آلزایمر، یافته‌ها و امیدها
۲۱ سپتامبر روز جهانی آلزایمر است. ۲۴میلیون نفر در جهان به این بیماری مبتلا هستند. در ایران تعداد مبتلایان به آلزایمر به ۳۰۰هزار نفر می‌رسد. تازه‌ترین تحقیقات روزنه‌هایی را برای مهار این بیماری گشوده‌اند. با افزایش سن، خطر ابتلا به آلزایمر بالا می‌رود
«کلید همین الان دستم بود، ولی نمی‌دونم کجا گذاشتمش. با عینکم همین الان روزنامه می‌خوندم، ولی الان پیداش نمی‌کنم. غذا سوخت، چون یادم رفت که شعله رو پایین بکشم.
امروز قرار بود دایی‌ام را ببینم، ولی از یادم رفت.»
همه‌چیز معمولا با تکرار همین فراموشی‌های کوچک آغاز می‌شود. به این علائم در ابتدا می‌توان بی‌اعتنایی کرد، اما در درازمدت این بی‌اعتنایی مانع بروز فراموشی در ابعاد شدید آن نمی‌شود. فراموشی شدید یا آلزایمر، مشکل پردردسرساز ۲۴میلیون نفر در جهان است و هر ۷ ثانیه هم، یک نفر به این شمار افزوده می‌شود. نامیدن روز ۲۱ سپتامبر (۳۰ شهریور) به عنوان روز جهانی آلزایمر تلاشی است برای توجه بیشتر همگان به ابعاد این بیماری و مشکلاتی که مبتلایانش با آن مواجه‌اند.
آلزایمر در ایران
معصومه صالحی، مدیرعامل انجمن آلزایمر ایران، شمار مبتلایان به آلزایمر را بین ۲۵۰ تا ۳۰۰هزار نفر اعلام کرده است، رقمی که در سال ۱۳۷۵حدود ۱۸۲هزار نفر بوده است.
به گفته صالحی، تامین هزینه داروهای بیماران آلزایمری مهم‌ترین مشکل پیش روی خانواده‌های این بیماران است، چرا که ماهانه مبلغی معادل ۱۸۰هزار تومان باید صرف تهیه قرص و کپسول مورد نیاز هر بیمار بشود. وی با اشاره به اینکه از ۴ نوع قرص و کپسول مصرفی بیماران آلزایمری، فقط یک قلم آن تحت پوشش بیمه است، می افزاید: باید بودجه دولتی به کنترل بیماری آلزایمر اختصاص داده شود و نمی توان انتظار داشت که بخش‌خصوصی به تنهایی وارد مقوله مراقبت و نگهداری از بیماران آلزایمری شود.
علائمی که دیر تشخیص داده می‌شوند
دچارشدن به ترس و نگرانی، تغییر صدا، تخیلات احمقانه و جنون‌آمیز و اختلال در مناسبات اجتماعی از جمله نشانگان فراموشی رو به تشدید هستند. بسیاری از افراد مبتلا به آلزایمر، زمانی که این بیماری به اوج خود برسد، علاوه بر سوگم‌‌کردگی فاحش، حتی در چهاردیواری خانه خویش، از بازشناسی نزدیک‌ترین خویشان و آشنایان خود هم عاجز می‌شوند. اختلال در درک و فهم اطرافیان، بروز نارسایی در سخن گفتن و ادای کلمات و جملات و محدودیت در اندیشیدن و قضاوت درباره امور جاری و آتی به مشکل بزرگی هم برای خود بیمار و هم برای اطرافیان او بدل می‌شود.
آلزایمر معمولا در سنین ۵۰ به بالا بروز می‌کند، اما ابتلای به آن در سنین پایین‌تر هم منتفی نیست. به ویژه در خانواده‌هایی که فرد یا افرادی در آن آلزایمر گرفته‌اند، ضریب ابتلای دیگر افراد خانواده هم به طور محسوسی بالاتر از خانواده‌های فاقد سابقه چنین بیماری است. فشار خون بالا، دیابت و چربی بالای خون نیز از عواملی هستند که می‌توانند با اخلال در فعالیت مغز به بروز آلزایمر کمک کنند.
آلویس آلزایمر، روانپزشک و عصب‌شناس آلمانی، نخستین کسی بود که به تشریح بیماری آلزایمر پرداخت یافته‌های جدید آلویس آلزایمر، کاشف بیماری‌یی که به نام خود او خوانده می‌شود رسوب پروتئین در بافت‌ها و شریان‌های مغز را عامل بروز این بیماری تشخیص داده بود، تشخیصی که هنوز هم معتبر است. رسوب پروتئین (کلستروین) در بخش‌هایی از مغز مانع دسترسی بافت‌های این بخش‌ها به مواد لازم می‌شود و مرگ سلولی آنها را در پی دارد. آن‌گونه که یافته‌های جدید علم ژنتیک نشان می‌دهد، ژنی به نام «سورل ۱» (SORL ۱) مسوولیت توزیع پروتئین در بخش‌های مختلف مغز را به عهده دارد. فعالیت ناقص یا نارسای این ژن باعث رسوب و انباشت پروتئین APP در بخش‌هایی از مغز می‌شود.
البته پژوهش‌ها و تلاش‌های جاری علاوه بر تمرکز بر روی حل ژنتیک مساله، معطوف به کاستن از کلسترین در بخش‌هایی از مغز هم هست. چنین رویکردی بی‌عوارض و عاری از خطر هم نیست، زیرا که سلول‌های مغز برای رشد و کارآیی به حد معینی ازپروتئین نیازمندند و هر‌گونه کاهش بیش از اندازه این ماده می‌تواند اثرات منفی دیگری به بار بیاورد.
همین امر باعث شده که تحقیقات در مورد به کارگیری درست مواد کاهش‌کاهنده پروتئین در مغز، به کندی پیش رود و بازار داروها کماکان از داروی موثر برای مبارزه با آلزایمر تهی باشد. خوشبینانه‌ترین پیش‌بینی‌ها از به نتیجه‌رسیدن قطعی این تحقیقات در ۵ تا ۱۰ سال آینده حکایت دارد.
مراقبت بیماران آلزایمری در همه جوامع یکی از دشوارترین، حساس‌ترین و پرهزینه‌ترین مراقبت‌ها است. دارو یا واکسنی که آلزایمر را کاملا مداوا کند تاکنون کشف نشده است.
داروهای موجود عمدتا می‌توانند بروز بیماری را به تاخیر بیاندازند، اما آن را مداوا نمی‌کنند. تشخیص آلزایمر معمولا با تاخیر انجام می‌شود و معمولا با هزینه فاحشی هم توام است. از همین رو پزشکان نیز داروهای موجود را یا کم و یا با تاخیر تجویز می‌کنند. این نیز هست که در اغلب دانشکده‌های پزشکی توجه کافی به آموزش جنبه‌های مختلف بیماری آلزایمر و راه‌های مقابله با آن نمی‌شود. نتیجه این که، نشانگان آلزایمر معمولا به علائم تحلیل رفتن عادی حافظه به هنگام پیری تعبیر و تفسیر شود.
بر اساس برآوردها، از هر ۱۰فردی که در معرض ابتلا به آلزایمر قرار گیرد تنها یکی در طول شدت‌گیری بیماری مورد کنترل و معاینات پزشکی قرار می‌گیرد. اگر آلزایمر در مراحل بدوی آن تشخیص داده شود، به کارگیری تراپی برای مهار آن از بیشترین شانس موفقیت برخوردار است.
ارسال نظر