دولت تصدیگری را از خود جدا و به تشکل‌های غیردولتی منتقل کند

گروه تشکل‌ها- یوسف بهمن‌آبادی: انجمن صنفی شرکت‌های هواپیمایی فعالیت خود را به طور غیررسمی در سال ۱۳۷۶ آغاز کرد و یکسال پس از آن به یک تشکل رسمی تبدیل شد. مهدی علیاری، دبیر انجمن صنفی شرکت‌های هواپیمایی با اظهار این مطلب به دنیای اقتصاد گفت: با متحول شدن ساختار صنعت حمل و نقل در دهه ۱۳۷۰ و خروج نسبی آن از انحصار دولتی، شرکت‌های غیردولتی با ساختار خصوصی شکل گرفتند. پس از این بود که نیازهای جدیدی در صنعت حمل و نقل هواپیمایی پدید آمد.

وی در‌خصوص سابقه شکل‌گیری این انجمن گفت: تاسیس انجمن صنفی شرکت‌های هواپیمایی از این‌رو بود تا مسائل پیش‌روی شرکت‌های خصوصی فعال در این صنعت از زاویه‌ای غیردولتی مورد بررسی قرار گیرد.

وی افزود: در ابتدای تاسیس انجمن، شرکت‌های مسافری بخش غیردولتی و خصوصی عضو شدند و پس از آن، شرکت‌های باری و هلی‌کوپتری نیز به عضویت انجمن درآمدند.

این انجمن تا قبل از ۱۳۸۲ تنها سخنگوی بخش غیردولتی صنعت هواپیمایی بود که از این سال به بعد بخش دولتی هم به آن پیوست. به گونه‌ای که در حال حاضر، شرکت‌های دولتی هما و ایران ایرتور عضو انجمن هستند.

از آن برهه به بعد بود که ارتباط انجمن با مراجع رسمی و دولتی هماهنگ‌تر شد.

وی در‌خصوص تعداد اعضا گفت: اعضای انجمن ۱۶ شرکت هستند که بیشتر آنها شرکت‌های مسافری هستند.

وی با بیان اینکه رسالت انجمن صنفی شرکت‌های هواپیمایی، مذاکره با دولت، مجلس و سایر نهادهای تصمیم‌گیرنده برای پیگیری منافع صنفی شرکت‌های هواپیمایی است به اهداف انجمن اشاره کرد و گفت: ارائه راهکارهایی برای رفع مشکلات صنعت حمل و نقل هواپیمایی کشور نظیر مشکلات مربوط به تحریم و جذب سرمایه از جمله اهداف ترسیم شده برای انجمن به شمار می‌آید.

دبیر انجمن صنفی شرکت‌های هواپیمایی کشور، با بیان اینکه تشکل‌گرایی در ایران مفهوم جدیدی است، گفت: پیدایش بخش عمده‌ای از تشکل‌‌ها در دولت گذشته رخ داده است.برای همین نمی‌توان انتظار داشت که دراین زمان نه چندان طولانی تشکل‌ها از سوی سازمان‌های دولتی مورد پذیرش قرار گرفته و آنها را به عنوان نهادهای غیردولتی به رسمیت بشناسند.

وی خاطرنشان ساخت: به میزانی که نظام اقتصادی به سمت فضای رقابتی پیش رود و رانت‌های دولتی حذف شوند، تشکل‌های غیردولتی تقویت شده و می‌توانند جایگزین دولت ‌شوند و در نتیجه می‌توانند به عنوان واسطه‌ای میان بخش‌خصوصی و دولتی عمل کنند.

در چنین شرایطی دولت با سپردن امور اجرایی به تشکل‌ها، می‌تواند بر مهم‌ترین مسائل کشور و تدوین برنامه‌های توسعه‌ای و نظارت بر اجرای آنها متمرکز شود.

به اعتقاد علیاری، فراهم شدن بستر برای پذیرش ذهنی دولتمردان نیازمند دگرگونی در نظام آموزشی است، در این صورت مدیران به نظام اداری کشور وارد شده و به تشکل‌ها به صورت بنیادی و باطنی اعتقاد پیدا می‌کنند، به‌گونه‌ای که با تغییر مدیران عالی، واقعیت تشکل‌ها خدشه‌دار نمی‌شود. وی افزود: گرچه در قانون برنامه چهارم توسعه، تغییر اقتصاد دولتی به اقتصاد باز و نیز به رسمیت شناختن تشکل‌ها مورد تاکید قرار گرفته است اما هنوز در دولت جدید نشانه‌هایی از افق باز شده، مشاهده نمی‌شود.

علیاری با اشاره به افزایش یافتن وظایف دولت‌های فعلی نسبت به دولت‌های گذشته گفت: البته جنس این نوع تصدیگری‌ها متفاوت شده است. در حال حاضر وظایف بزرگ‌تر و راهبردی‌تری برای دولت‌ها پیش آمده است. ضمن آنکه کشورهای دیگر با بحران‌های عمومی مهمی مواجه شده‌اند. بنابراین تعامل میان کشورها، در قالب سازمان‌های بین‌المللی و شیوه‌های همگرایی منطقه‌ای ضرورت بیشتری پیدا می‌کند. وی ادامه داد: این دو عامل باعث شده تا دولت‌ها وظایف جدیدی پیدا کنند که از جنس حاکمیتی است.

ازاین‌رو است که دولت‌ها باید وظایف تصدیگری را از خود جدا و به تشکل‌های غیردولتی که واسطه بین دولت و بخش‌خصوصی هستند، انتقال دهند.

دبیر انجمن صنفی شرکت‌های هواپیمایی با اشاره به اینکه در صنعت حمل‌ونقل هواپیمایی، دولت علاوه بر نقش حاکمیتی در قالب سازمان هواپیمایی کشور، تصدیگری تمام امور مربوط به این صنعت را به عهده دارد، خاطرنشان کرد: معتقدیم می‌توان صنعت حمل‌ونقل هوایی را به صورت کامل به شرکت‌های خصوصی و نهادهای غیردولتی واگذار کرد و در کنار آن، دولت می‌تواند حمایت خود را از این صنعت در قالب ارائه تسهیلات و اعتبارات به بخش‌خصوصی معنا بخشد.

وی در خصوص میزان ارتباط انجمن شرکت‌های هواپیمایی با تشکل‌های دیگر در خارج از مرزها گفت: علاوه‌بر ارتباط با انجمن حمل و نقل هواپیمایی یاتا با نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ایکائو روابط مستمر و قوی داریم.

علیاری با بیان اینکه انجمن شرکت‌های هواپیمایی درخصوص سانحه‌های هوایی به صورت رسمی دخالت یا اظهارنظری نمی‌کند، گفت: مطابق با مقررات ایکائو و نیز قوانین داخلی کشور، این مساله باید توسط سازمان هواپیمایی کشوری پیگیری شود و مشارکت سازمان‌های مربوط روشن شده و نقشی برای انجمن پیش‌بینی نشده است. نقشی که انجمن دارد یک نقش تحلیلی است که در مقام اظهارنظر غیررسمی به سازمان هواپیمایی کشوری و وزارت راه و ترابری عرضه می‌شود و اگر هم نیازی باشد از شرکتی که دچار مشکل شده حمایت می‌شود.