پیشنهاد تغییر اساسی در بودجه‌نویسی
در چهارمین کنفرانس بین‌المللی بودجهریزی عملیاتی تاکید شد
پیشنهاد تغییر اساسی بودجه‌نویسی کشور
نوبخت: قانون بودجه سالانه باید مشتمل بر گزارش توجیهی، یک سند بودجه اقتصادی و سند بودجه عملیاتی باشد. این گزارش توجیهی باید شامل اطلاعات شفاف از آخرین وضعیت کشور و مستند به شاخص‌های کمی باشد
دنیای اقتصاد - زهرا واعظ: در چهارمین کنفرانس بین‌المللی بودجهریزی عملیاتی که دیروز در مرکز همایش‌های رازی برگزار شد، ضمن تاکید سخنرانان این مراسم بر بودجهریزی عملیاتی بر مبنای گزارش عملکرد دولت، بر ابعاد صرفه‌جویی در هزینه‌ها تاکید شد.
در این همایش، همچنین عزیزی معاون برنامه‌ریزی رییس‌جمهور اعلام کرد که سال گذشته متمم بودجه به مجلس نرفت؛ البته ۹ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان کسری ایجاد شده بود که به غیر از رقم ۸ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان بودجه عمرانی، برای تحقق این رقم بدون ارائه متمم به مجلس تنها با جابه‌جایی برخی ارقام، اصلاح بودجه سازماندهی شد. در همین حال، نوبخت رییس کمیسیون اقتصاد کلان و بازرگانی مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت ارائه این آمار را از سوی معاون رییس جمهور دلیل عدم تعادل در بودجه نویسی عنوان کرد و گفت اگر که چه بر روی کاغذ بودجه دارای تعادل است، اما در عمل تعادل نداشت که دولت مجبور شد در کمتر از یک سال آن را اصلاح کند. وی در عین حال پیشنهاد کرد که بودجه عملیاتی همراه با سند اقتصادی به مجلس ارائه شود. همچنین عادل آذر، دبیر این همایش بر تاثیر بودجهریزی عملیاتی بر صرفه‌جویی در هزینه‌ها تاکید کرد و گفت که این نوع بودجهریزی بین ۵ تا ۸ درصد صرفه‌جویی به همراه دارد.
9 هزار و 500 میلیارد تومان کسری بودجه 88
ابراهیم عزیزی، معاون برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رییس‌جمهور در چهارمین کنفرانس بین‌المللی بودجهریزی عملیاتی با اشاره به اینکه سال گذشته متمم بودجه به مجلس نرفت، تصریح کرد: برای نخستین بار در تاریخ کشور قانون بودجه ۱۳۸۸ بدون ارائه متمم و تنها با جابه‌جایی برخی ارقام اجرا شد. معاون رییس‌جمهور ادامه داد: در قانون بودجه ۸۸ بالغ بر ۹هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان کسری ایجاد شده بود که به غیر از رقم ۸هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان بودجه عمرانی، برای تحقق این رقم بدون ارائه متمم به مجلس تنها با جابه‌جایی برخی ارقام، اصلاح بودجه سازماندهی شد. به گفته وی، در سال گذشته بودجه جاری ۱۰۴ درصد و اعتبارات عمرانی هم ۸۴ درصد محقق شد، البته قانون بخشی از مقررات مالی دولت از آن مستثنی شد که جنس آن نیز تملک دارایی‌های سرمایه‌ای به شمار می‌رود.
معاون برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رییس‌جمهور تاکید کرد: عموم تصدی‌های دولت باید به بخش خصوصی واگذار شود، البته استثناهایی مانند بخش فرکانس یا هواپیمایی کشوری باید در قالب شرکت‌های مادر تخصصی دولتی باقی بماند و بقیه تصدی‌ها در قالب اصل 44 به بخش غیردولتی واگذار شود. معاون رییس‌جمهور درباره بودجه‌نویسی عملیاتی تاکید کرد: این کار تنها به وسیله قوه مجریه به سامان نمی‌رسد بلکه باید به صورت یک مطالبه عمومی از همه قوای کشور تبدیل شود و همه بدانند در ازای هر واحد پولی چه چیزهایی به دست می‌آورند. عزیزی تاکید کرد: موافقتنامه‌های بودجه یک بستر به شمار می‌رود و کاهش تبصره‌ها و ردیف‌های بودجه شفاف‌سازی، کاهش دستگاه‌ها، ارتقای بهره‌وری و توجه به آمار شفاف از جمله زمینه‌های بودجهریزی عملیاتی به شمار می‌رود. وی افزود: اگر بودجه به صورت غیرعملیاتی اختصاص یابد، باعث افزایش مدت زمان اجرای طرح‌های عمرانی و پدید آمدن هزاران طرح نیمه تمام می‌شود، برای پاسخ دادن به این طرح‌ها باید جواب روشنی در قالب شمردن عملیات و اختصاص بودجه بر اساس آن وجود داشته باشد.
بودجهریزی در ایران غیرعلمی و سنتی است
رییس کمیسیون اقتصاد کلان و بازرگانی مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام در این همایش با انتقاد از تدوین بودجه به روش‌های سنتی و غیرعلمی گفت: بودجه دولت حتی با وجود اینکه سال گذشته بدون لایحه متمم اجرا شد، هیچ‌گاه به صورت متعادل تدوین نشده است. محمدباقر نوبخت در این مراسم با اشاره به سخنان معاون برنامه‌ریزی رییس‌جمهور در خصوص میزان کسری بودجه سال گذشته تصریح کرد: آقای عزیزی، معاون برنامه‌ریزی اعلام کردند به غیر از رقم 8 هزار و 500 میلیارد تومانی که به دلیل هدفمندی یارانه‌ها از بودجه سال قبل حذف شد، باز هم 9 هزار و 500 میلیارد تومان کسری بودجه داشت که به جای اینکه دولت به مجلس لایحه متمم ارائه کند، با جابجایی ارقام آن را تامین کرد. اما این نشان می‌دهد بودجه گرچه بر روی کاغذ دارای تعادل است، اما در عمل تعادل نداشت که دولت مجبور شد در کمتر از یک سال آن را اصلاح کند.
رییس کمیسیون اقتصاد کلان، مرکز تحقیقات استراتژیک با انتقاد از تنظیم بودجه به روش سنتی گفت: این روش پاسخگوی نیاز امروز جامعه نیست و سوال اساسی ما در پژوهش این است که بودجهریزی عملیاتی آیا متناسب اسناد فرادستی تهیه شده است؟ نوبخت افزود: بودجهریزی باید بر اساس اسناد فرادستی نظام تهیه شود و ماده یک قانون محاسباتی کشور بودجه را برنامه مالی دولت به مدت یک سال می‌داند که سیاست‌هایی را برای اجرا در یک سال تهیه می‌کند.
آخرین قانون بودجه مربوط به سال 51
به گفته رییس کمیسیون اقتصاد کلان و بازرگانی، اگرچه از ۱۰۰ سال پیش بعد از انقلاب مشروطه، نظام مجلس در کشور شکل گرفته و بودجه به جای بودجه حکومتی توسط نمایندگان مجلس تصویب می‌شود، اما هنوز بودجه‌نویسی به شکل سنتی تهیه و آخرین قانون تهیه بودجه بر اساس قانون ۱۳۵۱ است که باید اصلاحات متناسب با نیاز امروز در آن ایجاد شود. نوبخت به استفاده از ۱۸ مورد از مطالعات مرکز پژوهش‌ها اشاره کرد و گفت: بودجهریزی عملیاتی باید منطبق بر اسناد فرادستی باشد.
استفاده از تجربیات جهانی
وی با اشاره به تجارب جهانی در زمینه بودجهریزی عملیاتی تصریح کرد: در انگلستان و آفریقا تغییرات مجلس بسیار کم و برعکس در کشور فرانسه و کره‌جنوبی اختیار مجلس در تغییر بودجه بسیار زیاد است. این در حالی است که در برخی کشورها همچون سوئد دخالت مجلس و دولت بینابین است. نوبخت تاکید کرد: مجلس شورای اسلامی به جای دخالت در جزئیات بودجه باید در گلوگاه‌های خاص نظارت بکنند و همیشه این سوال را از خود داشته باشند که تدوین یک قانون بودجه چه مقدار از مشکلات جامعه را حل می‌کند.
بودجهریزی اقتصادی
نوبخت در پایان تاکید کرد: برای اینکه یک نظام بودجهریزی متناسب داشته باشیم باید از بودجهریزی عملیاتی و بودجه اقتصادی برخوردار باشیم. وی گفت قانون بودجه سالانه باید مشتمل بر گزارش توجیهی، یک سند بودجه اقتصادی و سند بودجه عملیاتی باشد. به گفته وی، این گزارش توجیهی باید شامل اطلاعات شفاف از آخرین وضعیت کشور و مستند به شاخص‌های کمی باشد. همچنین در کنار بودجه عملیاتی باید سند بودجه اقتصادی قرار بگیرد که آثار اقتصادی بودجه را به سیاستگذاران نظام نشان دهد. وی گفت: از آنجا که اطلاعات یک جامعه در اختیار قوه‌مجریه قرار دارد بهتر است مجلس کمتر دخالت کند در شان مجلس نیست که وارد اجزای بودجه شود، اما دولت مستمرا گزارش‌هایی را تهیه و در اختیار مقام رهبری، مجلس و ملت قرار دهد.
عملیاتی شدن بودجه 8 درصد صرفه‌جویی در پی دارد
رییس مرکز آمار ایران در نشست خبری چهارمین کنفرانس بین‌المللی بودجهریزی عملیاتی گفت: اگر بودجهریزی به صورت عملیاتی تدوین شود پیش‌بینی می‌شود به طور متوسط سالانه بین ۵ تا ۸ درصد صرفه جویی از باب استقرار این نظام در کشور داشته باشیم. عادل آذر دبیر چهارمین همایش بودجهریزی عملیاتی تاکید کرد: با توجه به اینکه بودجه کل کشور در سال جاری حدود ۳۰۰ هزار میلیارد تومان است، اگر بودجه به صورت عملیاتی تدوین و اجرا شود، حداقل ۸ درصد بودجه کشور در حد ۲۴ هزار میلیارد تومان با رقم امسال می‌توان صرفه‌جویی کرد، در حالی که سالانه ۲۰ تا ۲۵ درصد بودجه کشور رشد پیدا می‌کند. رییس مرکز آمار ایران تصریح کرد: در بودجهریزی عملیاتی باید بر اساس گزارش عملکرد دولت از بودجه سال قبل میزان بودجه برای سال جدید اختصاص پیدا کند. وی افزود: در کشورهای آسیای میانه و تایلند که بودجهریزی عملیاتی اجرا شده تا ۲۰ درصد به صورت سالانه صرفه‌جویی در بودجه اتفاق افتاده و در آمریکا به عنوان کشور پیشرو در اجرای بودجه عملیاتی، صرفه‌جویی قابل توجهی ایجاد شده است.
توافق نظر همه قوا درباره بودجهریزی عملیاتی
رییس مرکز آمار ایران در پاسخ به این پرسش که تکلیف عملیاتی شدن بودجه در قانون برنامه چهارم ذکر شده بود، اما چرا اجرا نشد، گفت: یکی از دلایل مهم عدم اجرای بودجه عملیاتی با وجود تصریح مواد ۱۳۸ و ۱۴۴ قانون برنامه چهارم این است که در گذشته همه قوا و مجموعه دولت در این مورد توافق نداشتند اما امروز بودجهریزی عملیاتی به یک خواسته عمومی نظام تبدیل شده و در حال حاضر رهبری کشور در مورد سیاست‌های برنامه پنجم تکلیف بودجهریزی عملیاتی را ابلاغ کرده و سایر قوا نیز به همراه دولت خواهان عملیاتی شدن بودجه کشور هستند. آذر در پاسخ به این پرسش که در حال حاضر چقدر از بودجه عملیاتی شده است، گفت: متاسفانه با وجود تصریح قانون برنامه چهارم در خوشبیانه‌ترین حالت می‌توان گفت حداکثر ۱۰ درصد از بودجه کشور به صورت عملیاتی تدوین شده آن هم در ادبیات مدیران بوده و در اجرا توفیقی نداشته است. وی گفت: بودجهریزی عملیاتی در سال‌های قبل فقط از الزامات دولت بود و به مطالبات نظام تبدیل نشده بود، اما امروز همت عمومی قوای سه‌گانه و اسناد بالادستی و سیاست‌های کلی برنامه پنجم کشور خواهان اجرای بودجهریزی عملیاتی هستند.
3 تا 5 سال زمان برای تحقق بودجهریزی عملیاتی
رییس مرکز آمار ایران در مورد گفته‌های قبلی مدیران برای عملیاتی کردن بودجه گفت: این بخش احتیاج به نظام یکپارچه دارد و امروز بودجهریزی عملیاتی به یک مطالبه عمومی تبدیل شده است. آذر در مورد زمان اجرای بودجهریزی عملیاتی تاکید کرد: حداقل ۳ تا ۵ سال برای تحقق بودجهریزی عملیاتی زمان لازم است.
رییس مرکز آمار ایران در مورد بودجه نفتی و رابطه آن با عملیاتی شدن گفت: گرچه بودجه عمومی دولت بین 70 تا 75 درصد متکی به نفس است، اما هیچ ارتباطی بین عملیاتی شدن و منشا نفتی درآمد بودجه ندارد، به عنوان مثال برای سال جاری سیصد هزار میلیارد تومان پول در اختیار دولت قرار داده می‌شود که در بودجهریزی عملیاتی می گوید بر اساس هر فعالیت بودجه اختصاص یابد. آذر در مورد سازمان متولی بودجهریزی عملیاتی گفت: در دنیا برای عملیاتی شدن بودجه یک متولی در نظر گرفته می‌شود که اسم آن مهم نیست، اما در حال حاضر چون معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی متولی شده، بسیار خوشحال هستیم.
کسری بودجه ۴۵۰۰ میلیارد تومانی در سال ۸۵
عادل آذر همچنین در این همایش که به عنوان دبیر چهارمین همایش بودجهریزی عملیاتی سخنرانی می‌کرد، گفت : در صورت تحقق بودجهریزی عملیاتی در سال 85، نه تنها می‌توانستیم 6 هزار و 500 میلیارد تومان صرفه‌جویی داشته باشیم، بلکه با کسری بودجه 4 هزار و 500 میلیارد تومانی نیز مواجه نمی‌شدیم. وی سپس از عزم نظام برای اجرای بودجهریزی عملیاتی خبر داد و اظهار داشت: ادبیات این نوع بودجهریزی هم اکنون در دولت رواج یافته است. به گفته آذر، استقرار بودجهریزی عملیاتی شفاف سازی، افزایش کارآیی و افزایش اثربخشی در معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی را به دنبال دارد. وی با بیان اینکه بودجهریزی عملیاتی هم اکنون در برنامه‌های سایر کشورها قرار دارد، افزود: مهم‌ترین ابزار اندازه‌گیری کارآیی و اثر بخشی هزینه‌ها، استفاده از شاخص‌های عملکرد خروجی محور و پیامد محور مالی و غیرمالی برای اندازه‌گیری برنامه‌های دستگاه‌های اجرایی است که هزینه‌ها در قالب آن برنامه‌ها انجام می‌شوند.
بودجه سالانه باید یک بیستم اهداف سند چشم انداز را محقق کند
معاون امور شرکت‌های دولتی، بانک‌ها و بیمه‌های وزیر اقتصاد نیز در این همایش با بیان اینکه در بودجهریزی بیشتر به دنبال اهداف هستیم، تصریح کرد: اهداف ملی و کشوری و نیز اسناد بالادستی در بودجهریزی عملیاتی بسیار مهم تلقی می‌شوند و همانگونه که اهداف چشم‌انداز 20 ساله تدوین شده باید بودجه هر سال به اندازه یک بیستم اهداف را محقق کند. اصغر ابوالحسنی تصریح کرد: 5 هدف در بودجهریزی مد نظر است که در یکی از آنها توسعه یافتگی مدنظر بودجهریزی عملیاتی قرار می‌گیرد، همچنین رسیدن به جایگاه اول در چشم‌انداز 20 ساله از نظر علمی و اقتصادی در سطح منطقه خاورمیانه مدنظر چشم‌انداز قرار گرفته است.
عکس: آکو سالمی
ارسال نظر