مترجم: نیلوفر قدیری- در نیمه سال ۲۰۰۶ وقتی قیمت نفت خام از مرز ۷۰ دلار در هر بشکه گذشت، دولت‌های جنوب شرق آسیا به اجبار با حقیقت ناخوشایندی رو‌به‌رو شدند که پیش از این از زبان ال‌گور معاون سابق رییس‌جمهور پیشین آمریکا شنیده شده بود. این حقیقت این بود که سطح درآمد را نمی‌توان حفظ کرد و ثابت نگه داشت مگر اینکه منابع جدید انرژی به سرعت یافت شود. بانک جهانی تخمین زده است، وابستگی به نفت وارداتی سال گذشته یک درصد از تولید ناخالص داخلی منطقه را هدر داده است.

دلیل آن هم این است که افزایش تولید باعث از دست رفتن درآمد صادراتی شده قیمت‌ها را با تورم همراه می‌کند. این موضوع در کنار خطرات و تهدیدات ناشی از تغییرات آب و هوایی و فشار جهان برای عمل به پروتکل کیوتو، جنوب شرق آسیا را با شوک کمبود انرژی رو به رو کرده است. در جلسات آ سه آن همواره درباره تغییرات آب و هوایی و خطرات ناشی از آن از نظر انرژی هشدار داده شده است. رهبران این سازمان همچنین اقتصادی‌ترین و کارآمدترین راه برای کاهش وابستگی به نفت را اتخاذ سیاست خودکفایی انرژی دانسته‌اند. اما چطور می‌توان به این سیاست دست یافت؟

از میان ۱۰ کشور در حال توسعه در جنوب شرق آسیا، تنها اندونزی و مالزی از نظر نفت خام نسبتا خودکفا هستند. سازمان انرژی آمریکا تخمین زده است که تقاضا برای انرژی بین سال‌های ۲۰۰۴ تا ۲۰۲۵، ۳۵درصد افزایش خواهد یافت و از ۸۲میلیون بشکه در روز به ۱۱۱میلیون بشکه خواهد رسید. دلیل این افزایش چشمگیر رشد تقاضا در کشورهای تازه صنعتی شده مانند چین و هند است. به همین میزان تولید هم باید افزایش یابد. اما این مستلزم آن است که تولیدکنندگان مهمی چون عربستان و نیجریه تولید خود را دو برابر و حتی سه برابر کنند. تحلیلگران اکنون این امکان را بعید می‌دانند. احتمال جدی‌تر آن است که عرضه نفت خام به آسیا در دو دهه آینده کم شود. در شرایطی که بازار نفت در جهان آسیب پذیر به نظر می‌رسد، منابع جایگزین دیگر هم چندان قابل اعتنا نیستند. ذغال سنگ در آسیا سوخت کثیف به شمار می‌آید. انرژی خورشیدی هم به دلیل نبودن امکانات و زیرساخت‌های لازم در اقتصاد نمی‌تواند منبع جایگزین خوبی باشد.

اما رد شدن این دو منبع انرژی به معنای ناامید شدن و عدم پیگیری برای یافتن منابع خلاقانه جدید نیست. به گفته مقامات بانک جهانی و بر اساس اطلاعات منتشره این سازمان، هزینه‌ای که صرف دستیابی به منابع تجدیدپذیر انرژی و طرح‌های خودکفایی آن در آسیا می‌شود به طور کلی از مرز ۵/۱میلیارد دلار گذشته است. این طرح از سال ۱۹۹۲ شروع شد و اولین مرحله آن به تنهایی ۲میلیون دلار هزینه داشت. در سال ۱۹۹۹، ۴۶درصد از هزینه‌های بخش انرژی به طرح‌های انرژی جایگزین اختصاص یافت.

انجمن انرژی خورشیدی آمریکا به تازگی تحقیقی انجام داده که نشان می‌دهد آمریکا قادر است به هدف خود در کاهش ۶۰ تا ۸۰درصدی گازهای گلخانه‌ای تا نیمه قرن دست یابد اما فقط در شرایطی که اشکال تجدیدپذیر انرژی را استفاده کند. تنها در این صورت است که کاهش گازهای گلخانه‌ای در آمریکا به بهای کاهش رشد اقتصادی تمام نمی‌شود. تحقیق مشابهی در جنوب شرق آسیا انجام نشده اما شرایط در این منطقه هم چندان با آمریکا متفاوت نیست.

استفاده از انرژی باد از طرح‌هایی است که بانک جهانی به عنوان منبع جایگزین و تجدیدپذیر انرژی در آسیا آن را دنبال می‌کند. تحقیقات در چهار کشور جنوب شرق آسیا در این باره نشان داده است که ۲۵درصد از جمعیت روستایی از نیروگاه‌های انرژی بادی سود می‌برند. اما تنها ویتنام است که قابلیت تولید بالاتر را دارد. در ویتنام ۶/۸درصد مناطق کشور از انرژی باد بهره‌مند هستند.

اما در مناطق دیگر مثل کامبوج و تایلند این رقم بسیار کمتر است. دولت فیلیپین در ماه گذشته یک نیروگاه بادی ۵۰میلیون دلاری تاسیس کرد که ۲۵ مگاوات برق تولید می‌کند و اولین نیروگاه بادی در جنوب شرق آسیا است. اکنون دولت‌های جنوب شرق آسیا دو منبع متفاوت انرژی به عنوان گزینه‌های جدید پیش‌رو دارند که راکتورهای هسته‌ای است و دیگری سوخت بیولوژیک. اکنون چهار کشور این منطقه تحقیقات اولیه درباره نیروگاه هسته‌ای را شروع کرده‌اند. البته هزینه بالای تاسیس نیروگاه یا راکتور هسته‌ای و خطرات ناشی از آن شاید عاملی بازدارنده برای این کشورها باشد.

جنوب شرق آسیا همچنین به سوخت بیولوژیک هم به عنوان انرژی جایگزین امید زیادی دارد. مواد خامی که این سوخت از آن تامین می‌شود مانند برنج، روغن نخل، ذرت، دانه سویا، نارگیل و بادام زمینی به اندازه کافی در جنوب شرق آسیا وجود دارد. این مواد بعد از فرآوری با دیزل مخلوط می‌شود و جای سوخت موتور را می‌گیرد. اما سوخت بیولوژیک مخالفان خود را دارد که فقط هم در میان طرفداران محیط زیست و جوامع علمی نیستند.

تحقیقات گسترده در استرالیا و آمریکا نشان داده است که اتانول با آزاد کردن مقدار زیادی بنزن، آب‌های زیرزمینی را آلوده می‌کند. همچنین تحقیقات در آمریکا نشان داده است که سوخت‌های حاوی اتانول به اندازه بنزین و گازوئیل گاز گلخانه‌ای تولید می‌کنند. گازهای گلخانه‌ای درون جو، گرمای خورشید را می‌گیرد و باعث گرم شدن زمین می‌شود. اتانول همچنین خودروهای تولید شده قبل از سال ۱۹۸۶ را تخریب کرده و به آن صدمه وارد می‌کند. میزان سوخت تولید شده از مواد مختلف متفاوت است. مثلا روغن نخل در هر کیلومتر مربع در سال ۲۷۰۰ بشکه نفت می‌دهد. اما ذرت تنها ۷۶ بشکه و قهوه ۵/۱۴۷ بشکه نفت می‌دهد. دولت‌های جنوب شرق آسیا با سیاست‌های پولی و تجاری خود از این سوخت‌هاحمایت می‌کنند.

وقتی نفت رو به پایان برود، سوخت بیولوژیک هم مانند همه انواع منابع جایگزین انرژی رقابتی می‌شود.