قسمت پایانی

حسین فضلی مقصودی*

در هشت قسمت گذشته بحث وکالت در دیوان عدالت اداری مطالبی درباره وکالت در قوانین ایران، ارزش واقعیت وجود وکیل در مراحل دادرسی، داشتن تامینات شغل وکیل در حد قضات انتخاب وکیل و اختیارات وکلا را خواندید، در شماره گذشته مشکلات ناشی از اعمال و رفتار شخصی وکیل، و مشکلات آنان با مراجعان، دادگستری و جامعه را مطالعه کردید. امروز در بخش پایانی این بحث، نقش وکیل و رابطه او با قاضی را می‌خوانید. کسانی که دشواری‌های دادرسی در محاکم ایران را لمس کرده‌اند اذعان دارند که عامل رکود کار در دادگستری پیش از آنکه به تشریفات دادرسی مربوط گردد ریشه انسانی دارد اگر بین عوامل انسانی گرداننده چرخ‌های عدالت حداقل هماهنگی ایجاد شود، حداقل قسمتی از مشکلات فعلی دادگستری حل خواهد شد وکیل دادگستری یکی از عوامل انسانی است. ولی بدبینی بیش از اندازه بعضی از قضات نسبت به وکلا، که گاه هتک حرمت وکلا را به دنبال دارد، استفاده از این عامل انسانی را به نحو چشمگیری کاهش داده است.اگر حجم زیاد پرونده‌ها بار سنگینی را بر دوش قضات گذاشته است وکیل مقصر نیست و قضات نباید فراموش کنند که حوصله و ادب برای اجرای عدالت از لوازم است و وکیل حق دارد برای دفاع از موکل خود از مواد قانونی برای اثبات حق موکلش استفاده کند ولی در عمل دیده شده است که بعضی از قضات مانع بیان مدافعات وکیل شده یا حتی او را مجبور به دادن لایحه می‌کنند و فراموش می‌کنند که باید آزادی دفاع از منافع و مصالحی که به او سپرده شده تامین گردد و یا اینکه آزادی در انتخاب طریقه و شکل دفاع با خدمت شریف و خطیر وکالت ملازمه ناگسستنی داشته و استقلال وکیل در تصمیم‌ها و اقدام‌ها خود در برابر دستگاه اجرایی و محاکم ضرورت عقلی و منطقی دارد. در حالی که شنیده‌ایم و دیده‌ایم که به بهانه‌های مختلف دفاع وکیلی استماع نشده و در برابر مقاومتی که کرده بازداشت گردیده است.

رابطه وکلا با یکدیگر و رعایت نظم عمومی

وکیل هرگز نباید احترام خود را نسبت به قوانین و نظم عمومی و مذهبی فراموش کند باید انتقاد و بحث متناسب و معتدل باشد و از به کار بردن کلمات مبتذل، هزل، شوخی، مطالب دور از ذهن و انحرافی و طعنه‌آمیز خودداری کند و تمام قواعد و اصطلاحاتی که در بیانات و شکایات خود به کار می‌برد صحیح باشد و از هر عمل خلاف سوگند وکالتی در نوشته‌ها و بیانات امتناع نماید.

تعهدات و مسوولیت کیفری

تعهدات مربوط به وکالت و چگونگی اجرای آن و رعایت حدود وکالت و رعایت مصلحت موکل به وسیله وکیل و امانی بودن ید وکیل براساس قانون مدنی به شرح زیر می‌باشد:

اول - وکیل باید صادقانه میزان پیشرفت دعوی را در ابتدای قبول وکالت برای موکل خود بیان نماید و در برابر دستگاه قضایی نیز صادقانه اقدام نماید و نباید به وسایل خدعه‌آمیز موجب تطویل دادرسی شود.

دوم - وکیل باید در جهت حفظ و استیفای حقوق قانونی موکل نهایت تلاش خود را بنماید و از هرگونه تبانی با طرف دعوی جدا پرهیز نماید.

سوم - وکیل باید اسرار موکل خود را حفظ نماید.

چهارم - وکیل باید رعایت قواعد قانونی را بنماید و در جلسات دادرسی حضور یابد.

پنجم - وکیل باید رعایت شئون وکالت را بنماید و به سوگندی که در هنگام اخذ پروانه وکالت یاد کرده است وفادار باشد.

*کارشناس امور قضایی و مدرس دانشگاه