در گفت‌وگو با محمد اطبایی مطرح شد
اجرای نمایشی به کارگردانی پیتر بروک در ایران
علیرضا تهرانی- محمد اطبایی، مدیر روابط بین‌الملل مرکز هنرهای نمایشی است. او همواره در میان گروه‌ها و مهمانان خارجی از ارزش و اعتبار بالایی برخوردار بوده است. در حاشیه جشنواره و حضور گروه‌های خارجی با او گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید. در آماده کردن این مصاحبه پویا طاطائی کمک‌های فراوانی انجام داد که از او تشکر می‌کنم. آقای اطبایی، به‌عنوان سوال اول می‌خواهم بپرسم مرکز هنرهای نمایشی در دوره ریاست جدید چه سیاست‌ها و تدابیری را در حوزه روابط بین‌الملل در پیش گرفته است؟
خوشبختانه آقای پارسایی همان سیاست اصلی یعنی تعامل بین‌المللی را پررنگ‌تر ادامه می‌دهند. ما در طول سه سال گذشته در راستای سیاست‌های کلان دولتی، مبنی بر کاهش تصدی دولتی و عهده‌دار شدن بخش‌خصوصی سیاست‌هایی را طراحی و به اجرا درآوردیم که به‌رغم مقاومت‌ها و مشکلاتی که وجود داشت این سیاست‌ها خیلی خوب به‌بار نشسته است. ما ارتباطی مستقیم بین گروه‌های حرفه‌ای تئاتر ایران با مراکز و محافل تئاتری دنیا ایجاد کرده‌ایم. سال‌های سال بود که گروه‌های تئاتری برای هر اتفاقی اعم از اجرا و حضور در سمینارهای بین‌المللی از کانال مرکز هنرهای نمایشی استفاده می‌کردند و عملا مرکز هنرهای نمایشی برایشان تصمیم‌گیری می‌کرد. در واقع هرگاه دعوتنامه‌ای می‌رسید، این مرکز هنرهای نمایشی بود که تصمیم می‌گرفت که چه گروه یا افرادی اعزام شوند. ظرف سه سال گذشته این سیاست تغییر کرده و ما حتی اگر دعوتنامه‌ای هم دریافت می‌کنیم، آن را به شکل فراخوان بر روی سایت ایران‌تئاتر و رسانه‌های دیگر اعلام می‌کنیم. در طول این سه سال به تمام گروه‌ها بارها گفته شده است که چنانچه معتقدند اثرشان پتانسیل ارتباط با مخاطب بین‌المللی را دارد، این ارتباط را خودشان به‌طور مستقیم با آنها برقرار کنند. در کنار این مساله ما تشویقشان می‌کنیم و در برقراری این ارتباط یاریشان می‌کنیم. ولی ابدا نمایش و کار فردی خاص را به طور مستقیم معرفی نمی‌کنیم. البته شاید در مواردی خاص ما ناچار شویم کاری را معرفی کنیم، بر فرض مثال ارگانی بین‌المللی مثل یونسکو نمایشی را در ارتباطی خاص و با موضوعی مشخص از ما درخواست کرد که مجبور شدیم نمایشی را به آنها معرفی کنیم وگرنه در غیر این صورت تمام کارها به‌صورت فراخوان بوده و این البته به این مفهوم نیست که مرکز هنرهای نمایشی از نقش حمایتی خود کنار بکشد. این حمایت دقیقا توسط شورای اعزام تخصصی، اولویت‌بندی می‌شود و گروه‌ها شامل هر نوع حمایت مرکز حتی حمایت مالی می‌شوند.
در جشنواره تئاتر فجر چطور؟ مهمانان خارجی بر مبنای چه اولویت و آشنایی به دیدن کارهای ایرانی می‌روند؟ چون حضور این افراد به هر حال شاید مهم‌ترین بهانه برای اجرای نمایش‌های ایرانی در خارج از کشور باشد.
تمام تلاش ما در جشنواره این است که از مدیران جشنواره‌ها و تماشاخانه‌ها و افرادی که اساسا شغل و وظیفه‌شان معرفی یک اثر به محافل و فستیوال‌های مختلف تئاتری است برای حضور در ایران دعوت کنیم. آنها می‌آیند، نمایش‌ها را می‌بینند و خودشان با گروه‌ها ارتباط برقرار می‌کنند و کاری معرفی می‌شود. تاکید می‌کنم که ما دخالتی در دیدن نمایش‌ها انجام نمی‌دهیم. بگذارید مثالی بزنم. در جلسه توجیهی با مترجمان، راهنمایان و مسوولانی که با مهمانان خارجی ارتباط دارند بارها به آنها تاکید شده است که هیچ‌کس حق ندارد کار ایرانی خاصی را برای تماشا به آنها پیشنهاد دهد.
جدول لاتین، کاتالوگ و همه چیز در اختیار آنان هست و خودشان تماشای نمایش‌ها را انتخاب می‌کنند.
بپردازیم به حضور گروه‌های خارجی در ایران، این دعوت منوط به چه شرایط، ویژگی‌ها و اولویت‌هایی است؟
جدا از معیارهایی که به هر حال معیارهای اصلی و همخوان با ارزش‌های جامعه ما است، اولین اولویت کیفیت و سپس احترام به تنوع سلیقه در میان مخاطبان است. بخش بین‌الملل پیش‌تر از بقیه بخش‌ها کار خود را آغاز کرد. ما بلافاصله بعد از تعطیلات نوروز ۸۵ ،بیش از ۱۰۰۰ فراخوان را به گروه‌های تئاتری و تمام نمایندگی‌های ITI در کشورهای مختلف و نمایندگی‌های فرهنگی جمهوری اسلامی در خارج از کشور ارسال کردیم و در پایان، ۱۳۰ اثر برای شرکت در جشنواره از ۴۴ کشور جهان ارسال شد که نهایتا هیات انتخاب متشکل از آقایان مجید سرسنگی، دکتر محمدعلی خبری و بنده ۱۸ اثر را مورد گزینش قرار دادیم که به دلایلی مختلف این ۱۸ اثر به ۹ اثر تقلیل یافت.
دلایل این تقلیل چه بود؟
ما زمان جشنواره را به دلیل همزمانی با ماه محرم به جلو کشیدیم که قدری همزمان شد با تعطیلات ژانویه و گروه‌های تئاتری عموما در این ماه به استراحت می‌پردازند.
با تمامی اینها آیا به نظر شما می‌توان صرفا به حضور گروه‌های خارجی در جشنواره تئاترفجر اکتفا کرد؟ بنابه محدود بودن روزهای جشنواره این گروه‌ها نمی‌توانند پذیرای خیل تماشاگران و مشتاقان تئاتر باشند، آیا مرکز، سیاستی را برای بهبود این چالش پیش گرفته است؟
بگذارید به نکته‌ای اشاره کنم. در دعوت از گروه‌های خارجی در همین جشنواره تئاتر فجر ما با نام‌ها و چهره‌های بزرگی مذاکره کردیم مانند «پیتر بروک»، اما در نقطه‌ای قرار گرفتیم که حضور نام‌های بزرگ مستلزم هزینه‌های بزرگی هم هست و به این نتیجه رسیدیم که با این بودجه اندکی که داریم فقط می‌توانیم یک یا دو گروه از این بزرگان را به جشنواره دعوت کنیم. بنابراین تصمیم گرفتیم در مقطعی مناسب و با هزینه‌ای کافی و امکاناتی بهتر از این گروه‌ها دعوت کنیم. به این مفهوم که اگر آقای «بروک» قرار است نمایشی را در ایران به صحنه برد این مساله منوط به یک یا دو اجرا نشود، بلکه این امکان فراهم شود تا نمایش ایشان به صورت اجرای عمومی برای عموم علاقه‌مندان و اصحاب تئاتر در طی سال آینده به صحنه رود.
بنا بر گفته‌های شما «پیتربروک» در سال آینده در ایران اجرا برای عموم خواهد داشت؟
در سال ۸۶ با مذاکراتی که با مجموعه دوستان داشته‌ایم ،این نوید را به دوستداران تئاتر می‌دهم که شمار قابل توجهی از آثار برگزیده و مهم جهان برای اجرای عمومی به ایران خواهند آمد.
خبر شوکه‌کننده و مسرت بخشی است. در جشنواره امسال گروه‌هایی بودند که دیگر به صورت ثابت با ایران همکاری می‌کردند و آثار قابل توجهی را به صحنه برده بودند، مثل گروه مارین باد و گروه خیابانی لهستان، علت عدم حضورشان در جشنواره چیست؟
درباره گروه مارین باد باید بگویم که آنها کار جدیدی نداشتند که به ایران بیاورند. اما دو نفر به عنوان نماینده از این گروه حضور دارند. خود آقای «دیتر کومل» به علت کسالت و بستری شدن در بیمارستان نتوانستند در ایران حضور داشته باشند. اما مقاله ایشان در سمینار «نمایش و دین» قرائت شد. خبر خوبی که درباره این گروه می‌توانم بگویم این است که توافق‌هایی با این کارگردان داشته‌ایم که ان‌شاءا... در سال آینده نمایش عظیمی را از قصه‌های شاهنامه توسط این کارگردان و با حضور بازیگران ایرانی در جشنواره به اجرا برسانیم. در مورد گروه خیابانی لهستان هم باید بگویم که آنها اتفاقا یک کار جدید داشتند و مکبث را به شیوه خودشان آماده کرده بودند اما متاسفانه به دلیل تعطیلات ژانویه و اجرایی که در کشور بلاروس داشتند، نتوانستند در جشنواره حضور داشته باشند اما باز هم سه نفر از نمایندگان این گروه در جشنواره حاضر شده‌اند.
و به عنوان آخرین سوال، نمایش‌های خارجی در بیست و پنجمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
من در واقع هیچ وقت از مجموعه نمایش‌های خارجی حاضر در جشنواره راضی نیستم، این یک تعارف هم نیست. من همواره تصور می‌کنم که بخش بین‌الملل می‌تواند خیلی بهتر از اینها باشد. به هر حال هنرمندان و دوستداران تئاتر ایران این حق را دارند تا با بهترین نمایش‌های دنیا آشنا شوند و با تمام این تفاسیر باید بگویم که تمام تلاش خودمان را در این زمینه انجام دادیم و در هیچ زمینه کوتاهی نداشته ایم. به هر حال ۹ نمایش از ۶ کشور حضور داشتند و به دلایل مختلفی باید بگویم که شاید از ۵۰درصد آنها راضی هستم.
ارسال نظر