ایرانگردی
«قلعه فلک‌الافلاک» نماد تاریخی قوم لر
نگاه سوم-قلعه زیبا و دیدنی فلک‌الافلاک با ۵۳۰۰مترمربع مساحت بر فراز تپه‌ای در مرکز شهر خرم‌آباد، با چشم اندازی فوق‌العاده زیبا قرار گرفته است و در واقع مظهر فرهنگ و تاریخ منطقه لرستان به شمار می‌رود. حریم این تپه باستانی، از شرق و جنوب‌غربی به رودخانه خرم‌آباد و از غرب به خیابان و محله دوازده‌برجی و از سمت شمال به خیابان فلک‌الافلاک محدود می‌شود.نام قدیمی آن به دوران ساسانیان برمی‌گردد، که دژ شاپورخاست بوده است.محوطه باستانی قلعه در حدود ۱۲۰هزار مترمربع وسعت دارد و ارتفاع تپه با احتساب ارتفاع دیوارهای بنا، از سطح خیابان‌های مجاور ۴۰متر است و محدوده داخلی قلعه نیز در حال حاضر ۵۳۰مترمربع است.
فلک‌الافلاک، هشت برج و دو صحن دارد و فضای داخلی آن به چهار تالار نسبتا بزرگ پیرامون دو حیاط و تعدادی تالار اتاق تقسیم شده است.
زیر قلعه، چشمه آب بزرگی جاری است که به چشمه گلستان شهرت دارد و از دامنه شمالی تپه باستانی سرچشمه می‌گیرد.
درب ورودی بنا در سمت شمال و در بدنه برج شمال‌غربی تعبیه شده و راهروی طاق‌نما در گوشه جنوب‌شرقی حیاط اول زیر یک طاق‌نمای رفیع می‌گذرد.در گذشته آب مورد نیاز دژ فلک‌الافلاک از این چاه تامین می‌شد که اکنون نیز قابل بهره‌برداری است. از این قلعه در منابع تاریخی مکتوب با نام‌های متفاوت «دژ شاپورخاست»، «سابوخاست»، «دزبر»، «قلعه خرماباد» و سرانجام قلعه «فلک‌الافلاک» یاد شده است.
نام‌گذاری اخیر از دوره قاجار روی این بنا مانده و می‌توان گفت مناسب‌ترین نام‌گذاری قلعه است.بنای نخستین فلک‌الافلاک مربوط به دوره ساسانی است و مدارک باستان شناسی بر وجود بارویی دو لایه و خشتی با دروازه برج پیرامون بنای کنونی دلالت دارد.
این باروی گرداگرد بنا بیشتر به سمت غرب گسترش داشته و از بقایای برج‌های دوازده‌گانه آن، آثار دو برج در شمال‌غرب و جنوب‌شرق محوطه، اطراف قلعه قابل مشاهده است.در ساخت قلعه مصالحی چون خشت، آجر، سنگ و ملات استفاده شده است. همچنین در بنای فلک‌الافلاک به راه‌های عبور و مرور شمال به جنوب و شرق به غرب توجه شده است در دوره‌های تابستانی به نوعی مرکز ثقل مسیرهای دسترسی غرب کشور به شمال می‌آمده است.قلعه فلک‌الافلاک پس از ثبت در فهرست آثار ملی کشور، موزه فلک‌الافلاک نام گرفته و شامل بخش‌های مردم‌شناسی، هنرهای سنتی و باستان‌شناسی می‌شود.دور تا دور قلعه را پرتگاهی مخوف فراگرفته که دارای پوشش گیاهی است و راه ورود به فلک‌الافلاک را دشوارتر می‌کند.
نام این قلعه به مفهوم آسمان نهم و بالاترین فلک است که به طور مجازی دست‌نیافتنی بودن آن را می‌رساند.
ارسال نظر