به بهانه همایش آیین‌های عاشورایی
هنر سوم، سوگوار قیام عاشورا
علیرضا تهرانی - سومین همایش آیین‌های عاشورایی از اول بهمن آغاز به کار کرده‌است و تا دوازدهم این ماه ادامه خواهد داشت. این همایش در بخش‌های مختلفی چون تعزیه، نمایش‌های صحنه‌ای و مراسم آیینی برگزار می‌شود. در خیمه‌گاه عاشورا واقع در محوطه باز تئاتر شهر ۱۱ مجلس تعزیه از جمله نسخه‌های شهادت حر، وهب، شهادت علی اکبر، شهادت حضرت عباس، بازار شام و شهادت امام‌حسین (ع) توسط پیشکسوتان تعزیه کشور خوانده می‌شود. در این بخش که به سرپرستی عظیم موسوی برگزار می‌شود، تعزیه‌خوانانی چون اسماعیل محمدی، مظفر قربان‌نژاد، رضا صدری، رضا حیدری و... حضور خواهند داشت. اما در کنار آن ۱۲مراسم آیینی نیز از چهار منطقه کشور در این همایش در معرض نمایش قرار می‌گیرد و تماشاگران می‌توانند به تماشای آیین‌هایی چون «چارچوگردانی» ، «نخل چرانی طایفه بنی‌اسد» و «چک‌چکو و سینه‌دودی» از استهبان فارس، «هذالغریب ان ابی‌عبدا... (ع)»، «چاووش خوانی محرم» و «بیل‌گردانی» از کاشمر خراسان، «سنج‌زنی»، «سق‌خوانی» و «العطش» از آران و بیگدل کاشان و همچنین آیین‌های «کتلی»، «خانراه» و «آیین چمری» از لرستان بپردازند. در بخش صحنه‌ای که از فردا به صحنه می‌روند نیز ۱۷نمایش اجرا خواهند داشت که از میان آنان می‌توان به نمایش‌های «و اینک یحیی» به کارگردانی سیاوش طهمورث، «عموهاشم» به کارگردانی مریم معترف، «به زیر تیغ شب» به کارگردانی مشترک حسن سبحانی و رسول تقوی، «اگر باران ببارد» به کارگردانی مهدی صباغی، «ضریح نام» به کارگردانی سیروس کهوری‌نژاد، «غروب روز نهم» به کارگردانی محسن سراجی، «دو طفلان مسلم» به کارگردانی شهربانو کنگی و سیاوش اکبر صفت اشاره کرد. نکته جالب در این بخش حضور کارگاه نمایش با دو اثر صحنه‌ای برای همایش عاشوراییان است. آتیلا پسیان و نیما دهقان دو نمایش را با حال و هوایی کاملا تبحری و مدرن به مناسبت ماه محرم به صحنه خواهند برد. در این بخش که به صورت رقابتی برگزار خواهد شد، دکتر فرشید ابراهیمیان، فرشاد فرشته حکمت و ایرج راد داوری می‌کنند. همچنین بعد از اجرای هر نمایش جلسه نقد و بررسی آن اثر نیز با حضور یکی از اعضای انجمن منتقدین برگزار می‌شود. دانشجویان تئاتر نیز می‌توانند با ارائه کارت دانشجویی خود به صورت رایگان از نمایش‌های عاشورایی دیدن کنند. در ادامه این گزارش با چند تن از هنرمندان حاضر در این همایش گفت‌وگویی انجام داده‌ایم.
دکتر فرشید ابراهیمیان که به عنوان داور بخش صحنه‌ای در این همایش حضور دارد، درباره ضرورت‌های پرداخت به مضامین مذهبی در هنر‌های نمایشی می‌گوید:«مضامین مذهبی مضامینی هستند که در همه‌جای دنیا مورداستفاده هنرمندان تئاتر و همچنین در ۵۰سال گذشته مورد استفاده سینماگران نیز واقع شده است. قصص مختلفی چون قصه حضرت یوسف، داستان حضرت یونس و در دنیای مسیحیت مجموعه حوادث و اتفاقاتی که پیرامون حضرت مسیح دور می‌زند به تصویر کشیده شده، حتی این مساله در قرون وسطی نیز وجود دارد، در آن دوران بیش‌تر تمرکز بر روی برجسته کردن مضامین مسیحی بوده است و در جوار این مضامین به مسائلی چون تولد و رستاخیز مسیح پرداخته‌اند. پس مشاهده می‌کنید که این استفاده از مضامین مذهبی سابقه‌ای طولانی در تاریخ درام دارد.»
این استاد دانشگاه ادامه داد: «یکی از دلایل عمده استفاده از قصص و مضامین مذهبی ارتباط با آحاد مردم در همه جای دنیا است. وقتی فیلمی در مورد مسیح ساخته می‌شود به دلیل اینکه همه اقشار مردم از صدر تا ذیل به دلیل اعتقاد به مضامین مذهبی و مناسبات دین می‌توانند مخاطبان این فیلم‌ها و تئاترها باشند. در جامعه ما، به خصوص که تئاتر یک پدیده مهاجر است استفاده از این قصص و مضامین به شکل درست و راستینش می‌تواند با مخاطب بیشتری ارتباط برقرار کند. البته این امر زمانی به وجود می‌آید که آن نمایش یا فیلم از مناسبات درا ماتیک برخوردار باشد. یعنی از نظر ساختاری، پرداخت قصه و مضمون، زبان و شیوه اجرایی از استحکام قابل توجهی برخوردار باشد». این پژوهشگر در ادامه برای مثال به فیلم «آهنگ برنادت» اشاره می‌کند و می‌افزاید: در این فیلم به رغم آنکه از قصه بسیار ساده مسیحیت برخوردار است اما به دلیل ساختمان محکم، زبان مناسب، شخصیت‌پردازی خوب و اجرای بسیار پسندیده به مفهوم چیده شدن عناصر ساختمانی نمایش بر روی هم، به قابلیتی رسیده که تماشاچی می‌تواند بارها بدون آنکه دچار خستگی و کسالت شود به تماشای آن بنشیند».
سیاوش طهمورث نیز به عنوان کارگردان و بازیگر با نمایش «واینک یحیی» در این همایش حضور یافته است. وی درباره این نمایش می‌گوید: «طرحی به ذهنم رسید که آن را با آقای عظیم موسوی در میان گذاشتم، آقای موسوی بر روی آن فکر کردند و به ایده‌ای جدید دست یافتند که حاصل آن شد نمایشنامه «واینک یحیی».
وی درباره داستان نمایش خود توضیح می‌دهد: «این نمایش پیرامون باورها و اعتقادات مردم دور می‌زند و از آنچه که باعث ایجاد آداب و رسوم و اعتقادات می‌شود صحبت می‌کند. در واقع ماجرای شخصی به نام یحیی را بازگو می‌کنیم که پرده‌ای را و آن پرده را هر سال و در روزی خاص می‌خواند.»
وی درباره دلایل پرداخت به مضامین مذهبی در حوزه تئاتر می‌افزاید: «برای من هیچ فرقی نمی‌کند که مضمون چه باشد، من اعتقادات، دیدگاه‌ها و نظر خود را که به آن معتقدم، بازگو می‌کنم. حالا این می‌تواند در تئاتر مذهبی و غیرمذهبی جای بگیرد. در کل به نظر بنده تقسیم تئاتر به گونه مذهبی و غیرمذهبی اشتباه است. چرا که این هنر قداست خود را در نتیجه تقسیم تئاتر به اسامی مختلف اشتباه است.»
سومین همایش تئاتر عاشوراییان در دوازدهم بهمن‌ماه با معرفی برگزیدگان به کار خود پایان می‌دهد.
ارسال نظر