اقتصاد سیمان؛ فقط 6 سال فرصت طلایی دارد

قسمت اول

اشاره

تجربه اجرایی و مدیریتی یکی از قدیمی‌ترین کارخانه‌های سیمان کشور که حدود ۴۰سال قبل با سرمایه‌گذاری بخش‌خصوصی تاسیس و راه‌اندازی شد. شنیدنی‌ است، چون که به نظر می‌رسد با توجه به کوله‌باری از تجربه حضور در بازار می‌تواند برآیند جامعی از وضعیت تمام و کمال اقتصاد صنعت سیمان باشد. خواندنی است از این جهت که این واحد همزمان با تولد بورس و فعالیت بازار سرمایه در ایران، سابقه تولید دارد. شنیدنی است چون که این واحد نقش فعالی در بازسازی بم ایفا کرده است. در خور توجه است از این منظر که یکی از بهترین نماد‌های صنعتی استان کرمان است و فعالیت‌اش پراهمیت است، و بسیاری از سازمان‌ها و ارگان‌های استان کرمان برای اینکه این واحد‌های فعال صنعت سیمان کشور بتواند حضور فراگیر در چرخه اقتصاد منطقه و کشور بازی کنند، همکاری صمیمانه‌ای با این واحد‌ بزرگ سیمانی دارند. هم‌اکنون «محمد مهدی رییس‌زاده»، مدیرعامل این واحد بزرگ صنعتی است. وی پیش از این مدیرعامل بسیاری از شرکت‌های تولیدی، صنعتی و خدماتی و صادراتی در کشور بوده است. او حدود سه سال دبیرکل اتاق تهران در دوران اصلاحات بود. همه اینها بهانه‌ای شد، بر اینکه نظر ایشان را درباره آخرین وضعیت سیمان کرمان، صنعت سیمان، بازار محصولات، الزامات صادراتی و از همه مهم‌تر انتخابات اتاق‌های بازرگانی جویا شویم. این مصاحبه را بخوانید. امسال چهلمین سال تولد بورس در ایران است. از سویی چهلمین سال فعالیت بورس، مقارن با فعالیت شرکت سیمان کرمان است. شما روند فعالیت شرکت سیمان کرمان را که در چهلمین سال از حیات‌اش به گروه صنایع سیمان کرمان توسعه پیدا کرد را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

قبل از هر چیز باید گفت اینکه به این تقارن تاریخی اشاره کردید، حاکی از نکته‌سنجی روزنامه شما است. بدون شک چهل سال فعالیت شرکت سیمان کرمان که از بدو حیات و راه‌اندازی‌اش یک شرکت نمونه با کارکنان کارآمد و زحمت‌کش بوده است، متوجه عملکرد مدیران و راهبرانی است که پیش از اینجانب در این شرکت سکان مدیریت و راهبری را بر عهده داشتند، بنابراین اگر چهار دهه فعالیت برای شرکت سیمان کرمان، نقطه عطفی محسوب می‌شود، متوجه عملکرد مدیران خبره‌ای است که تا امروز شرکت را به این موقعیت و جایگاه کنونی رسیده‌اند.

به طور دقیق در سال ۱۳۴۶، اولین خط تولید شرکت وارد مدار تولید می‌شود. این کارخانه با تفکر بخش‌خصوصی تاسیس می‌شده و به ترتیب دو خط تولید وارد مدار می‌شود. جالب اینکه سیمان کرمان در سال ۱۳۵۷ در کنار سیمان تهران، بزرگ‌ترین تولیدکننده سیمان کشور بود. یعنی در آن تاریخ، ظرفیت تولید اسمی کارخانه ۳۶۰۰تن در روز بود و نقش بسزایی در توسعه و عمران کشور به ویژه جنوب شرق ایران بر عهده داشت. اما بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، همگام با ظرفیت‌سازی در سایر نقاط کشور و راه‌اندازی مجموعه‌های تولیدی سیمان، ظرفیت تولید این واحد از نظر کمی افزایش نمی‌یابد. البته تا زمانی که بحث احداث خط تولید چهارم شرکت مطرح می‌شود.

از حدود سه سال قبل، در حالی که برنامه افزایش ظرفیت تولید در شرکت، به طور جدی وجود داشت، تصمیم‌گیران و سهامداران وقت سیمان کرمان، به این نتیجه می‌رسند که به منظور تقویت توان بخش خصوصی، روی راه‌اندازی و احداث سیمان ممتازان در منطقه سرمایه‌گذاری کند. به نظر من این تصمیم‌گیری باعث افزایش خیر و برکت برای منطقه شد. ضمن اینکه سیمان کرمان می‌تواند بخشی از تجارب چهل‌ساله خود را در اختیار این واحد قرار دهد.

شما فکر می‌کنید بزرگ‌ترین دستاورد چهار دهه فعالیت سیمان کرمان چیست؟

من گفتم بزرگ‌ترین و ارزشمندترین سرمایه شرکت سیمان کرمان، نیروی انسانی پرتجربه آن است. این تجربه‌ای نیست که به آسانی به دست بیاید و به آسانی و ارزانی قابل‌انتقال باشد.

مجموع همکاران من در سیمان کرمان، حدود ۶۵۰نفر بوده که این افراد از قابل‌ترین کارشناسان، متخصصان و تکنسین‌های صنعت سیمان هستند. بنابراین با اتکا به این منابع انسانی کارآمد، این توانایی در ما وجود دارد که آموزش نیروی انسانی پروژه‌های جنبی را عهده‌دار شویم. ما در پروژه ممتازان هیات مدیره مشترک داریم. بنابراین در بخش ارائه کمک‌های فنی و مدیریت بهره‌برداری طرح، توان قابل توجهی وجود دارد که طرح به نحو مطلوب به مرحله بهره‌برداری برسد.

برنامه سیمان کرمان فقط به بهره‌برداری از سیمان ممتازان خلاصه می‌شود؟

- خیر! ما ۲۰درصد از طرح سیمان مازندران را در اختیار داریم. این طرح نیز در مجموعه شرکت‌های تحت نظر هلدینگ شرکت سرمایه‌گذاری بانک ملی است و به‌خوبی مورد توجه است. آنجا هم دو طرح به طور جدی و مطلوب در حال اجراست. به نظر می‌رسد در سه ماهه اول سال آتی، اولین طرح توسعه شان وارد مدار می‌شود و به امید خدا تا پایان سال بعد، یک مجموعه ۷۳۰۰ تنی ظرفیت‌سازی شود. معادل ۲۰درصد از سرمایه‌گذاری احداث این طرح، توسط سیمان کرمان صورت گرفته است.

این برنامه‌ها نشان می‌دهد که سیمان کرمان چندان هم از روند ظرفیت‌سازی برای سیمان تولید کشور با تاخر روبه‌رو نیست؟

- خیر ! به هیچ‌وجه! ما در مجمع فوق‌العاده شرکت که به تازگی برگزار کردیم، با نام گروه صنایع سیمان کرمان فعالیت شرکت را از این به بعد انجام می‌دهیم. یعنی گروه صنایع سیمان کرمان، در عمل مجموعه‌ای از چندین شرکت سیمانی است. ما در این مجموعه اکنون شرکت سرمایه‌گذاری، شرکت خدماتی و خدمات تخصصی در حوزه سیمان و شرکت حمل‌ونقل داریم.

یک شرکت تولیدکننده بتن داریم. یعنی تنها روی تولید سیمان فعالیت نکردیم. بلکه با هماهنگی‌هایی که با سیاستگذاران صورت گرفت، روی محصولات بعد از تولید سیمان که ارزش افزوده بیشتری دارد و مجموعه محصولات شرکت را متنوع می‌کند، سرمایه‌گذاری کرده‌ایم.

چرا زنجیره تولید خود را توسعه داده‌اید؟

- این بازار، یک بازار رقابتی است و هیچ اقدامی بدون توجیه اقتصادی و داشتن مزیت صورت نمی‌گیرد. ما به‌طور جدی روی صادرات محصولات شرکت برنامه‌ریزی کردیم. هم‌اکنون نیز یکی از توفیقاتی که در مجموعه استان کرمان و یزد داریم این است که از حدود دو ماه قبل اعلام کرده‌ام که چیزی به نام قیمت بازار سیاه و نرخ بازار رسمی یا غیررسمی نداریم. از همین‌جا اعلام می‌کنم اگر در این دو استان مصرف‌کننده واقعی که به سیمان کرمان مراجعه کند، طی مدت ۲۰ روز سیمان خود را تحویل خواهد گرفت.

چرا؟

- چون‌که جدای از اینکه در فصل زمستان میزان ساخت‌وساز و به تبع آن تقاضا فروکش می‌کند، ظرف سه سال گذشته حدود ۳۰درصد از تولید کارخانه به بازسازی شهر بم اختصاص یافت. تقریبا امروز بازسازی شهرستان بم، به‌جایی رسیده است که آن مصرف گذشته بالا را ندارد. بنابراین یک سهم قابل توجهی از مصرف استان، در بازار، آزاد شده است که بخشی از آن نیز صرف شهر زلزله زده زرند می‌شود. ولی بخشی از مصرف انبوه بم، همچنان در بازار آزاد است که البته می‌تواند صرف سایر طرح‌های توسعه و عمران استان شود. یک دلیل دیگر هم به نحوه مدیریت استان باز می‌گردد. یکی از توفیقات خوب استان کرمان این است که مدیریت سازمان بازرگانی استان پیش از این مسوولیت استان‌های بزرگتری را برعهده داشته است و کاملا به ابعاد صنعت آشنا است. بنابراین ایشان در نظام جدید که سیمان در سبد کالا‌های حمایتی قرار دارد و حواله‌‌ای شده است، به گونه‌ای عمل کرده است که آن تبعات جاری نظام فروش سیستم حواله‌ای، به وجود نیاید. یعنی سازمان بازرگانی با مشارکت و همکاری خود مجموعه سیمان کرمان که مصرف‌کننده واقعی را می‌شناسد، در مورد صدور حواله‌ها هیچ‌گونه مضایقه‌ای ندارد.

به عبارت دیگر سازمان بازرگانی استان کمترین سطح مداخله را در بازار دارد. از شهریور‌ماه سال‌جاری همه‌ امور در سازمان بازرگانی استان به گونه‌ای طراحی و متمرکز شده که پس از معرفی مصرف‌کننده واقعی برای اجرای پروژه، سازمان بازرگانی استان در نهایت تلاش، همکاری خود را انجام می‌دهند.

یک طرح توزیع مستقیم نیز با نظارت سازمان بازرگانی در خود کارخانه سیمان راه‌اندازی شده است که متقاضیانی که سطح پایین مصرف سیمان برای تعمیرات در استان را دارند به آنجا مراجعه کرده و خرید مستقیم انجام می‌دهند.

ضمن اینکه عاملان توزیع سیمان نیز با کارخانه همکاری بسیار مطلوبی داشتند. به آنها طی دو ماه گذشته اعلام کردیم که هرچقدر مازاد بر سهمیه خود تقاضا دارید، به کارخانه مراجعه کنید، ما به آن شکل تقاضایی را نداشتیم که طالب پیش‌خرید سیمان باشد. من از یکسال و نیم قبل که وارد این مجموعه شدم، حدود بین ۷۵ تا ۹۰روز پیش‌فروش محصول داشتیم، الان به چیزی حدود یک‌ ماه رسیده است و تاخیرها و تحویل‌های ما به طور میانگین ۲۰روزه شده است.

در صورت راه‌اندازی سیمان ممتازان وضعیت بازار سیمان در استان دگرگون می‌شود؟

اگر طبق برنامه سال آینده یعنی مردادماه ۸۶ به بهره‌برداری آزمایشی برسد، خب به طور قطع ظرفیت تولید استان افزایش و بازار در آن دگرگون می‌شود.

تا چه زمان به بهره‌برداری می‌رسد؟

به نظرم سال آینده در شش ماه دوم، مشکلی در عرضه سیمان نداریم و عرضه و تحویل سیمان به روز خواهد شد. به این ترتیب من نگران هستم که صنعت سیمان به سرنوشت بسیاری از صنایع کشور دچار شود. فعالان صنعت سیمان متوجه این مساله شده‌اند که در آینده نزدیک دیگر کسی برای خرید محصول و حواله سیمان صف نمی‌کشد. و روز‌های آخر دوران حواله سیمان است و باید در فکر بازاریابی، صادرات، افزایش کیفیت و تنوع محصولات باشیم. خوشبختانه سیمان کرمان یکی از معدود تولیدکنندگان سیمان تیپ جی هست و فقط سیمان تهران است که این محصول را تولید می‌کند. این محصول برای منطقه عسلویه و در حفاری چاه‌های نفت مورد استفاده قرار می‌گیرد. جدا از این محصول ممتاز، ما سیمان تیپ پنج ویژه را که در ساخت کف سدها به‌کار می‌رود را تولید می‌کنیم، یعنی سیمان کرمان با عنایت به نیروی تخصصی و خبره و حرفه‌ای خود تا اندازه‌ای تنوع در تولید محصول کیفی دارد.

اینکه یک کارخانه‌ای با خدمت چهل سال، بتواند توسط پرسنل ارزشمند، دست به چنین ابتکارات و تولیداتی بزند، چیز بسیار شایان توجهی است.

چندی پیش ما بالاترین راندمان تولید را در میان ۴۰واحد تولیدکننده سیمان کشور به‌دست آوردیم.