ایرباس گرفتار در مشکلات سرانجام پرده از برنامه نوسازی‌اش برداشت
مترجم: شادی آذری - هیچ سمبلی برای همکاری صنعتی اروپا، بزرگ‌تر از هواپیمای سوپر جمبو ای ۳۸۰ شرکت ایرباس نیست.

این جت مسافربری با شکوه یادآور می‌شود که اگر اروپا به طور متحد دست به کاری زند حاصل چه خواهد بود. اما برنامه نوسازی این شرکت بزرگ هواپیماسازی که مدت‌ها تحت بررسی بود و سرانجام روز چهارشنبه ۲۸ فوریه پرده از راز آن برداشته شد هم یادآور هزینه‌ای است که چنین سرمایه‌گذاری عظیم بین کشور‌ها به بار می‌آورد. نیروی سیاسی که ایرباس را خلق کرد مدت‌ها است که در مشکلات مربوط به رقابت تنگاتنگ این شرکت با رقبا غوطه‌ور است.
سال گذشته ایرباس توانست پس از پنج سال که شرکت رقیبش یعنی بویینگ رکورد‌دار قبول سفارشات برای ساخت هواپیما بود، گوی سبقت را از آن برباید و رکورددار شود. در واقع شرکت بویینگ هم برای ایجاد چنین چالشی ایجاد شد. اما ایرباس دوباره رو به افول گذاشته است.
در شرایطی که بویینگ بهره‌وری عملیاتش را بالا برده و سفارشات بیشتری را برای ساخت یک هواپیمای «دریم لاینر» ۷۸۷ پذیرفته است، ایرباس به خاطر تعویق در تحویل ای۳۸۰ خود هزینه‌های زیادی را متحمل شده و برای طراحی هواپیمایی که بتواند با ۷۸۷ رقابت کند مخارج زیادی را متقبل شده است.
به علاوه این شرکت هزینه‌های هنگفت خود را به یوروی گران‌قیمت می‌پردازد اما درآمدش را به دلار ارزان‌قیمت در می‌آورد چون جت‌های این شرکت به دلار خرید و فروش می‌شوند. گفته می‌شود برنامه نوسازی ایرباس برای این شرکت هواپیماسازی اروپایی صرفه‌جویی بالغ بر 5میلیارد یورو (6/6میلیارد دلار) را تا سال 2010 و یک‌سال بعد از آن هم 2میلیارد یورو در پی خواهد داشت. اما این برنامه خود هزینه‌هایی نیز دارد. تصمیم این شرکت برای اخراج 10000نفر از کارکنانش تاحدود زیادی قابل پیش‌بینی بود اگرچه که اختلافات بین فرانسه و آلمان بر سرجزئیات این تصمیم باعث شد اعلام این موضوع یک شب به تعویق افتد. کارخانجات و کارکنان ایرباس در سرتاسر اروپا پراکنده‌اند این نتیجه همکاری در پروژه‌های این شرکت و وام‌های دولتی است که این شرکت‌ برای تولید طرح‌های جدید هواپیما نیاز داشت و در برنامه این شرکت برای اخراج کارکنان و سازماندهی مجدد می‌بایست این نکته هم مدنظر قرار می‌گرفت.
ایرباس حدود ۵۷۰۰۰ کارگر و ۳۰۰۰۰کارمند قراردادی در شعبات مختلفش دارد. نیمی از اخراج‌ها مربوط به گروه دوم می‌شود و خود شرکت ۵۰۰۰نفر را که به طور عمده در‌ آلمان و فرانسه کار می‌کنند از دست خواهد داد. تاکنون این دو کشور بخش اعظم تولید ایرباس را به خود اختصاص داده‌اند. قوانین سخت کار در اروپا و حساسیت‌های سیاسی چارچوب طبیعی را برای این اخراج‌ها تعریف کرده و اعمال خواهند کرد. فشار بر آلمان و فرانسه در این مورد به صورت مساوی تقسیم خواهد شد (اگرچه که انگلیس و اسپانیا هم در این درد سهیم خواهند بود) اما پیش از آنکه جوهر این تصمیم خشک شود، رهبران اتحادیه انجمن‌های صنفی تهدید کردند که این اصلاحات را متوقف خواهند کرد. سه کارخانه از ۱۶ ایرباس فروخته خواهد شد و شرکت به دنبال سرمایه‌گذارانی برای سه کارخانه دیگر خواهد بود. چون ایرباس همزمان با کاهش هزینه‌ها باید از عهده تعهداتش درقبال سفارشات پذیرفته شده و عرضه محصولاتش برآید. سیاستمداران آلمانی و فرانسوی این امکان را فراهم کرده‌اند که تولید به کشورهای کم هزینه‌تر منتقل شود و این درست همان کاری است که شرکت بویینگ انجام داده است. در عوض، در قرارداد مطرح خواهد شد که این دو کشور تولیدکننده اصلی در کنسرسیوم شرکت داشته باشند. به عنوان مثال بخش اعظم مونتاژ نهایی یک جت کوچکتر به نام ای ۳۲۰ در آلمان انجام خواهد شد در حالی‌که یک هواپیمای جدید به نام ای ۳۵۰ در فرانسه مونتاژ می‌شود.
دولت فرانسه در EADS که شرکت مادر ایرباس است به همراه بانک‌های دولتی و شرکت‌های بزرگ سهام دارد. تا زمان انتخابات ریاست جمهوری فرانسه در ماه آوریل آینده هیچکس دوست ندارد مسوولیت بیکاری کارگران را بپذیرد. آلمان که به تازگی مشوق ایجاد کنسرسیومی از بانک‌های بزرگ شد تا بخشی از EADS که توسط شرکت دایملر کرایسلر فروخته شد را بخرد هم درست به اندازه فرانسه از اخراج کارکنان اجتناب می‌کرد تا بتواند سهم خود را در مشاغل با تکنولوژی بالا حفظ کند. شرکت انگلیسی بی‌ای ایی سیستم هم خسته از سیاسی‌کاری‌های بی‌پایان در این زمینه سهام 20درصدی خود را فروخت.
فشارها هم‌اکنون هم اثر خود را بر جای گذاشته‌اند. ایرباس طی دو سال گذشته سه مدیرکل خود را در پی درگیری بین دسته‌های آلمانی و فرانسوی‌اش از دست داده است. برای اجتناب از چنین اختلافاتی شرکت EADS هم‌اکنون دو مدیرکل (یکی فرانسوی و دیگری آلمانی) و دو رییس هیات‌مدیره (یکی فرانسوی و دیگری آلمانی) دارد. اگرچه برای سهولت‌کارها مدیرکل فرانسوی EADS به نام لوییس گالوس سال گذشته به شرکت ایرباس منتقل شد، اما هم‌اکنون تلاش‌های مضاعفی انجام می‌شود که تعادل قدرت بین سهام فرانسوی و آلمانی برقرار شود. برنامه سازماندهی مجدد شرکت ایرباس باید در مسیری پیش رود که بتواند با رقیب دیرینه این شرکت رقابت کند. اما قوانین منعطف‌تر کار در آمریکا به این معنی است که بویینگ همیشه می‌تواند سهم بیشتری را راحت‌تر به خود اختصاص دهد. با وجود کاهش هزینه‌ها و تلاش‌های سرسختانه ایرباس برای انتقال شرکت‌ها به خارج، شرکت آمریکایی بویینگ راحت‌تر می‌تواند تولید خود را به کشورهای ارزانتر منتقل کند. بخشی از مشکل این شرکت اروپایی همان علت وجودی آن است یعنی فشار تجارت درهم تنیده با سیاست و دیپلماسی.