پس از استراوس کان: رییس بعدی صندوق بین‌المللی پول که خواهد بود؟

لئو سندرویچ

منبع: تایم

حتی پیش از آن که دومینیک استراوس کان از زندان ریکر آیلند (Riker's Island) نیویورک اعلام کند که دیگر رییس صندوق بین‌المللی پول(IMF) نیست، قدرت‌های جهانی بر سر این موضوع که چه کسی جای او را خواهد گرفت، با هم کلنجار می‌رفتند. در حقیقت، از همان روزشنبه گذشته که استراوس کان به خاطر خشونت جنسی دستگیر شد، سران اروپایی فورا به تقلا افتادند که باید جایگاه ریاست صندوق بین‌المللی پول که از آغاز تاسیس آن در سال ۱۹۴۵ در اختیار آن‌ها بوده است را برای خود نگه دارند. اروپایی‌ها از جمله صدراعظم آلمان، آنجلا مرکل، می‌گویند که نقش کلیدی صندوق بین‌المللی پول در اختصاص بسته‌های نجات مالی برای کشورهای بدهکار منطقه یورو است یعنی این مقام (ریاست صندوق بین‌المللی پول) باید در ادامه نیز در دستان اروپایی‌ها باقی بماند. اما اقتصادهای نوظهور می‌گویند الان وقت آن رسیده است که آن قانون نانوشته شکسته شود، در روزهای اخیر، دولت برزیل از «معیاری جدید» برای تصمیم‌گیری در مورد انتخاب رییس صندوق بین‌المللی پول حرف زده است، در حالی که یک مقام چینی نیز درخواست «انصاف، شفافیت و شایستگی» برای این انتخاب کرد.

در این میان، بانک مرکزی می‌تواند وقت‌کشی کند: اول این هفته، نماینده استراوس کان، جان لیبسکی را به عنوان سرپرست قرار داد. لیبسکی اگرچه فردی پاسخگو است، اما این اقتصاددان آمریکایی ۶۴ ساله قبلا اعلام کرده است که در ماه آگوست، صندوق بین‌المللی پول را ترک خواهد کرد.

خوب، با این احوال، چه کسی پا جا پای استراوس کان خواهد گذاشت؟ برای هیچ کس هنوز مشخص نیست_این شغل از آن گونه‌ها نیست که نامزدهایش بتوانند به صورت آزاد بر سرش رقابت کنند_ اما شماری از چهره‌های کلیدی هستند که در حال حاضر با هم در رقابت‌اند.

یکی از برگزیده‌ترین افراد برای جانشینی استراوس کان، کمال درویش ترک است. او به عنوان وزیر اقتصاد کمک کرد تا ترکیه با یک بسته اصلاحی سفت و سخت از بحران مالی سال ۲۰۰۱ بیرون آید. او که یکی از سران پیشین برنامه توسعه سازمان ملل بوده است، امروز ۶۲ سال دارد و ریاست برنامه اقتصاد جهانی در بنیاد بروکینگ (Brooking) در شهر واشنگتن را بر عهده دارد. ترکیه در عین حالی که هر روز به اقتصادهای نوظهور نزدیک‌تر می‌شود، یک عضو نامزد برای اتحادیه اروپا نیز هست؛ از این نظر انتخاب کمال درویش می‌تواند مرهمی بر خواست شدید اروپا برای باقی‌ماندنش بر ریاست صندوق بین‌المللی پول نیز باشد. اما در عین حال، ملیت او می‌تواند بر ضد او نیز عمل کند، در حال حاضر، مهم‌ترین مساله پیش روی صندوق بین‌المللی پول، یونان است و منازعه قدیمی بر سر دریای اژه می‌تواند مساله را بحرانی‌تر از آنچه اکنون هست کند.

یک رقیب دیگر، وزیر اقتصاد فرانسه، کریستین لاگارد ۵۵ ساله است که برجسته‌ترین نامزد مورد نظر اروپاییان است. او که در اذهان بین‌المللی بسیار مورد احترام است، در طول بحران منطقه یورو در میان وزرای مالیه اتحادیه اروپا، نقشی والا داشت. او به عنوان رییس پیشین یک شرکت حقوقی برجسته در شیکاگو بیشتر متعلق به فرهنگ آنگلوساکسون است تا تالارهای پاریس. اگر قرار بر انتخاب باشد، او به خاطر زن بودنش، گزینه نخست برای صندوق بین‌المللی پول است. اما ملیت او یک مانع است فرانسه چهار تا از ۱۱ رییس صندوق بین‌المللی پول را از آغاز تاسیس به خود اختصاص داده است(البته با محاسبه استراوس کان) و با توجه به ریاست فرانسویان بر بانک مرکزی اروپا و سازمان تجارت جهانی_کشور او زیادی در نهادهای اقتصادی جهانی حضور دارد. مونتک سینگ الووالیا، مشاور اقتصادی بانفوذ نخست وزیر هند، منموهان سینگ، دقیقا در مرتبه بعدی قرار دارد. به عنوان رییس دفتر سنجش استقلال صندوق بین‌المللی پول و نماینده هیات برنامه‌ریزی هند، کمک شایانی کرد تا رشد کنونی هند به ۸ درصد برسد؛ اما سن ۶۷ سال او می‌تواند به ضرر او تمام شود و اگرچه تجربه تکنوکراتیک او قابل توجه است، در رزومه او هیچ پست وزارتی خاصی دیده نمی‌شود. هم‌رتبه با لاگارد و باز از نامزدهای مورد علاقه اروپاییان، الکس وبر، رییس پیشین باندس‌بانک (Bundesbank)، بانک مرکزی آلمان است. وبر که ۵۴ سال دارد و احتمالا گزینه مورد نظر مرکل صدراعظم آلمان است، یک «شاهین» مبارزه با تورم از طریق سیاست‌های پولی است. (شاهین در سیاستگذاری اقتصادی به کارشناسی گفته می‌شود که با تورم به شدت مخالف است.م)

او به عنوان نامزدی جدی برای ریاست بر بانک مرکزی اروپا شناخته می‌شد، تا اینکه به نحو غیرمنتظره‌ای در فوریه از ریاست باندس‌بانک کناره‌گیری کرد. به این ترتیب او آوازه غیرقابل‌پیش‌بینی بودن را در کارنامه خود دارد و با توجه به دفاع قاطع آلمان از طرح نجات مالی یونان و نقش ویژه صندوق بین‌المللی پول در این مساله به نظر می‌رسد وبر انتخابی غیرمسوولانه باشد. وزیر مالیه سنگاپور، تارمن شانموگاراتنام، ۵۳ ساله، ورودش به سیاست به دوره طولانی محدودیت اعتبار پولی در کشورش باز می‌گردد. در ماه مارس، او رییس هیات بین‌المللی مالی و پولی صندوق بین‌المللی پول شد، اما از روز پنج‌شنبه که او نماینده نخست‌وزیر دولت جدید سنگاپور شده است، از حرف زدن در مورد ریاست صندوق بین‌المللی پول خودداری می‌کند.

یک وزنه سنگین برای این شغل نخست‌وزیر پیشین حزب کارگر بریتانیا، گوردون براون ۵۰ ساله است. او سال‌ها ناظر اقتصاد و مسائل مالی کشورش بوده است و می‌تواند از سوی اقتصاددانان برنده نوبلی چون پل کروگمن، جوزف استیگلیتز و آمارتیا سن توصیه شود. اما در ماه آوریل، جانشین محافظه‌کار او دیوید کامرون اشاره کرد که جلوی هر حرکت او را می‌گیرد و گفت براون کسی است که «فکر می‌کند ما مساله بدهی در بریتانیا نداریم. در حالی که بر هر کسی آشکار است که داریم.» و با توجه به وضعیت استراوس کان، مزاج تند براون نیز می‌تواند مساله‌ای برای صندوق بین‌المللی پول باشد.

تعداد زیادی اسم دیگر نیز قابل ذکر است، از جمله رییس بانک مرکزی مکزیک، اوستین کارستن، وزیر مالیه آفریقای جنوبی، تروور منول، رییس بانک مرکزی برزیل، آرمینیو فراجا و محمد العریان، رییس مصری بنیاد اوراق قرضه PIMCO.

با توجه به آشفتگی عمیق صندوق بین‌المللی پول در برابر بحران پیش روی منطقه یورو، اکنون لحظه‌ای حساس برای صندوق بین‌المللی پول است و استراوس کان به بحث‌برانگیزترین وجهی آن را ترک کرد. با این حال فهرست بلند اسامی افراد بالقوه، نشان از این دارد که هیچ کمبودی از نظر نامزدی برای مواجهه با چالش‌هایی که استراوس کان باقی گذاشته است، وجود ندارد.