دنیای اقتصاد- بهروز علیشیری، رییس‌کل سازمان سرمایه‌گذاری و کمک‌های اقتصادی و فنی ایران در تازه‌ترین اظهارات خود از ورود ۷/۲ میلیارد دلار سرمایه خارجی به کشور در ۹ ماه ابتدای سال جاری خبر داده و در عین حال، بر نیاز کشور به جذب ۵۰۰ میلیارد دلار سرمایه خارجی در طول اجرای برنامه پنجم توسعه برای تحقق رشد ۸ درصدی تاکید کرده است. وی پیش‌بینی کرد که میزان جذب سرمایه خارجی تا پایان سال به ۴ میلیارد دلار افزایش یابد. به گفته علیشیری، عملکرد سرمایه‌گذاری خارجی در ایران در سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰ میلادی به ترتیب ۱.۶۴۶، ۱.۶۶۹، ۱.۶۱۵، ۳.۰۱۶ و ۲.۷۵۱ میلیارد دلار بوده است. مقایسه این آمارها نشان می‌دهد که رشد سرمایه‌گذاری خارجی ایران در سال ۲۰۰۹ نسبت به سال قبل از آن رشد ۸۴درصدی را دارد که البته این روند برای سال ۲۰۱۰ دوباره کاهنده شده است؛ ضمن اینکه حجم سرمایه‌گذاری خارجی ایران در مقایسه با کشورهای منطقه چندان قابل قبول نیست. رییس سازمان سرمایه‌گذاری خارجی گزارش داد

آمار تازه جذب سرمایه خارجی

دنیای‌اقتصاد - زهرا واعظ: رییس‌کل سازمان سرمایه‌گذاری و کمک‌های اقتصادی و فنی ایران در تازه‌ترین اظهارات خود از ورود ۷/۲ میلیارد دلار سرمایه خارجی در ۹ ماهه ابتدای سال جاری خبر داد و پیش‌بینی کرد که این رقم تا پایان امسال به چهار میلیارد دلار افزایش یابد.

بهروز علیشیری دیروز در یک کنفرانس مطبوعاتی که به مناسبت دهه فجر برگزار شد، ضمن تشریح آخرین دستاوردهای این سازمان در زمینه جذب سرمایه خارجی، تحقق نرخ رشد ۸ درصدی برنامه پنجم توسعه را نیازمند حداقل ۵۰۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی عنوان کرد و درعین حال گفت که با هدفمند شدن یارانه‌ها و آزاد شدن قیمت حامل‌های انرژی سرمایه‌گذاری خارجی در کشور ده‌ها برابر خواهد شد.

بهروز علیشیری با اشاره به اینکه برای رسیدن به نرخ رشد ۸ درصدی مورد نظر قانون برنامه پنجم توسعه باید ظرف این مدت هزار میلیارد دلار سرمایه‌گذاری شود، تصریح کرد: برای این منظور حدود ۶۰۰ میلیارد دلار از منابع عمومی، بخش خصوصی و تسهیلات بانک‌ها به دست می‌آید و بقیه آن یعنی بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلیارد دلار باید از محل جذب سرمایه‌گذاری خارجی و انواع فاینانس بدست آید. وی در مورد عملکرد سرمایه‌گذاری خارجی در ایران گفت: عملکرد سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰ میلادی به ترتیب ۶۴۶/۱، ۶۶۹/۱، ۶۱۵/۱، ۰۱۶/۳ و ۷۵۱/۲ میلیارد دلار بوده است، شاخص رشد سرمایه‌گذاری خارجی ایران در سال گذشته ۸۴ درصد بود که امیدواریم در سال جاری نیز این شاخص به همان میزان رشد کند. علیشیری پیش‌بینی کرد؛ امسال تا پایان سال ۴ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی جذب کشور شود.

آمادگی برای تامین مالی بخش‌خصوصی

علیشیری در ادامه از آمادگی سازمان سرمایه‌گذاری خارجی برای تامین منابع مالی بخش خصوصی جهت خرید مواد اولیه، تجهیزات، ماشین‌آلات و غیره از طریق تسهیلات بانک توسعه اسلامی خبرداد و با بیان اینکه نرخ سود این تسهیلات نرخ لایبور به علاوه ۳ تا ۷۵/۳ درصد بر اساس طرح‌ها است، گفت: برای این منظور لازم است که بخش خصوصی درخواست‌های خود را همراه با مدارک مورد نیاز برای سازمان ارسال نمایند.وی تاکید کرد: بخش خصوصی ایران برای استفاده از تسهیلات بانک توسعه اسلامی نیاز به صورت‌های مالی حسابرسی شده به زبان انگلیسی در سه سال اخیر، مشخصات فنی کالا و منبع واردات تجهیزات و گرفتن نامه اعلام قصد از یکی از بانک‌های داخلی به سازمان سرمایه‌گذاری ارائه کرده تا نسبت به اخذ تسهیلات آنها از بانک توسعه اسلامی اقدام شود.

رتبه کسب و کار ایران به ۱۲۹ رسید

وی در مورد رتبه کسب و کار ایران با تاکید بر اینکه هنوز این رتبه به هیچ وجه مطلوب کشور نیست، گفت: البته این شاخص بین‌المللی از ۱۴۲ در سال ۸۷ به ۱۲۹ در سال گذشته رسید که نشان از ارتقای ۱۳ پله‌ای شاخص رشد کسب و کار در ایران دارد. علیشیری افزود: برای بهبود رتبه کسب و کار، دولت ۵۰ درصد، قوه قضائیه ۵۰ درصد و مجلس ۱۰۰ درصد سهم در پیدایش فضای کسب و کار مناسب در کشور و اصلاح قوانین و مقررات مانند قانون تجارت، قانون کار، آیین دادرسی مدنی، قانون تامین اجتماعی و مالیات دارند و این همکاری در نهایت منجر به بهبود فضای کسب و کار کشور می‌شود.

تسهیلات بانک توسعه اسلامی

رییس سازمان سرمایه‌گذاری و کمک‌های اقتصادی و فنی ایران در مورد تسهیلات بلندمدت و پروژه ای بانک توسعه اسلامی از بهمن‌ماه سال گذشته تاکنون گفت: برای اجرای ۷ پروژه در بخش‌های مختلف ۸۲۶ میلیون دلار تسهیلات از بانک توسعه اسلامی دریافت شده است. وی با بیان اینکه همچنین ۲/۴ میلیارد دلار از تسهیلات این بانک به صورت فاینانس استفاده شده است، افزود: برای اجرای ۲۱ فقره طرح مصوب شرکت‌های بخش‌خصوصی و بانک‌های تجاری داخلی بالغ بر ۴۵۰ میلیون دلار تسهیلات تجاری کوتاه مدت در همین مدت زمان از بانک توسعه اسلامی دریافت شده است.

تاثیرهدفمندی یارانه‌ها بر سرمایه‌گذاری خارجی

علیشیری در ادامه درباره تاثیر هدفمندی یارانه و آزاد شدن قیمت حامل‌های انرژی بر سرمایه‌گذاری خارجی تاکید کرد: اجرای قانون یارانه‌ها علامت مثبتی به سرمایه‌گذاران می‌دهد، به دلیل اینکه قبلا علامت مثبتی بخاطر حامل‌های انرژی یارانه‌دار به سرمایه‌گذار خارجی ارائه نمی‌شد، تمایلی به سرمایه‌گذاری در این بخش‌ها نبود، اما امروز سرمایه‌گذار خارجی تکلیف خود را در مورد قیمت واقعی حامل‌های انرژی می‌داند و نرخ بازگشت سرمایه به راحتی حساب می‌شود. وی تاکید کرد: با توجه به اینکه در حال حاضر نرخ سود اوراق مشارکت بانکی بدون هیچ‌گونه ریسک حدود ۱۶ درصد است، بنابراین برای سرمایه‌گذار خارجی نرخ بازگشت سرمایه سالانه حداقل باید ۲۰ درصد باشد تا با توجه به ریسک‌های فراوان متحمل شده انگیزه‌ای برای سرمایه‌گذاری داشته باشد. علیشیری در بخش دیگری از سخنان خود گفت: با هدفمند شدن یارانه‌ها و آزاد شدن قیمت حامل‌های انرژی سرمایه‌گذاری خارجی در بخش نفت و گاز ده‌ها برابر خواهد شد.

اشتغال ایجاد شده در سرمایه‌گذاری خارجی

علیشیری درباره اشتغال ایجاد شده همراه با سرمایه‌گذاری خارجی گفت: در این زمینه تنها اشتغال مطرح نیست و انتقال تکنولوژی نیز مهم است. به عنوان مثال سرمایه‌گذار خارجی در زمینه‌هایی مانند اپراتورهای تلفن همراه، تولید آب آشامیدنی معدنی و لبنیات، تکنولوژی‌های نوینی وارد کشور کرده‌اند، اما در مورد اشتغال هنوز آمار دقیقی به دست نیامده و به زودی میزان اشتغال ایجاد شده در سرمایه‌گذاری خارجی اعلام خواهد شد. علیشیری تاکید کرد: مدیران بخش نیرو، گاز، نفت و پتروشیمی باید سالانه ۱۰۰میلیارد دلار پروژه برای سرمایه‌گذار خارجی تعریف کنند. وی افزود: سازمان سرمایه‌گذاری برای نخستین بار یک میلیارد دلار اوراق عرضه صکوک تعریف کرد و قرار شد در قانون بودجه سال جاری تا سقف ۱۳ میلیارد دلار اوراق صکوک ارزی منتشر و منابع خارجی جذب شود.

جذب سرمایه‌خارجی ایران کمتر از ۵/۰ درصد حجم کل دنیا

علیشیری در ادامه با تایید این نکته که میزان جذب سرمایه‌گذاری خارجی ایران در سال گذشته کمتر از نیم درصد حجم کل سرمایه‌گذاری خارجی دنیا به حساب می‌آید، تاکید کرد: دلیل این امر آن است که هنوز اجماعی در مورد جذب سرمایه‌گذاری خارجی در همه مدیران به وجود نیامده و تنها ۶ سال است که مجموعه کشور به این نتیجه رسیده که باید سرمایه‌گذاری خارجی مستقیم نیز جذب شود. وی افزود: در حال حاضر ۲۰ میلیارد دلار پروژه سرمایه‌گذاری خارجی مصوب در کشور معطل یک تکان و هل دادن است که ۱۶ میلیارد دلار در صنعت نفت و انرژی و ۴ میلیارد دلار در صنعت و معدن است.

درخواست تاسیس ۷ بانک خارجی

علیشیری در مورد تاسیس بانک‌های خارجی در ایران گفت: سازمان سرمایه‌گذاری کارهای خود را انجام داده و در حال حاضر ۷ بانک خارجی درخواست احداث ارائه کرده‌اند که در حال حاضر بر روی میز رییس‌کل بانک مرکزی قرار دارد. به گفته وی، مشکلات قانونی تاسیس این بانک‌ها در ماده پنج اصل ۴۴ قانون اساسی برطرف شده و شورای پول و اعتبار و بانک مرکزی باید هم اکنون آیین نامه ورود بانک‌ها را تصویب کنند.

صندوق ارزی ایرانیان

وی در خصوص آخرین تحولات صندوق ارزی ایرانیان نیز گفت: مجمع عمومی و فوق‌العاده این صندوق ۱۰ روز قبل برگزار و اساسنامه آن بازنگری و تغییراتی در آن داده شده است. معاون وزیر امور اقتصادی و دارایی تصریح کرد: برهمین اساس بنیانگذاران این صندوق ظرف مدت ۱۵ روز باید ۲۵ تا ۴۰ میلیون دلار پذیره‌نویسی کنند و سپس از ابتدای اسفند ماه سال جاری وارد مرحله مشارکت ایرانیان خارج از کشور و سرمایه‌گذاران خارجی شویم. به گفته وی، ‌درخواست‌های زیادی برای سرمایه‌گذاری در این صندوق وجود دارد.

تسهیلات بانک جهانی

وی درباره قطع تسهیلات بانک جهانی در راستای تحریم ایران تصریح کرد: از بهمن‌ماه سال گذشته تاکنون ۸۰ میلیون دلار از تسهیلات این بانک برای طرح‌های مصوب قبلی استفاده شده است. این در حالی است که ‌بانک جهانی به علت تحریم، عملیات جدید تامین مالی را متوقف کرده و البته ایران درخواست‌هایی را برای رفع این مشکل و ارائه تسهیلات توسعه گرایانه کرده است. علیشیری با اشاره به نطق شدیداللحن وزیر اقتصاد در بانک جهانی در همین راستا ‌گفت: برهمین اساس از ۱۵ روز قبل کمیته راهبردی بانک جهانی موضوع همکاری با ایران را بررسی می‌کند؛ اما هنوز به اجماع نرسیده اگرچه معتقدند موضوع کمک ربطی به مسائل سیاسی ندارد و قرار است نکات تکنیکی در این خصوص حل و فصل شود. علیشیری در پایان در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه کدام استان‌ها بیشترین میزان جذب سرمایه‌گذاری خارجی را داشتند، گفت: هرمزگان، خوزستان و تهران هم‌اکنون رتبه‌های بالای این جدول را دارند.

آمارها چه می‌گویند؟

اگر چه بهروز علیشیری رییس‌کل سازمان سرمایه‌گذاری و کمک‌های اقتصادی و فنی در تازه‌ترین آمار خود از ورود ۷/۲ میلیارد دلار سرمایه خارجی به ایران در سال ۲۰۱۰ خبر داده است و نگاهی به آمارهای چند سال گذشته نشان می‌دهد که ایران در رشد سرمایه‌گذاری خارجی در سال ۲۰۰۹ نسبت به سال ۲۰۰۸ پیشرفت ۸۴ درصدی داشته است، اما حجم سرمایه خارجی در مقایسه با کشورهای منطقه قابل قبول نیست. در سال ۲۰۰۹ ایران در شرایطی کمی بیش از ۳ میلیارد دلار سرمایه خارجی - عمدتا در بخش نفت - را جذب کرد که در همین سال کشور عربستان ۵/۳۵ میلیارد دلار، قطر ۷/۸ میلیارد دلار، ترکیه ۶/۷ میلیارد دلار و لبنان ۸/۴ میلیارد دلار سرمایه خارجی جذب کرده‌اند. دو کشور اردن و عمان نیز به ترتیب هر کدام ۴/۲ و ۲/۲ میلیارد دلار سرمایه خارجی جذب کرده‌اند. گزارش کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل (آنکتاد) درباره سرمایه‌گذاری خارجی طی سال ۲۰۰۹ نشان می‌دهد که کل سرمایه‌گذاری مستقیم در جهان در سال ۲۰۰۷ رقم ۲ هزار و ۱۰۰ میلیارد دلار، در سال ۲۰۰۸ رقم هزار و ۷۷۱ میلیارد دلار و در سال ۲۰۰۹ رقم هزار و ۱۱۴ میلیارد دلار بوده است. ایران در مجموع این سه سال کمی بیش از ۶ میلیارد دلار سهم از سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی داشته است. سهم ایران در سال ۲۰۰۷ رقم ۶/۱ میلیارد دلار، سال ۲۰۰۸ رقم ۶/۱ میلیارد دلار و در سال ۲۰۰۹ رقم ۰۱۶/۳ میلیارد دلار بوده است.

همین گزارش نشان می‌دهد که اروپا در سال ۲۰۰۷ رقم ۹۸۸ میلیارد دلار، سال ۲۰۰۸ رقم ۵۵۱ میلیارد دلار و سال ۲۰۰۹ رقم ۳۷۸ میلیارد دلار سرمایه مستقیم خارجی جذب کرده است. کشور آمریکا هم در سال ۲۰۰۷ رقم ۲۶۶ میلیارد دلار،‌ سال ۲۰۰۸ رقم ۳۲۴ میلیارد دلار و سال ۲۰۰۹ رقم ۱۲۹ میلیارد دلار جذب کرده است. در منطقه خاورمیانه هم عربستان طی سه سال ۲۰۰۷ تا ۲۰۰۹ نزدیک ۱۰۰ میلیارد دلار به ترتیب ۸/۲۲، ۱/۳۸، ۵/۳۵ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی جذب کرده است. طی همین مدت ترکیه نزدیک ۵۰ میلیارد دلار به ترتیب ۲۲، ۱۸ و ۶/۷ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی جذب کرده است.

همچنین بر اساس گزارش آنکتاد، حجم کل سرمایه‌گذاری‌های مستقیم خارجی انجام شده در ایران از سال ۱۹۹۰ تا پایان سال ۲۰۰۹ نیز مجموعا به ۹۸/۲۳ میلیارد دلار رسیده و در میان ۱۴ کشور خاورمیانه ایران از نظر حجم جذب سرمایه‌های مستقیم خارجی در این مدت در جایگاه ششم قرار گرفته است. در این منطقه عربستان با ۱۴۷ میلیارد دلار بیشترین رقم و کویت با ۶۰۸ میلیون دلار کمترین رقم را به خود اختصاص داده‌اند. مقایسه این آمارها نشان می‌دهد که ایران از نظر حجم جذب سرمایه خارجی فاصله بسیار زیادی با کشورهای منطقه دارد و به گفته علیشیری سهم ایران از جذب سرمایه‌گذاری خارجی در کل دنیا کمتر از نیم درصد است.

عکس: آکو سالمی