل خاورمیانه به گفت‌وگو در این خصوص بپردازد. متن گفت‌وگو در پی می‌آید. انتخاب دولت اعتدال و عقلانیت چه تاثیری بر جایگاه منطقه‌ای ایران دارد؟

کشور ایران با توجه به چند شاخص اصلی موقعیت مهمی دارد، یکی از این شاخص‌ها موقعیت استراتژیک ژئوپلتیک است، شاخص بعدی دروازه آسیای میانه است که برای بسیاری از کشورهای آسیا، اروپا و آفریقا این جایگاه مغتنم است. داشتن جمعیت تحصیلکرده بالا، دیگر مزیتی است که می‌تواند در استحکام جایگاه اقتصادی سیاسی موثر باشد، در حالی که در تعدادی از کشورهای منطقه این گونه نیست یا دارای جمعیت تحصیلکرده و جوان نیست.

شاخص بعدی داشتن منابع انرژی است، گاز و نفت، تبدیل به برق و انتقال مهم‌ترین شاخص به لحاظ مدیریتی است که می‌توان با عقلانیت و تدبیر از آن استفاده بهینه کرد و جایگاه کشور را ارتقا داد که با انتخاب دکتر روحانی عملا حاصل شد و این مدیریت عقلانی و مدبرانه باید هم امکانات را در داخل مدیریت کند تا به بهره‌وری بهتری برسد و هم تنظیم رابطه با همسایگان که حلقه اول پیرامونی ما را تشکیل می‌دهد، به بهترین وجه بتواند دادوستد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی را برقرار کند.

جایگاه دیپلماسی اقتصادی را با توجه به وضعیت تحریم‌های اعمالی چگونه ارزیابی می‌کنید؟

به نظر می‌رسد مهم‌ترین نکته تصحیح شرایط داخلی بود و انعکاس صحیح خواسته مردم. مردم‌خواهان توسعه، استقلال و همکاری با جهان هستند و تمایل به ایفای نقش سازنده دارند نه مخرب، این عناوین برای کشورهای همسایه و دیگران قابل‌‌فهم است، ترجمه این سخنان در تنظیم رفت و آمد، تنظیم عهدنامه‌ها و موافقت‌نامه‌های همکاری اقتصادی امنیتی، سیاسی، نفتی و انرژی می‌تواند تجلی پیدا کند.

در ترانزیت انرژی (نفت، گاز و برق) ترانزیت کالا و بقیه خدمات می‌تواند این موضوع را عملیاتی ساخت و باعث رشد و توسعه منطقه شد و به استقرار ثبات و امنیت در منطقه کمک کرد. به لحاظ ارتباط دیپلماسی اقتصادی با دیپلماسی سیاسی با توجه به نگرش دکتر روحانی امکان برقراری معنادار میان این دو مفهوم بسیار زیاد است.

ایران خواهان استقلال عراق، سوریه، لبنان و خلیج فارس است و مبنای روابط بر احترام متقابل است و اینکه سرنوشت هر کشوری به دست همان کشور تعیین شود، اما از اینکه زمینه همکاری منطقه‌ای - برای مقابله با تروریسم که اکنون به یک پدیده گسترده فرامرزی، فرانژادی و فرامذهبی تبدیل شده نیازمند همکاری و تشریک مساعی منطقه‌ای و بین‌المللی است.

پدیده تروریسم را اکنون همه دولت‌ها و مردم منطقه لمس کرده‌اند و اگر اقدام موثری حاصل نباشد، طبعا تسری خواهد یافت که در خانه همه خواهد خوابید و این مساله نیاز به روحیه همکاری موثر و سازنده دارد.

یکی از محورهای دیپلماسی منطقه‌ای روحانی تاکید ویژه بر روابط با همسایگان به‌خصوص عربستان سعودی است، اهمیت روابط با عربستان در دولت جدید چگونه باید تنظیم گردد؟

عربستان کشور بزرگ منطقه‌ای میان دولت‌های عربی و اسلامی است که هم به لحاظ وجود منافع مشترک در بحث انرژی (نفت و گاز و پتروشیمی) منافع زیادی وجود دارد و هم به لحاظ ضربه دیدن از تروریسم، هر دو کشور مشترکاتی دارند و باید بتوانند با توجه به گذشته، آینده بهتری را ترسیم کنند. ایران، عربستان را دشمن نمی‌داند، بلکه آن را یک کشور اسلامی و برادر و همسایه می‌داند.

ممکن است میان دو برادر اختلاف وجود داشته باشد، اما این اختلاف نظر باعث تقابل و خصومت نخواهد شد و زمینه‌های مشترک فراوانی وجود دارد که می‌تواند مبنای آغاز توسعه و همکاری در نظر گرفته شود. در توسعه همکاری‌ها صراحت و یافتن سازوکارهای عملی و اجرایی امکان‌پذیر است.

علاوه بر اختلاف نظرها که قابل بحث و بررسی است. می‌توان نتیجه روشن یا راه‌حل روشنی یافت، کشورهای منطقه ضمنا باید مراقب تحریک‌ها و تشویق‌های دیگران باشند، دیگرانی که منافعشان در تفرقه میان کشورهای منطقه است بنابراین آغاز گفت‌وگو، صراحت در گفت‌وگو و جست‌وجوی سازوکارهای اقتصادی می‌تواند بلافاصه در کل منطقه خلیج فارس انعکاس مثبتی داشته باشد.