مقامات اقتصادی از بی‌تاثیری تحریم‌ها خبر می‌دهند، اوضاع بازارها این نظر را تایید می‌کند

دنیای اقتصاد- چهارمین قطعنامه تحریم‌ها علیه ایران چه تاثیری را بر اقتصاد ایران در پی دارد و آیا این تحریم‌ها می‌تواند به اختلال خاصی در روند فعالیت‌های اقتصادی ایران ایجاد کند؟ این سوالی بود که بلافاصله پس تصویب تحریم‌های جدید مطرح شد که البته پاسخ فوری مقامات اقتصادی دولت و نمایندگان مجلس ایران را به دنبال داشت؛ شمس‌الدین حسینی، سخنگوی اقتصادی دولت همراه با مهدی غضنفری، وزیر بازرگانی دو مقام دولتی هستند که اعلام کرده‌اند بازار ایران از چنان جذابیتی برخوردار است که هیچ کس حاضر به چشم پوشی از آن نیست و در مجموع فروشندگان به دنبال خریداران هستند. از دیدگاه این دو مقام، تحریم‌ها تاثیر چندانی بر اقتصاد ایران ندارد؛ اگر چه ممکن است برخی هزینه‌ها را به بار آورد. محمد نهاوندیان، رییس اتاق بازرگانی هم ضمن بی‌نتیجه توصیف کردن سیاست تحریم، از وجود برخی روش‌ها برای رهایی از هزینه‌های اضافی تحریم‌ها سخن به میان آورده است و البته نمایندگان مجلس هم معتقدند تحریم‌ها زحمت‌آفرین اما بی‌تاثیر هستند. از سوی مقامات دولت و رییس اتاق بازرگانی بیان شد

تحلیل رسمی‌ از آثار تحریم‌ها بر اقتصاد کشور

چهارمین قطعنامه تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران چه تاثیری را بر اقتصاد ایران در پی دارد و آیا این تحریم‌ها می‌تواند به اختلال جدی در روند فعالیت‌های اقتصادی ایران منجر شود؟ این سوالی بود که چهارشنبه هفته گذشته و بلافاصله پس از تصویب تحریم‌ها علیه ایران در شورای امنیت به اذهان خطور کرد که البته پاسخ فوری مقامات اقتصادی ایران را به دنبال داشت‌.

شمس‌الدین حسینی، سخنگوی اقتصادی دولت و وزیر اقتصاد به همراه مهدی غضنفری، وزیر بازرگانی دو مقام دولتی هستند که اعلام کرده‌اند تحریم‌ها تاثیر چندانی بر اقتصاد ایران ندارد؛ اگر چه ممکن است برخی هزینه‌ها را به بار آورد‌. محمد نهاوندیان، رییس اتاق بازرگانی هم از وجود برخی ترفندها برای رهایی از هزینه‌های اضافی تحریم‌ها سخن به میان آورده است و البته نمایندگان مجلس هم تحلیل اقتصادی خود را از آثار تحریم‌ها با عنوان «زحمت آفرین اما بی‌تاثیر» بیان کرده‌اند‌. البته مقامات دولت پیشتاز تحلیل‌گران در برآورد آثار اقتصادی تحریم‌ها بودند؛ چنانچه از دیدگاه سخنگوی اقتصادی دولت تحریم‌ها حتی اثر روانی هم ندارد‌. حسینی پنج‌شنبه هفته گذشته در یک اظهارنظر کوتاه این تحلیل را بر زبان جاری ساخت و البته روز گذشته در چین هم با تفصیل بیشتری درباره آثار تحریم‌ها سخن گفت‌. حسینی که برای حضور در غرفه ایران در نمایشگاه اکسپو به شانگهای چین رفته است، گفت:‌ اثر تحریم در اقتصاد از دو جنبه قابل ارزیابی است؛ یکی تاثیر واقعی آن است و دیگری تاثیر روانی آن است که به نظر من از جنبه واقعی مهم‌تر است؛ در واقع فضای محرومیت و ممنوعیت ایجاد کردن با القای بیش از آنچه روی کاغذ آمده است.

وی ادامه داد: سیاست تحریم‌کنندگان تا حالا این بوده است، ولی به مرور زمان متوجه شدیم که این تهدید به چند دلیل از جمله سودآوری فضای تجارت و هوشیار بودن فعالان اقتصادی کم شده است. یعنی در چند ماه گذشته اقتصاد ایران را به صدور این بیانیه تهدید می‌کردند، اما می‌بینید که در همین زمان رشد شاخص بورس ایران بالاترین رشد در دنیا بوده است. به گفته حسینی، از نظر روانی این تحریم‌ها رنگ باخته‌اند و دیگر تاثیری ندارد. این واقعیت نشان‌دهنده آن است که براثر رفتار ناشی از زیاده‌خواهی و زیاده روی آنان ضریب مقاومت اقتصاد ایران افزایش یافته است. حسینی افزود:‌ البته در جنبه واقعی تحریم‌ها سعی می‌شود با ایجاد محدودیت و ممنوعیت‌ها هزینه فعالیت اقتصادی در ایران افزایش یابد که در این زمینه هم چون موضوع تحریم تازگی ندارد و قبلا هم سابقه داشته است تمهیدات لازم را به عمل آورده‌ایم؛ ضمن آنکه فضای اقتصاد و تجارت آنقدر جذاب است که تجار و بازرگانان و صنعت‌گران خیلی در بند این قید و بندهای سیاسی قرار نمی‌گیرند و مراودات خود را با شرکایشان حفظ و فضای کسب و کار را به نحوی برای خود باز می‌کنند. وزیر اقتصاد همچنین در پاسخ به این پرسش که آیا ممکن است این تحریم‌ها از جنبه واقعی خود با افزایش هزینه‌ها و بالا بردن میزان ارزش افزوده در فعالیت‌های تجاری و تولیدی در ایران بتواند اقتصاد ما را از شرایط معمول خود خارج کند، تصریح کرد: همان گونه که گفتم اولا فضای تجاری خیلی سودآور است و برخی موقعیت‌ها از جمله موقعیت ترانزیتی ما آنقدر منحصر به فرد است که اگر کسی نخواهد از آن استفاده کند، خودش ضرر کرده است. ضمن آن که باید به این موضوع هم توجه کنیم که این قطعنامه در شرایط بسیار شکننده‌ای صادر شد. چرا که مشروعیت آن از قبل با توجه به قطعنامه نشست تهران و حضور کشورهای اقتصادی تازه ظهور کرده چون ترکیه و برزیل از قبل زیر سوال رفت. وی ادامه داد: همین کشورها به قطعنامه اخیر هم نه گفتند و تعداد دیگر هم تحت شرایط و فشارها زیر بار آن رفتند. اینها یعنی که این قطعنامه شرایط شکننده‌ای دارد؛ ضمن آن که مجموعه شرایط سودآوری و رقابت برای کسب بازارهای جدید و موقعیت منحصر به فرد در اقتصاد ایران نشان خواهد داد که اقتصاد ایران از این مقطع عبور می‌کند و البته این عبور به تدابیری هم نیاز دارد که از قبل دیده شده است. گفتنی است وزیر راه و ترابری نیز که در غرفه ایران در نمایشگاه اکسپو حضور یافته بود، در مواجهه به این پرسش‌ها اعلام کرد که ترجیح می‌دهد در جریان بازدید از غرفه ایران درباره تحریم صحبت نکند. مهدی غضنفری وزیر بازرگانی هم که هفته گذشته و هنگام تصویب تحریم‌ها علیه ایران در شانگهای چین به سر می‌برد، در تحلیلی گفت: تحریم به سلاحی بی‌اثر تبدیل شده و کارکرد خود را از دست داده است. وی به خبرنگاران حاضر در اکسپو شانگهای گفت: با اینکه تحریم‌ها مباحث اقتصادی را تحت تاثیر قرار می‌دهد، اما تجار و بازرگانان ایرانی با بی‌اعتنایی به تحریم نگاه می‌کنند.

البته از آنجا که بحث تحریم‌ها علیه ایران از اردیبهشت ماه جدی شده بود، غضنفری روز پنج‌شنبه دوم اردیبهشت ماه هم طی یک کنفرانس مطبوعاتی به آثار تحریم‌ها علیه ایران پرداخت و گفت: تحریم ایران را نباید تحریم جهانی نام گذاشت؛ زیرا که تنها کشورهای عضو ۱+۵ به دنبال اعمال فشارهای غیر قانونی بر جمهوری اسلامی‌ ایران هستند. وی خطاب به کشورهای غربی گفت: تصور می‌کنند که اگر کشوری با آنها روابط اقتصادی نداشته باشد، بخشی از جامعه جهانی نیست یا اینکه منزوی شده؛ در حالی که ارتباطات دینامیک و ارگانیکی میان مردم کشورها فراتر از اراده دولت‌ها است. وزیر بازرگانی در آن کنفرانس در پاسخ به پرسشی درباره نحوه عمل ایران در تهیه نیازهای خود با توجه به شرایط تحریم گفت: میزان عرضه سال‌ها است که از تقاضا فزونی یافته و تقریبا تمام کشورها به دنبال بازار هستند، در دنیای امروز هیچ وقت خریدار مستاصل نیست، بلکه این فروشنده است که به دنبال خریدار می‌گردد. محمد نهاوندیان، رییس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران هم تحریم را یک سیاست بی نتیجه دانست و گفت: با برخورد هوشمندانه می‌توان ترفندی یافت که هزینه‌های مبادله تجاری افزایش نیابد. محمد نهاوندیان در گفت‌وگو با «مهر» گفت: ما بارها اعلام کرده‌ایم که تحریم علیه ایران یک سیاست بی‌نتیجه است و اگرچه ممکن است هزینه مبادلات را افزایش دهد، اما به طور قطع نمی‌تواند اقتصاد ایران را هدف گرفته و به سمت تاثیرگذاری عمده در اقتصاد این کشور پیش رود.رییس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران با بیان اینکه بخش خصوصی کشورهای موافق با تحریم ایران، هیچ‌گاه از اعمال این تحریم‌ها رضایت نداشته‌اند، افزود: در زمان حاضر که دنیا در حال خروج از رکود است، همگان باید بر این نکته تاکید داشته باشند که بهتر است اختلاف نظرها درباره مسائل سیاسی را در همان حوزه سیاسی حل کرده و دامنه آن را در مسائل اقتصادی گسترش ندهند.وی تصریح کرد: تحریم اگرچه در ظاهر می‌تواند اقتصاد کشور تحریم شونده را در برگیرد، اما برای تحریم‌کننده نیز هزینه بر است، بنابراین در شرایطی که با توجه به بحران اقتصادی دنیا، تمامی ‌تولیدکنندگان در پی یافتن بازارهای جدید هستند و از ابزارهای تشویقی برای بازاریابی استفاده می‌کنند، انتظار می‌رفت که کشورهای دنیا به سمت استفاده از حربه تحریم نروند.به گفته نهاوندیان، در این راستا با برخورد هوشمندانه می‌توان ترفندی یافت که هزینه‌های مبادله تجاری افزایش نیابد و به این ترتیب با تحریم مقابله شود. البته در این میان دولت باید توجه بیشتری به تولیدکنندگان و صادرکنندگان داشته باشد و گسترش یاس و ناامیدی در میان تولیدکنندگان، با سیاست‌های حمایت‌گرایانه خود جلوگیری به عمل آورد.

تحلیل مجلسیان: تحریم‌ها زحمت آفرین، اما بی‌تاثیر

جمعی از نمایندگان مجلس نیز تحریم‌های جدید شورای امنیت علیه برنامه هسته‌ای‌ ایران را در عین «زحمت آفرین» بودن، «بی‌تاثیر» دانستند و تاکید کردند که‌ ایران‌ این تحریم‌ها را به فرصت تبدیل خواهد کرد. از جمله عباس رجایی، رییس کمیسیون کشاورزی مجلس در‌این باره می‌گوید: «ابرقدرت‌ها بانگرانی از پیشرفت‌های ایران همواره اقدام به سنگ‌اندازی کرده‌اند و باید بدانند اگرچه ممکن است تحریم‌های آنها با زحماتی همراه باشد، اما نمی‌تواند جلوی حرکت ایران را بگیرد.»حمیدرضا فولادگر، رییس کمیسیون نظارت بر اصل ۴۴ مجلس هم تحریم‌های جدید شورای امنیت را دنباله سلسله تحریم‌های قبلی دانسته و می‌گوید: «این تحریم‌ها تاثیری در ‌ایران ندارد؛ چرا که مردم همواره به نظام جمهوری اسلامی‌ایران اعتقاد دارند و برای مقابله با نظام سلطه راه را ادامه می‌دهند.»او نیز با اشاره به ‌اینکه چنین تحریم‌هایی البته هزینه‌بردار است، ادامه می‌دهد: «چنین هزینه‌هایی در برابر استقلالی که ملت‌ایران برای آن انقلاب کرد و شهید داد، بسیار ناچیز است و مردم حاضر به پرداخت ‌این هزینه‌های اقتصادی هستند. »همچنین‌ایوب پاپری، عضو کمیسیون شوراها و امور داخلی کشور در خصوص تحریم‌های جدید گفته است: «باتوجه به اجرایی شدن دسیسه استکبار در صدور قطعنامه ۱۹۲۹ از طریق اهرم شورای امنیت باید تبعات این تحریم را به فرصت برای مقابله با این سیاست تبدیل کرد.»

واکنش بورس به قطعنامه تحریم

همزمان با صدور قطعنامه شورای امنیت، بازار سهام ایران شاهد رشد شاخص بورس بود. این رشد در حالی رخ داد که قبل از آن با دغدغه صدور قطعنامه و شایعات مربوط به آن شاخص منفی بود؛ اما صدور قطعنامه و آرامش سیاسی ناشی از آن که با رشد اندک بازارهای جهانی و افزایش بهای نفت همراه بود، شرایط مناسب برای به تعادل رسیدن بازار ایران به دور از تحولات احساسی را ایجاد کرد.بر این اساس بازار سهام دو روز نخست هفته جاری را با رشد شاخص آغاز کرد؛ به‌طوری که روز شنبه رشد ۴۳ /۶۰ واحدی و روز یکشنبه رشد ۶۵ واحدی را تجربه کرد.در مجموع بازار سهام پس از صدور قطعنامه و با در پیش گرفتن واکنشی متفاوت بازاری رو به رشد و متعادل بود؛ اما به نظر می‌رسد ادامه این روند بستگی به سایر عوامل تاثیرگذار بر بورس دارد.