چالش‌های بانک‌های آسیایی به‌خاطر مداخله‌های دولت

مترجم: رفیعه هراتی

دولت‌‌های آسیایی به شدت آماده نجات دادن بانک‌های بزرگ خود از ورشکستگی هستند. تمایل دولت کشورها در مداخله کردن در امور بانک‌ها شبیه است به مداخله کردن والدین برای کمک کردن به بچه‌ها وقتی که آنها از کنترل خارج می‌شدند. هیچ‌کس نمی‌خواهد از رفتار بد چشم‌پوشی کند، اما پیامدهای کوتاهی کردن بسیار شوم خواهد بود.

چالش‌ها در آسیا فوق‌العاده شدید است. اقتصادهای بزرگ و روبه‌ رشدی هستند که در آنها نقش بانک‌ها بیشتر از نقش بازارهای سرمایه در دامن زدن به رشد است. به همین دلیل است که کشورهایی مثل چین دارایی‌های خود را برای نجات بانک‌هایی که دچار مشکلات بد وامی شده‌اند، به جریان انداخته‌اند. در نقاط دیگر آسیا نیز خاطره انبساط مالی سال ۱۹۹۷ باعث شد، به محض اینکه بانک‌ها اقدام به تقویت بخش‌های خصوصی ضعیف کنند، دولت‌ها از تقویت بانک‌ها امتناع کنند.

برای اولین بار، دو موسسه بزرگ بین‌المللی رتبه‌بندی به طور مستقل مشخص کرده‌اند. دولت‌های آسیایی چقدر از بانک‌هایشان حمایت کرده‌اند. موسسه مودیز نتایج بررسی‌های خود را ماه جاری پس از بحث‌های بهار امسال درباره تغییر روش در رتبه‌بندی بانک، منتشر کرد. موسسه استاندارد اندپورز گزارش خود را با اختلاف کمتر از دو هفته زودتر منتشر کرد. تفاوت بین یافته‌های این دو موسسه دشواری اندازه‌گیری سطح حمایت‌های رسمی را نشان می‌دهد. اما هر دو موسسه بر این عقیده‌اند که دولت‌ها نگران از بین رفتن سلامت سیستم مالی خود در مراقبت از بازارهای سرمایه هستند.

برمبنای قضاوت موسسه مودیز و استاندارد اندپورز فقط دولت هنگ‌کنگ واقعا مداخله‌گر نبوده است. اگرچه حتی هنگ‌کنگ هم در بحران، مثل هر بازار پیشرفته دیگر مطمئنا بزرگترین بانک خود (بانک HSBC) را نجات خواهد داد). به عقیده موسسه استاندارد اندپورز دولت‌های سنگاپور و استرالیا سعی می‌کنند. در امور بانک‌ها دخالت نکنند. موسسه مودیز معتقد است این دولت‌ها مداخله می‌کنند اما به آرامی. یعنی سنگاپور هر کاری که بتواند برای متوقف کردن بحران انجام می‌دهد و استرالیا در گذشته ادغام موسسات آشفته را با موسسات سالم انجام داده است.

هر دو موسسه بر این عقیده‌اند که پشتیبانی رسمی از بانک‌ها در چین فوق‌العاده زیاد است. موسسه استاندارد اند پورز بیشترین پیشرفت میزان مداخله دولت را در رتبه‌بندی خود به چین اختصاص داده است.

به‌گفته پینگ‌چو از موسسه استاندارد اند پورز بانک‌های چینی بدون پشتیبانی دولت آسیب‌پذیر هستند به‌خصوص سه بانک تجاری بزرگ، که به‌رغم پیشرفت‌ها از ناکامی در تخصیص وام رنج می‌برند و این موضوع برای هر بانکی در بازار پیشرفته غیرقابل تحمل است.

ژاپن نیز از بانک‌های خود بسیار حمایت می‌کند. موسسه استاندارد اند پورز تنها و بیشترین ارتقاء جایگاه را در این رتبه‌بندی به بانک ژاپنی آشیکاگا می‌دهد که هم‌اکنون با حمایت‌های دولت سلامت خود را باز می‌یابد. دیگر بانک‌های ژاپنی رتبه بالاتری را در مداخله دولت به خود اختصاص می‌دهند. هر دو موسسه توافق دارند که بانک‌های بزرگ کره‌جنوبی، تایوان، تایلند، اندونزی و ویتنام نیز باید از ورشکستگی نجات داده شوند.

به‌طور کلی هرچه موسسه مالی بزرگتر باشد احتمال اینکه مورد حمایت قرار گیرد بیشتر خواهد بود، به‌خصوص زمانی که دولت نظارت مستقیم داشته باشد. (مثل بانک تایوان و بانک صنعتی کره). طبق بررسی موسسه استاندارداند پورز همه بانک‌های خصوصی هند با‌توجه به گرایش مداخله‌گرانه دولت، واجد شرایط برای ارتقای در این رتبه‌بندی هستند.

اما این بانک‌ها در حد و اندازه کشورشان رتبه‌بندی می‌شوند و نمی‌توانند بیشتر از سقف موسسه استاندارداندپورز افزایش یابند. موسسه مودیز کمی فراتر می‌رود و نتیجه می‌گیرد که دولت‌ها می‌توانند یک بانک را نجات دهند، حتی اگر منابع کافی را برای نجات کل نظام بانکی از ورشکستگی در اختیار نداشته باشند.

با در نظر گرفتن میزان حمایت دولت، دشوارترین قضاوت برای موسسات مودیز و استاندارداندپورز این بود که رتبه‌بندی کجا را دربر بگیرد. آیا همه بانک‌های آسیا نباید حداقل بالاترین رتبه را به خود اختصاص دهند؟

این رتبه کمک می‌کند توجهات به این نکته جلب شود که آسیا هنوز به بازارهای سرمایه با سوء‌ظن می‌نگرد.

البته نباید با سوءظن به این بازارها نگریست. با توجه به قدرت اقتصادی آسیا، اکنون زمان مناسبی است که دولت‌ها وابستگی خود را به بانک‌هایشان قطع کنند. خطر زیر پا گذاشتن تعهدات اخلاقی در بانک‌ها و استانداردهای ضعیف برای تخصیص و بازپرداخت وام از چالش‌های بزرگ موجود است. تغییر، راه مناسبی برای جذب سرمایه تازه به نظام بانکی است. به هر حال کشورهای دارای نظام بانکی سالم‌تر یعنی هنگ‌کنگ، استرالیا و سنگاپور کشورهایی هستند که عمیق‌ترین بازارهای بین‌المللی سرمایه را دارند.