اقتصاد مجازی

اوراق قرضه تطبیق داده شده با تورم

یکی از نگرانی‌های صاحبان سرمایه خرد در ایران، به ویژه آنها که به دلیل ریسک‌گریزی امکان ورود به بازارهایی شبیه بورس را ندارند، مساله اثر تورم سالانه بر ارزش دارایی‌های سرمایه‌ای است. از آنجا که سود بانکی در نظر گرفته شده برای سپرده‌ها در ایران، با نرخ تورم واقعی- نه آنچه به طور رسمی اعلام می‌شود- فاصله دارد و امکان ورود سرمایه‌های کوچک به بازارهای بزرگ (مثل مسکن) نیز سال به سال کمتر می‌شود و از سوی دیگر بازارهایی مثل تلفن‌همراه و خودرو قابلیت سوددهی خود را از دست داده‌اند، به نظر می‌رسد که باید شیوه‌های جایگزین دیگری برای جذب سرمایه‌های کوچک اندیشید. یکی از این شیوه‌ها انتشار اوراق قرضه تطبیق داده شده با تورم است که پویان مشایخ در «خاکریز اقتصاد» توضیح کوتاهی درباره نحوه ارائه و کارکرد آنها داده است.

یکی از نگرانی‌های صاحبان سرمایه خرد در ایران، به ویژه آنها که به دلیل ریسک‌گریزی امکان ورود به بازارهایی شبیه بورس را ندارند، مساله اثر تورم سالانه بر ارزش دارایی‌های سرمایه‌ای است. از آنجا که سود بانکی در نظر گرفته شده برای سپرده‌ها در ایران، با نرخ تورم واقعی- نه آنچه به طور رسمی اعلام می‌شود- فاصله دارد و امکان ورود سرمایه‌های کوچک به بازارهای بزرگ (مثل مسکن) نیز سال به سال کمتر می‌شود و از سوی دیگر بازارهایی مثل تلفن‌همراه و خودرو قابلیت سوددهی خود را از دست داده‌اند، به نظر می‌رسد که باید شیوه‌های جایگزین دیگری برای جذب سرمایه‌های کوچک اندیشید. یکی از این شیوه‌ها انتشار اوراق قرضه تطبیق داده شده با تورم است که پویان مشایخ در «خاکریز اقتصاد» توضیح کوتاهی درباره نحوه ارائه و کارکرد آنها داده است. اوراق قرضه تطبیق داده شده با تورم (ترجمه من از Inflation indexed bond) یکی از ابزارهای مالی‌ای است که در بازار پولی مورد معامله قرار می‌گیرد. این ابزار اولین بار در قرن هجدهم به بازار وارد شد و در سال ۱۹۹۷ در بازارهای آمریکا به میز معاملات آمد. مثال ساده این ابزار این است که فرض کنید بانک مرکزی یک کشور در روز اول تیر ۱۳۸۶ اوراق قرضه‌ای چاپ می‌کند که متعهد می‌شود به دارنده آن برگه در اول تیر ۱۳۸۷، ۱۰۰واحد پول ضربدر مقدار تورم یک‌سال بپردازد. مثلا اگر تورم تا سال دیگر ۱۵درصد باشد منتشرکننده این برگه ۱۱۵واحد به دارنده برگه پول خواهد پرداخت. بدین ترتیب دارنده این برگه از ریسک تورم می‌گریزد. به عبارت دیگر اصل پول در مقابل تورم مصون می‌ماند.

هم‌اکنون حجم معاملات این اوراق در دنیا بالغ بر ۵۰۰میلیارد دلار در سال است و طی سال‌های گذشته رشد زیادی هم کرده که نشان‌دهنده موفقیت آن در بازار مالی است. این ابزار مالی می‌تواند در ایران هم معرفی و به بازار عرضه شود و از آنجا که قدرت خرید دارنده برگه حفظ می‌شود احتمالا شبهه غیرشرعی هم نخواهدداشت. برای مثال می‌توان به جای اوراق مشارکت فعلی از این اوراق استفاده کرد. فکر می‌‌کنم اقتصاد ایران از نبود ابزارهای مالی ساده که امکان حفظ دارایی‌های مردم را فراهم کند رنج می‌برد. برای مثال مردم برای حفظ دارایی‌هایشان به جای خرید زمین و کالاهای سرمایه‌ای باید بتوانند از ابزارهایی که در کشورهای پیشرفته به‌کار رفته و کارآیی خود را نشان داده، استفاده کنند. ضمن اینکه این ابزار به دارندگان پس‌اندازهای کوچک (که بیشتر فقیر هستند و توانایی خرید زمین و ملک را ندارند) این امکان را می‌دهد که از ضربه تورم مصون بمانند. شاید هم بررسی و نحوه عرضه و قیمت‌گذاری آن موضوع جالبی برای دانشجویان داخل کشور برای تحقیق باشد.کتابی هم در این زمینه چاپ شده به نام Inflation-Indexed Securities که اتفاقا یکی از نگارندگان آن فردی ایرانی است که گویا در بازارهای مالی لندن مشغول به کار است.

pmashayekh.wordpress.com