هم شاگردی بوم- باورک

فریدریش فون ویزر (۱۹۲۶-۱۸۵۱) را باید پس از بوم- باورک مهم‌ترین شاگرد کارل منگر به حساب آورد. این دو که هم‌شاگردی و دوست نزدیک بودند و بعدا داماد و برادر زن نیز شدند، در حدود بیست سالگی که کتاب اصول

کارل منگر را مطالعه می‌کردند، به شدت تحت تاثیر افکار او قرار گرفتند. از آنجا که کارل منگر زودتر از معمول بازنشسته شده بود، اقتصاددانان نامدار پس از او مثل میزس، شومپیتر و هایک شاگردان مستقیم خود او نبودند، بلکه نزد دست پروردگان او یعنی ویزر و بوم- باورک پرورش یافته بودند که مدت‌ها بود در دانشگاه وین تدریس می‌کردند. ویزر که در سال ۱۸۵۱ در وین در اتریش متولد شده بود، در دانشگاه وین به تحصیل حقوق پرداخت و در سال ۱۸۷۲، بلافاصله پس از فراغت از تحصیل به خدمت دولت درآمد. او مدت ده سال در مشاغل دولتی باقی ماند، لیکن سپس از یک مرخصی تحصیلی استفاده کرد و در دانشگاه هایدلبرگ و لایپزیک به تحصیل ادامه داد. ویزر در سال ۱۸۸۴ کتاب منشا و قواعد اصلی ارزش اقتصادی را نوشت که نشان می‌دهد ارزش عوامل تولید چگونه به کمک مطلوبیت و از طریق «محاسبه‌ای غیر مستقیم» تعیین می‌شود، گرچه این عوامل عملا توسط مصرف‌کننده خریداری نمی‌شوند. این نخستین کتابی است که در آن از اصطلاح «مطلوبیت نهایی» سخن به میان آمده است. تالیف این کتاب تدریس در دانشگاه وین را برای ویزر به ارمغان آورد. سپس نیز به استادی دانشگاه چارلز در پراگ در چکسلواکی دست یافت. ویزر مدت ۱۹ سال (۱۹۰۳-۱۸۸۴) را در پراگ گذراند و در همین ایام بود که کتاب ارزش طبیعی را تالیف کرد که در واقع مهم‌ترین اثر او به شمار می‌آید. عنوان کتاب نشان از باور ویزر به این نکته است که ارزش با قیمت مقوله‌ای «طبیعی» است که در هر جامعه مبتنی بر عقل و منطق وجود دارد و مهم هم نیست که نهادهای مالکیت چگونه‌اند. در بخش عمده‌ای از کتاب سعی شده نشان داده شود که ارزش‌های طبیعی در یک اقتصاد برنامه‌ای چگونه تعیین می‌شوند. به همین خاطر اقتصاددانان دیگری به نام لودویک فون میزس در بحثی راجع به محاسبات عقلایی در نظام سوسیالیسم، نظارات ویزر را مردود می‌شناسد و این محاسبات را ناممکن می‌داند. در سال ۱۹۰۳ که کارل منگر از کرسی استادی دانشگاه وین بازنشسته شد، ویزر جای او را گرفت. اثر مهم دیگر ویزر کتاب اقتصاد اجتماعی او است که در سال ۱۹۱۴ تالیف شد. این اثر کوششی است که در آن تعیین ارزش در یک اقتصاد رقابتی و یک اقتصاد اجتماعی جدید که در آن رقابت ناقص است و حضور اتحادیه‌های صنفی ضعیف است، با هم مقایسه شده است. ویزر دستورالعمل جامعی برای چگونگی عمل دولت در چنین اقتصادی تهیه کرده که امروزه آن را «تحلیل هزینه- فایده» می‌نامند. در مجموع، این اثر باعث تعجب همه کسانی است که معتقدند مکتب اتریش همواره مکانیزم بازار را توصیه کرده و همه انواع مداخله دولت در امور اقتصادی را نفی کرده است. ویزر در این کتاب نشان داد که نظریه مطلوبیت در مکتب اتریش همواره با نظریه جامعه‌شناسی قدرت می‌توانند به ارائه نوعی سیاست اقتصادی منجر شوند که در آن نقش دولت بسیار پراهمیت‌تر از آن چیزی است که در اقتصاد رفاه مارشال و پیگو از آن صحبت شده است. در اواخر جنگ جهانی اول، ویزر ابتدا به عنوان عضو مجلس اتریش و سپس مدتی نیز به عنوان وزیر بازرگانی خدمت کرد. پس از سقوط امپراتوری اتریش مجارستان، ویزر به دانشگاه وین بازگشت و آخرین اثر خود قانون قدرت را در سال ۱۹۲۶، اندکی پیش از فوت خود، تالیف کرد.