دنیای اقتصاد - به گفته رییس مرکز ملی فرش ایران، در حال حاضر در دنیا دیگر کسی کالای بی‌هویت و بی‌نام و نشان نمی‌خرد و برند شرکت برای مصرف‌کننده حائز اهمیت است.

وی با اشاره به این نکته که طرح شناسنامه‌دار کردن فرش تا پایان سال اجرایی می‌شود، تصریح ‌کرد: اگر در جهان ۱۰ برند شناخته شده و مطرح با نام ایران داشته باشیم، بهتر از این است که تولیدات فراوان بی‌نام و نشان و بعضا بی‌کیفیت داشته باشیم. رییس مرکز ملی فرش در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» اعلام کرد

فرش ایران شناسنامه‌دار می شود

پگاه آفرین زاده -در صورتی که اتحادیه صادرکنندگان فرش دستباف مسوولیت برگزاری پانزدهمین نمایشگاه فرش تهران را بپذیرد، مرکز ملی فرش با در اختیار گذاشتن نیروهای خود، کلیه حمایت‌های مادی و معنوی را از اتحادیه صادرکنندگان به عمل خواهد آورد.

رییس مرکز ملی فرش ایران در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» با بیان این مطلب با اشاره به برنامه‌ها و سیاست‌های راهبردی این مرکز در‌خصوص تولید و صادرات فرش دستباف، معرفی فرش ایران در جهان و نیز حمایت این مرکز از تولیدکنندگان فرش اظهار کرد: مرکز ملی فرش ایران متولی فرش در همه مراحل آن است یعنی از مواداولیه آن گرفته (پشم خام) تا تبدیل آن به خامه و پشم و نیز مدیریت طراحان، بافندگان و همچنین فروش فرش اعم از داخلی و خارجی، همگی این عوامل زیر نظر این مرکز اداره می‌شود که اگر ما قسمتی از این چرخه را نادیده بگیریم باقی چرخه نیز دچار مشکل می‌شود و لنگ می‌زند.

به گفته دکتر فرجی، مرکز ملی فرش ایران چند محور مهم را سرلوحه کار قرار داده است، «هویت‌بخشی، برندسازی،‌ سفارش‌پذیری، بازاریابی و صادرات» .

وی گفت: این‌ها مباحثی است که من از زمان ریاستم بر این مرکز به طور جدی پیگیرشان هستم. فرجی با بیان این‌که ما با خرید هر کالایی یک دفترچه راهنما نیز دریافت می‌کنیم، می‌گوید: این قضیه در مورد خرید فرش مصداق ندارد. با شناسنامه‌دار کردن فرش که به عبارتی همان دفترچه راهنمای فرش است، علاوه بر مشخصات کیفیتی فرش از جمله اینکه متعلق به کدام شهر و کشور است و نیز ذکر نام بافنده و نوع پشم آن به خریدار، چگونگی نگهداری، طرز شست‌وشو، لکه‌گیری، خاکبرداری و اینکه اگر قسمتی از فرش خیس شد چگونه خشک شود، توضیح داده شده است.

وی ادامه می‌دهد: در پی صدور شناسنامه هر فرش بارکدی نیز به آن تعلق می‌گیرد که این بارکد در دنیا معنی واحدی می‌دهد. یعنی اگر کسی فرش‌شناس باشد و این بارکد را در هر کجای دنیا ببیند متوجه می‌شود که این فرش مربوط به کدام کشور است و بافنده آن کیست و اگر مشکلی برای آن فرش پیش آمد با ردیابی می‌تواند از تولیدکننده آن پاسخ بخواهد.

رییس مرکز ملی فرش ایران، بحث برندسازی فرش را مدنظر قرار می‌دهد و می‌افزاید: در حال حاضر در دنیا دیگر کسی کالای بی‌هویت و بی‌نام و نشان نمی‌خرد و برند شرکت برای مصرف‌کننده حائز اهمیت است. در‌واقع برچسب و برند شرکت بر روی هر کالا تضمینی است برای کالای باکیفیت. به عبارتی تولیدکننده با اعتمادسازی پیامدهای ناشی از کالای فروخته شده را تقبل می‌کند.وی تصریح می‌کند: این روند همچنین موجب دقت بیشتر، کیفیت برتر و رقابت سالم‌ میان تولیدکنندگان و بافندگان فرش می‌شود.

فرجی همچنین معتقد است که مقوله برندسازی در فرش ضریب اطمینان را در بین مصرف‌کنندگان افزایش می‌دهد.وی با اشاره به این نکته که دولت بخشی از هزینه شناسنامه‌دار کردن فرش را می‌پردازد، خاطرنشان می‌کند طرح شناسنامه‌دار کردن فرش تا پایان سال اجرایی می‌شود ضمن اینکه این امر اجباری هم نیست.فرجی در عین‌حال تصریح می‌کند: اگر در جهان ۱۰ برند شناخته شده و مطرح با نام ایران داشته باشیم بهتر از این است که تولیدات فراوان بی‌نام و نشان و بعضا بی‌کیفیت داشته باشیم.

بحث دیگری که فرجی روی آن تمرکز می‌کند و از آن به عنوان ضعف استراتژیک نام می‌برد، «سفارش‌پذیری» است. او می‌گوید: تولیدات ما هدفمند نیست و به دلیل این‌که ۷۰درصد تولیدات ما خانگی و فاقد قانون و نظم مشخص است از پاسخ به موقع به سفارش‌های خارج از کشور باز می‌مانیم. این در حالی است که کشورهای رقیب ما توان پاسخگویی به موقع به مشتریانشان را دارند.

وی چاره این ضعف را در ایجاد کارگاه‌های متمرکز در شهر و روستا می‌داند. او اضافه می‌کند: مرکز ملی فرش ایران به عنوان بخشی از دولت از ایجاد کارگاه‌های متمرکز حمایت می‌کند. فرجی، مزیت کارگاه‌های متمرکز را در افزایش سرعت و دقت که نهایتا به افزایش تولید منجر می‌شود و نیز هدفمندی تولیدات و بازاریابی دانست.

رییس مرکز ملی فرش ایران، در عین‌حال از تشکیل ده‌ها کارگاه متمرکز در استان‌های فارس، خراسان رضوی، آذربایجان شرقی، اصفهان، شهرکرد، همدان، کردستان تا پایان سال جاری خبر داد.وی اظهار کرد: با ایجاد کارگاه‌های متمرکز، بافندگان خانگی که در سطح شهر و روستا پراکنده‌اند همگی در یک جا جمع می‌شوند و به طور منظم و پیگیر کار می‌کنند و افرادی‌که مسوول این کارگاه‌ها می‌شوند باید حتما از دانش علمی و کارشناسی در زمینه فرش برخوردار باشند.

وی تسهیلات کم بهره‌ای را که در سال ۸۴ در اختیار بافنده‌ها قرار گرفت، یادآوری و خاطرنشان کرد: میزان این تسهیلات ۱۰میلیارد تومان بود که در سال ۸۵ نیز به همین میزان، تسهیلات به بافنده‌ها و تولیدکنندگان فرش تعلق گرفت.فرجی، در میانه گفت‌وگو، بحث صادرات و بازاریابی فرش را پیش می‌کشد و به بیان مکرر این نکته که «صادرات حلقه مفقوده فرش دستباف است» بسنده می‌کند.

او می‌گوید: اگر معرفی و تبلیغات و اطلاع‌رسانی فرش دستباف ایران در جهان به خوبی انجام شود، مشکل ما از بابت صادرات حل خواهد شد.او تصریح می‌کند: در شهر مونیخ یکی از شهرهای بزرگ آلمان که سابقه ۷۰ ساله در واردات فرش ایران دارد، تحقیقاتی به عمل آمده که نشان می‌دهد بالغ بر ۷۰درصد از جمعیت آن شهر اطلاعاتشان در مورد فرش ایران صفر و حدود ۲۵درصد اطلاعاتشان در حد متوسط و ۵درصد نیز اطلاعاتشان خوب بوده است. همچنین در نظرسنجی دیگری نیز نشان داده شده که در کشورهای خارجی به ازای هر هزار نفر یک متر فرش دستباف ایرانی استفاده می‌شود و این در حالی است که در ایران قضیه کاملا معکوس است و ایرانی‌ها برای کالای خارجی سر و دست می‌شکنند. به اعتقاد وی تقاضا و شناخت رابطه معناداری با هم دارند و تا اطلاعات و شناخت نباشد، تقاضا صورت نمی‌گیرد.

او با توجه به‌ این‌که تبلیغات، تقاضا را بالا می‌برد، به هزینه‌های سرسام‌آور تبلیغات تلویزیونی اشاره می‌کند: «صنعت فرش حاشیه سودش بسیار کم است و مانند صنایع دیگر از حاشیه سود بالا بی‌بهره است و «به دلیل این که نمی‌تواند هزینه‌های بالای تبلیغات را فراهم کند، ناشناخته می‌ماند.»وی تهیه بانک اطلاعاتی شامل اطلاعات تمامی عرضه‌کنندگان فرش دستباف ایران در دنیا و معرفی این بانک در سایت مرکز ملی فرش ایران را از خدمات تبلیغاتی این مرکز برشمرد و تصریح کرد: هم‌اکنون این سایت در شبکه تلویزیونی یورونیوز تبلیغ می‌شود.وی همچنین از تهیه ۱۵فیلم کوتاه با موضوع فرش توسط کارگردانان مطرح در سطح جهان یاد کرد که در جشنواره فیلم فجر به نمایش درمی‌آیند.فرجی به ابتکار تبلیغاتی مرکز ملی فرش اشاره کرد و گفت: ۱۵فیلم کوتاه فرش را به شبکه‌های جهانی می‌فروشیم و با این کار علاوه‌بر تبلیغ فرش دستباف ایران نه تنها هزینه بالای تبلیغات را نمی‌پردازیم بلکه مبلغی هم که بابت فروش فیلم‌ها دریافت می‌کنیم، خرج تبلیغات دوباره فرش می‌کنیم.

وی همچنین با برشمردن دیگر اقدامات انجام‌شده در بحث تبلیغات، پیشنهاد مشارکت ۵۰درصدی مرکز ملی فرش در تبلیغات را عنوان کرد و افزود: اگر بخش خصوصی پیش‌قدم شود و صندوق تبلیغات راه‌اندازی کند، مرکز ملی فرش نیز معادل پول جمع‌شده برای تبلیغات، مشارکت مالی در پروژه‌های تبلیغاتی خواهد داشت.

این مدرس دانشگاه امام صادق به چهارمین نمایشگاه بین‌المللی فرش دستباف کیش اشاره کرد و گفت‌ که این نمایشگاه اولین بار است که در سطح بین‌المللی برگزار می‌شود.وی تاریخ برگزاری این نمایشگاه را ۱۱ تا ۱۴ اردیبهشت ماه سال آینده برابر با ۱ تا ۴ می ۲۰۰۷ ذکر کرد و ادامه داد: اقدامات و تسهیلات ویژه‌ای برای حضور بازرگانان، غرفه‌داران و خریداران خارجی و همچنین خبرنگاران خارجی صورت گرفته، که از آن جمله به بلیت رفت و برگشت و اقامت رایگان خریداران خارجی اشاره کرد.او گفت: ۵۰خبرنگار و خبرگزاری خارجی را به هزینه خودمان به این نمایشگاه دعوت کرده‌ایم که در مورد فرش ایران اطلاع‌رسانی کنند.

همچنین با سازمان میراث فرهنگی و جهانگردی مذاکره کردیم که همزمان با برپایی نمایشگاه فرش تورهایی را برای بازدید به نمایشگاه بیاورند و با شرکت‌های هواپیمایی نیز در حال رایزنی هستیم که خط مستقیم از خارج به کیش راه اندازی کنیم.وی اطلاع‌رسانی در مورد این نمایشگاه را حائز اهمیت دانست و خاطرنشان کرد: به تمامی تولیدکنندگان فرش اعم از ایرانی و خارجی ایمیل زده‌ایم، به کلیه سفارتخانه‌ها نامه فرستاده‌ایم و در مجلات مختلف ایرانی و خارجی تبلیغ کردیم و حداکثر توان خود را برای این نمایشگاه به کار گرفتیم.

وی افزود: در این نمایشگاه به کشورهای رقیب هم فرصت داده می‌شود تا محصولات خود را به نمایش بگذارند.فرجی یادآوری می‌کند: طبق آمار جهانی ۶۰درصد بازار فرش دست خارجی‌ها است و ۴۰درصد آن در دست ایرانی‌ها، اما بخش خصوصی کشورمان این آمار را قبول ندارد و می‌گوید ۷۰درصد بازار فرش در دست خارجی‌ها می‌چرخد.

فرجی در میان صحبت‌هایش به توسعه بازار نیز اشاره کرد و توضیح داد: فرش یک کالای قابل توسعه است و بازار ما یک بازار سنتی است که عموما به آمریکا و آلمان صادر می‌شود و از آلمان ری اکسپورت می‌شود به دیگر کشورهای اروپایی.روسیه نیز به شدت مشتاق فرش‌های ایرانی با قیمت‌های بالا است. وی می‌افزاید: ما برای توسعه بازار ۱۰کشور را مد نظر قرار داده‌ایم که حتما در نمایشگاه حضور داشته باشند تا با شناخت بازارهایشان، تجار ما در آن کشورها شعبه بزنند.

وی با یادآوری اجرای طرح موقت معاوضه فرش دستباف و ماشینی، اظهار کرد: طرح خوبی بود زیرا با اجرای آن طرح ۲۰هزار متر فرش دستباف فروخته شد و ما انتظار داشتیم که تشکل‌ها این طرح را پیگیری کنند ولی متاسفانه آنها فقط به گلایه و شکایت روی می‌آورند.رییس مرکز ملی فرش ایران، میزان صادرات فرش در سال گذشته را ۴۸۰میلیون دلار برشمرد و خاطرنشان کرد: این رقم بر مبنای نرخ پایه سال ۸۰ محاسبه شده است چرا که قیمت صادراتی فرش‌های نفیس از سال ۸۰ تاکنون ۱۵۰درصد و فرش‌های تجاری نیز ۵۰درصد رشد داشته است که اگر قیمت پایه را به طور متوسط ۶۰درصد در نظر بگیریم رقم واقعی صادرات به ۷۵۰میلیون دلار هم می‌رسد.به گفته وی بعد از صادرات نفت و پتروشیمی، بیشترین صادرات به فرش تعلق دارد.او می‌گوید: فرش ایران برای تمام کشورها به دلیل کیفیت مواد و بافت آن ارجینال است و اگر بافندگان سلیقه بازار را بیشتر مدنظر قرار دهند بسیاری از مشکلات در این صنعت مرتفع خواهد شد.

فرجی خاطرنشان کرد که کشورهای رقیب فقط در مقوله سفارش‌پذیری هدفمند تولیداتشان از ما جلوتر هستند.وی در مورد کپی‌برداری از نقشه فرش‌های ایرانی، اضافه کرد: ما اکنون عضو دو معاهده بین‌المللی در زمینه کپی‌رایت هستیم، یکی موافقتنامه و پروتکل مادرید که در مورد ثبت علائم تجاری کالا و خدمات است و دیگری معاهده لیسبون که در مورد ثبت بین‌المللی نشانه‌های جغرافیایی و نشانه‌های مبدا کالا است و ما اگر بتوانیم ویژگی‌های فرش منطقه را به ثبت برسانیم و مالکیت معنوی هم به ثبت برسد، دیگر کشورهای رقیب نمی‌توانند به نام ایران فرش خود را به فروش برسانند.

وی تصریح کرد: کشورهای رقیب در‌حال‌حاضر فرش‌های خود را با نام کرمان - چین، همدان - پاکستان و ساروق - چین به فروش می‌رسانند.فرجی در پایان با اشاره به تامین اعتبار ۲۸میلیارد تومان برای بیمه‌ شدن ۲۰۰هزار بافنده در سطح کشور عنوان کرد: از زمان تامین اعتبار تاکنون ۷۰هزار بافنده به سازمان‌های بازرگانی استان‌ها مراجعه و بیمه شده‌اند و متاسفانه به دلیل توجیه نبودن بافندگان در این باره هنوز به سطح قابل‌قبولی دست نیافته‌ایم.

عکس: سامان دزیانیان