چغازنبیل نیایشگاهی باستانی

نگاه سوم- معبد چغازنبیل بر روی تپه‌ای خاکی نیایشگاهی است که در زمان عیلامی‌ها ساخته شده است. چغازنبیل بخش باقی‌مانده از شهر دور اونتاش است. زیگورات نیایشگاهی است که در سال ۱۲۵۰ پیش از میلاد در دوره عیلامیان به زمان پادشاه مشهور عیلامی به نام «اونتاش گال» برای ستایش ایزد نیشوشیناک، نگهبان شهر شوش ساخته شده است.

زیگورات چغازنبیل در استان خوزستان و در فاصله ۴۰کیلومتری جنوب شرقی شوش و ۲۰ کیلومتری هفت تپه و در نزدیکی کرانه غربی رود دز جای گرفته است.این معبد از بزرگ‌ترین بناهای باستانی ایران به شمار می‌رود که تمامی آن از خشت و آجر در زمینی به مساحت ۱۱۰۰۰ متر مربع در ۵ طبقه ساخته شده و ارتفاع آن در زمان آبادی به قریب ۵۰متر و سطح زیربنایی آن ۲۵۰۰۰۰متر می‌رسیده است. هم‌اکنون نیمی از ارتفاع این بنا از بین رفته است و تنها ۲ طبقه و نیم از آن باقی‌مانده است. چغازنبیل واژه‌ای محلی به معنای زنبیل واژگون است و نام باستانی آن به شمار نمی‌آید. همچنین زیگورات در زبان عیلامی به معنای نیایشگاه است. در سه سوی زیگورات چغازنبیل، سه بنای کوچک آجری دایره‌ای شکل ساخته شده است که تنها یکی از آنها تاحدودی سالم باقی‌مانده است. درباره کاربرد این سه بنا نظریه‌های متفاوتی عرضه شده، عده‌ای آن را سکو، نیمکت، مذبح، محراب و قربانگاه دانسته‌اند در چهار سوی این سه بنا، چهار آفتاب‌سنج آجری به شکل تاق‌نما یا پنجره‌نما ساخته شده است که با آفتاب‌سنج‌های رصدخانه نقش رستم شباهت ظاهری دارند. این مکان که در زمان حمله آشور به همراه تمدن ایلامی ویران گردید و این بنا قرن‌های متمادی در زیر خاک مدفون بود تا اینکه در زمان پهلوی دوم از آن خاکبرداری گردید. پس از گذشت ۵۰سال از این کشف عوامل فرساینده طبیعی و بی‌دفاع ماندن این بنا آسیب‌های فراوانی را به این بنای خشتی- گلی وارد کرده است. چغازنبیل جزو معدود بناهای ایرانی است که در فهرست آثار میراث جهانی یونسکو ثبت شده است. ضمنا در بعضی از کتب تاریخی نام قدیمی شوش چغازنبیل نامیده شده است.