همه‌چیز در حال از بین رفتن است

قول می‌دهم در کارهای سینمایی‌ام از سیامک انصاری استفاده نکنم

مهران مدیری در نشست بررسی ویژگی‌های طنز آثار خود که دهم خرداد ماه در حوزه‌ هنری تهران برگزار شد گفت: طنز من متفاوت نیست؛ چون تعریف درستی از کمدی و طنز در ایران وجود ندارد، طنز گروه ما به نظر شاخص می‌رسد. در شهر کورها، یک چشمی پادشاه است

به گزارش ایسنا، در این نشست که خشایار الوند، نویسنده طنز و حمیدرضا ابک، روزنامه‌نگار نیز حضور داشتند، مدیری درباره‌ نوع طنز آثار خود افزود: طنز من و گروهم متفاوت نیست؛ چون همان‌گونه که گفته می‌شود در شهر کورها، یک چشمی پادشاهی‌ است؛ در ایران چه قبل از انقلاب و چه بعد از انقلاب چون تعریف درستی از طنز و کمدی وجود نداشته است طنز ما شاخص به نظر می‌رسد. این در حالی است که ما در آثار خود تلاش می‌کنیم که با تعریف کمدی و طنز عمل کنیم.

او درباره‌ میزان تاثیر‌گذاری‌اش در کارهایی که ساخته است، گفت: من و گروهم سه دوره‌ کاری را پشت سر گذاشته‌ایم، از سال ۷۲ تا ۷۷ ساخته‌های ما متشکل از آیتم‌های کوتاهی بود که چندان نویسنده‌ مهمی نداشت و کار گروهی انجام می‌شد. از سال ۷۷ به شکل نیمه حرفه‌ای و کمی جدی‌تر موضوع نویسندگی در کارهای ما وارد شد که این روند با ساخت «پاورچین» ادامه یافت. دوره سوم از سریال «پاورچین» شروع شد و در این دوره کاملا براساس متن برنامه را ساخته‌ایم و گروه نویسندگان داشته‌ایم که این مرحله تا به امروز ادامه پیدا کرده است.

سرپرست نویسندگان نقش مهمی دارد

مدیری در زمینه‌ میزان تاثیر‌گذاری سرپرست نویسندگان بر کیفیت متن‌های سریال‌های خود اظهار کرد: سرپرست نویسندگان نقش مهمی دارد. البته او امکان دارد اصلاح اندکی روی متن انجام دهد و در واقع بر کیفیت آنها نظارت می‌کند.

خشایار الوند نیز در این باره گفت: نمی‌توان درصدی برای نقش سرپرست نویسندگان و از جمله پیمان قاسم‌خانی تعیین کرد. در واقع پیمان با ویژگی‌های فردی خود لحنی خاص به کار می‌دهد که این لحن تعریف‌کردنی نیست و خاص خود او است و این لحن از آغاز شکل‌گیری طرح اولیه در متن جاری می‌شود. لحن پیمان قابل تقلید نیست، در غیر این صورت من از آن تقلید می‌کردم.

او ادامه داد: گروه ما از تهیه‌کنندگان و کارگردان تا آبدارچی حدود ۸ ـ ۷ سال است که با یکدیگر همکاری می‌کنند و مهران مدیری با مشقت آنها را در طول این سال‌ها کنار هم حفظ کردند و تمام این مجموعه چیزی را به وجود آوردند که می‌توان آن را سبک مهران مدیری دانست.

نویسندگان ما خطا نمی‌کنند

مدیری با اشاره به میزان اعمال نظر خود در نوشته‌های نویسندگان برنامه‌های خود اظهار کرد: تا پیش از دوره‌ سوم تغییرات اساسی در متن می‌دادم؛ اما از این دوره تلاش کردم که متن‌ها وفادار‌تر باشند که این روند به ویژه در سریال‌های «شب‌های برره»، «مرد هزار چهره» و «مرد دوهزار چهره» وجود داشت.

او تاکید کرد: نویسندگان ما در پیشبرد داستان و ایجاد موقعیت‌های طنز خطا نمی‌کنند و تغییراتی که من در متن می‌دهم بر اساس سلیقه‌ شخصی من است. البته این تغییرات اساسی نیست و گاهی اوقات نویسندگان را از این تغییرات مطلع می‌کنم.

این کارگردان سریال‌های طنز در پاسخ به این پرسش که آیا خودتان کاراکتر‌هایی را که قرار است بازی کنید انتخاب می‌کنید، اظهار کرد: در این زمینه به صورت گروهی تصمیم‌گیری می‌شود و درباره‌ نقش‌هایی که بازی می‌کنم امکان دارد به‌گونه‌های مختلفی تصمیم‌گیری شود. برای ساخت یک کار جدید گاهی اوقات من طرح کلی را به نویسندگان می‌دهم و آنان به متن شکل می‌دهند.

او تاکید کرد: در نگارش و بازی‌ متن‌ها وابسته به هم هستیم، گاهی اوقات نویسندگان بر اساس جنس بازی من می‌نویسند و برخی مواقع من مواردی را به نقش اضافه می‌کنم. در واقع ما کار یکدیگر را تکمیل می‌کنیم.

از برخی واژگان عصبانی شدم

مدیری در پاسخ به این پرسش که در سریال‌های خود چه میزان به تکیه کلام اهمیت می‌دهید، اظهار کرد: در برخی از کارهای روتینی که ساخته‌ام در جریان بازی و ساخت کار از واژگانی استفاده شده است که با استقبال مخاطبان مواجه شده و رواج یافته است. این درحالی است که ما اصلا با چنین قصدی از آن واژگان و اصطلاحات استفاده نکرده بودیم. حتی در برخی از کارهای خود یکی دو نفر از بازیگران قصد داشتند با نیت رایج‌شدن تکیه‌ کلامی از برخی واژگان استفاده کنند که من از این کار آنها عصبانی شدم.

او درباره‌ چگونگی انتخاب بازیگران سریال‌های خود گفت: بیشتر بازیگرانی که اکنون سال‌هاست با ما بازی می‌کنند، از طریق تست‌ دادن وارد شدند، در حال حاضر تقریبا با گروه ثابت خود کار می‌کنیم؛ مگر اینکه در سریال نقش‌هایی باشد که نیاز به استفاده از بازیگرانی جدید داشته باشیم. در این شرایط به آرشیو موسسات بازیگری مانند موسسه امین تارخ مراجعه می‌کنیم و از افراد مورد نیاز تست می‌گیریم، بنابراین فرآیند چندان پیچیده‌ای برای انتخاب بازیگران خود طی نمی‌کنیم.

من هم در انتخاب بازیگر اشتباه می‌کنم

مدیری در ادامه‌ این نشست در پاسخ به این پرسش که آیا در برخی از کارهای خود در انتخاب بازیگر اشتباه کرده‌ است، گفت: نه تنها در این مورد بلکه در موارد دیگر قطعا تاکنون اشتباه کرده‌ام. موفق‌نبودن یک کاراکتر می‌تواند به دو دلیل باشد؛ نخست آن که شخصیت طراحی‌شده در اجرا جواب نمی‌دهد؛ به گونه‌ای که اگر از داستان حذف شود اتفاقی نمی‌افتد، دوم آن که من در انتخاب بازیگر اشتباه می‌کنم؛ البته امکان دارد مطلوب‌نبودن عملکرد بازیگر تنها تقصیر من نباشد، چون ممکن است بازیگر در شرایط قبلی خود نباشد. امکان دارد معتاد شده باشد از نظر روحی وضعیت مساعدی نداشته باشد یا به علت مشکلات شخصی بیان و بدن خود را نابود کرده و آنها را پرورش نداده باشد.

قصد توجه بیشتر به ده‌نمکی را دارند؟

او در پاسخ به این پرسش که آیا اعتقاد دارید که سیما قصد توجه بیشتر به طنز‌هایی به سبک مسعود ده‌نمکی و کم‌توجهی به سبک مدیری را دارد، گفت: این گونه مسائل در جامعه دو لبه است که یکی فرهنگی و یکی سیاسی است. درباره‌ بخش سیاسی یک روز مفصل صحبت خواهیم کرد؛ اما درباره‌ بخش فرهنگی می‌توان گفت که امکان دارد سیما به عمد چنین رویه‌ای را پیش‌ گرفته باشد که در این شرایط نیز بحث سیاسی می‌شود، اما اگر این رویکرد سیما عمدی نباشد می‌توان این‌گونه نتیجه گرفت که این رسانه در حال از دست‌دادن تعدادی آدم درجه یک به جز من است.

مدیری اضافه کرد: این روند از نبود کار‌ کارشناسی نشات می‌گیرد. همه ما در تلویزیون و سینما می‌خواهیم پول درآوریم، آپارتمان بخریم، ویلا در شمال بخریم، در این شرایط اصلا بحث فرهنگی و هنری نداریم تا جایی که من می‌دانم ساختن برنامه به نوعی شوق تبدیل شده‌ است من مشکلات و فجایع موجود در تلویزیون را می‌گویم.

او در ادامه گفت: فردی را می‌شناسم که ۱۱ تله فیلم را با هم می‌سازد. او به من زنگ زد و مرا برای بازی دعوت کرد و گفت، ۱۱ تله فیلم را کار می‌کنم که عوامل صحنه و بازیگران آن مشترک هستند و همه آنها را رج می‌زنم. این درحالی است که در طول تاریخ و در هیچ جای جهان چنین عملکردی سابقه ندارد.

گاهی احساس بی‌انگیزگی می‌کنم

مدیری اضافه کرد: گاهی اوقات احساس بی‌انگیزگی می‌کنم، اکنون هم که این جا هستم چنین حسی دارم؛ چون به این می‌اندیشم که این بحث‌های ما چه نتیجه‌ای می‌تواند داشته باشد.

او با بیان اینکه تقریبا همه‌چیز در سینما، تلویزیون و تئاتر در حال از بین رفتن است، گفت: نگاه کارشناسانه و مسوولانه در تصمیم‌گیران وجود ندارد نه چنین آدم‌هایی وجود دارند و نه محفلی که در آن وقت بگذارند و درباره‌ ما صحبت کنند، البته در تمام این سال‌ها این روند حاکم بوده است و محدود به سال‌های اخیر نمی‌شود.

مدیری در پاسخ به این پرسش که چرا در انتخاب بازیگران خود ریسک نمی‌کند و به طور مداوم از بازیگرانی مانند سیامک انصاری در سریال‌های خود استفاده می‌کند، اظهار کرد: سیامک سرجهازی من است. در واقع کار ما نوعی فرمول و لحن دارد که بازیگرانی که سال‌ها با آنها همکاری کرده‌ایم بسیار خوب آن را می‌شناسند. البته باید در انتخاب بازیگر ریسک کرد و من در سریال‌های «مرد هزار چهره» و «مرد دوهزار چهره» این کار را انجام دادم.

او اضافه کرد: گاهی اوقات افراد حرفه‌ای سینما را برای بازی در مجموعه‌های خود انتخاب کردم؛ ولی آنها نتوانستند به خوبی از عهده‌ این کار برآیند و بعد از دو سه جلسه به من گفته‌اند که ما را معاف کنید؛ چون نمی‌توانستند به ریتم گروه ما برسند.

ریتم سریال‌های ما کشدار نیست

این کارگردان در ادامه گفت: ریتم سریال‌های ما کشدار نیست و سکانس طولانی در سریال‌های ما یک و نیم دقیقه است در برخی سریال‌های خود نیز با علیرضا خمسه، پژمان بازغی و پرستو گلستانی بسیار تمرین کردیم تا آنها توانستند به ریتم مناسب برسند، حتی عوامل فنی مجموعه‌های ما از این ویژگی برخوردارند و عوامل صدا و تصویر کاملا کماندو هستند. به گونه‌ای که به سرعت کار خود را انجام می‌دهند در این شرایط عوامل فنی گروه‌های دیگر نمی‌توانند با ما همکاری کنند.

او اضافه کرد: شاید کمتر ریسک‌کردن من در زمینه‌ بازیگر به نوعی از تنبلی من نشات بگیرد؛ چون سروکله زدن با بازیگر سخت است. البته باید ریسک کرد و قول می‌دهم در کارهای سینمایی که قرار است بسازم از سیامک انصاری استفاده نکنم!

سینمای ما، از دور حرفه‌ای و دهن‌پرکن

مدیری درباره‌ تفاوت سینما و تلویزیون از دیدگاه او و اولویت او برای بازی در این رسانه‌ها اظهار کرد: ما در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که این ‌گونه کار از بیرون بسیار حرفه‌ای و از داخل به شدت غیرحرفه‌ای است. کار در تلویزیون از سینما حرفه‌ای‌تر است. زمانی که برای بازی در یک فیلم به سر صحنه رفتم دیدم هر کس ساز خود را می‌زند. این درحالی است که سینما به شدت مبتنی بر جزئیات است؛ اما زمانی که به سه چهار فیلم سینمایی که در آن بازی کرده‌ام می‌اندیشم به این نتیجه می‌رسم که برخی سریال‌های تلویزیون حرفه‌ای‌تر است. این درحالی است که سینمای ما از دور بسیار حرفه‌ای و دهن‌پرکن است.

۶۰ میلیون بیننده بسیار لذت‌بخش است

مدیری با اشاره به تعداد مخاطبان تلویزیون و سینما گفت: در تلویزیون با مخاطب وسیع سروکار داریم و برای ما بسیار لذت‌بخش است که ۶۰ میلیون بیننده هر شب برنامه‌ ما را دنبال می‌کنند. این درحالی است که پرفروش‌ترین فیلم سینما یک میلیون مخاطب دارد. البته هر کدام از این رسانه‌ها مزایا و معایبی دارند و همه ما هم در تئاتر، هم سینما و هم تلویزیون کار می‌کنیم.

کارگردان سریال «نقطه‌چین» در پاسخ به این پرسش که آیا خود را به جای شخصیت‌هایی گذاشته‌اید که بی‌رحمانه به سخره گرفته‌اید، اظهار کرد: هر انسان خصوصیات جغرافیایی، فیزیکی، شخصیتی و فرهنگی خاصی دارد و مشغول انجام حرفه‌ای است، موقعیت اجتماعی او در یک برنامه‌ تلویزیونی باید تعریف شود و در هر سریالی که تاکنون ساخته‌ایم شخصیت‌های ما جایگاه و موقعیتی داشته است، حتی زمانی که «شب‌های برره» را ساختیم و داستان مجموعه در یک ناکجاآباد می‌گذشت، تلفن‌هایی به ما شد که برخی از ویژگی‌های شخصیت‌های این داستان تداعی‌کننده مواردی مانند لهجه منطقه‌ خاصی است. مدیری نیز تاکید کرد: از شخصیت‌های پر از تضاد و ناهنجاری‌های شخصیتی می‌توان کمدی خلق کرد؛ در نتیجه شخصیت‌های اصلی ما این خصوصیت را دارند؛ چراکه شخصیت‌های خوب و پاک آدم‌های خنده‌داری نیستند.

مدیری نیز تاکید کرد: ما باید بسیار مواظب باشیم که در سریال ما به کسی برنخورد؛ چون هر بیننده شانی دارد که باید به آن احترام گذاشته شود.

علت قطع همکاری با قاسم‌خانی

این کارگردان در پایان درباره‌ علت قطع همکاری خود با پیمان قاسم‌خانی و حس شدن جای خالی او در سریال‌های اخیر مدیری گفت: پیمان مشغله‌هایی داشت و مشکل زمان با ما پیدا کرد؛ چون نمی‌توانست همزمان با چند پروژه همکاری کند. او فردی بسیار دوست‌داشتنی است و امیدواریم هرچه زودتر با او همکاری کنیم؛ چون جای خالی او را حس می‌کنیم.