گفت‌وگوهای تلفنی مقامات ایران و روسیه

متکی با لاوروف و جلیلی با پاتروشف تلفنی گفت‌و‌گو کردند

دنیای اقتصاد- در پی انتقاد شدید محمود احمدی‌نژاد رییس‌جمهور ایران از مواضع مقامات ارشد روسیه درباره بیانیه سه جانبه تهران و همچنین پاسخ روس‌ها به این انتقادات، دور تازه ای از مذاکرات تلفنی میان مقامات تهران و مسکو آغاز شد. در این مذاکرات، منوچهر متکی، وزیر خارجه و سعید جلیلی، دبیر شورای عالی امنیت ملی به طور جداگانه با سرگئی لاوروف و نیکلای پاتروشف، همتایان روس خود گفت‌و‌گو کردند.

به گزارش ایسنا، سرگی پریخودکو، دستیار دیمیتری مدودف، رییس‌جمهور روسیه روز چهارشنبه در واکنش به انتقادات احمدی‌نژاد نسبت به مواضع روسیه در حمایت از قطعنامه‌های ضد ایرانی، ضمن توجیه مواضع مبهم این کشور در قبال موضوع هسته‌ای ایران و همراهی‌های اخیر مسکو با واشنگتن پس از بیانیه تهران، مدعی شد: موضع روسیه درباره برنامه هسته‌ای ایران نه در راستای طرفداری از آمریکا است و نه جانبداری از ایران. روسیه بدون تردید از منافع ملی دراز مدت خود پیروی می‌کند. موضع ما دقیقا موضع روسیه است و در آن منافع ملت روسیه منعکس می‌شود به همین خاطر نمی‌تواند در طرفداری آمریکا یا جانبداری از ایران باشد.

براساس گزارش خبرگزاری روسی نووستی، وی افزود: برای روسیه هرگونه غیرقابل پیش‌بینی بودن، هرگونه افراط‌گرایی سیاسی، نداشتن شفافیت و غیرقابل پیگیری کردن در اتخاذ تصمیمات مرتبط به جامعه جهانی که موجبات نگرانی را فراهم می‌آورد، غیرقابل قبول است. به گزاش پایگاه اطلاع رسانی تابناک، روس‌ها در بیانیه کوتاه خود گفته اند: هیچ کس تاکنون نتوانسته اعتبار سیاسی خود را با عوام‌فریبی سیاسی حفظ کند.

پریخودکو همچنین تاکید کرده است: روسیه همواره خواستار برقراری روابط حسنه بر اساس احترام متقابل با کلیه همسایگان از کم وسعت تا بزرگ و کشورهایی که تاریخ چند هزار ساله دارند بوده و خواهد بود؛ حتی با کشورهایی که چندی قبل استقلال خود را بدست آورده‌اند. ما در فعالیت‌هایی که در عرصه جهانی و سازمان‌های بین‌المللی همراه با دیگر کشورهای مسوول انجام می‌دهیم، تلاش می‌کنیم که اصول برابری، قانون سالاری، احترام متقابل و امنیت برابر برای کلیه کشورها را تامین کنیم.

احمدی‌نژاد روز چهارشنبه در جمع مردم کرمان گفته بود: مسوولان روسیه نباید کاری کنند که ملت ایران آنها را در صف دشمنان تاریخی خود به حساب بیاورند.

وی خطاب به مدودف، رییس‌جمهور روسیه با تاکید بر این‌که «ایران و روسیه به طور تاریخی و طبیعی دوست هستند» افزوده بود: ما هر دو همسایه هستیم و دو همسایه نمی‌توانند با هم دوست نباشند، اما این دوستی لوازمی دارد؛ اولین لازمه آن احترام به حقوق متقابل و دفاع از آن و احترام به کرامت متقابل است.

وی با بیان اینکه «امروز توضیح دادن رفتار مدودف به ملت ایران برای ما خیلی مشکل است» گفته بود: مردم ایران نمی‌دانند که روس‌ها با ما دوست هستند یا بر علیه ما؛ اگر به جای رییس‌جمهور روسیه بودم در اظهارنظر و تصمیم‌گیری در مورد موضوعاتی که به یک ملت بزرگ و مقتدر مانند ملت ایران مربوط می‌شود با احتیاط و تامل بیشتری عمل می‌کردم.

تماس تلفنی مقامات تهران و مسکو

سرگئی لاوروف، وزیر خارجه فدراسیون روسیه پنج‌شنبه شب طی یک تماس تلفنی با منوچهر متکی، وزیر خارجه کشورمان گفت‌وگو و تبادل نظر کرد. به گزارش ایسنا در این گفت‌وگوی تلفنی نسبتا طولانی وزیران خارجه جمهوری اسلامی ایران و روسیه ضمن بررسی آخرین روند روابط دو جانبه تهران- مسکو و همکاری‌های فی‌مابین‌، پیرامون آخرین تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی و نیز سایر موضوعات مورد علاقه طرفین گفت‌وگو و تبادل‌نظر کردند.

بر اساس این گزارش، نیکلای پاتروشف، دبیر شورای امنیت ملی فدراسیون روسیه عصر پنج‌شنبه در گفت‌وگوی تلفنی با سعید جلیلی، نماینده‌ مقام معظم رهبری و دبیر شورای عالی امنیت ملی بر اراده مسکو برای توسعه همکاری با ایران تاکید کرد. دبیر شورای امنیت ملی روسیه، با تاکید بر اینکه خط مشی سیاسی رهبران روسیه همیشه معطوف به بسترسازی برای تداوم مناسبات حسن همجواری با جمهوری اسلامی ایران بوده و هست، تصریح کرد: فدراسیون روسیه چشم‌انداز همکاری با جمهوری اسلامی ایران و حرکت در مسیر رو به جلو را بسیار مثبت و ایجابی ارزیابی می‌کند.

نیکلای پاتروشف با استقبال از بیانیه تهران ابراز امیدواری کرد: موفقیت‌هایی که با ابتکار جمهوری اسلامی ایران و همکاری جمهوری ترکیه و جمهوری فدراتیو برزیل در دوره‌ اخیر حاصل شده است، بسط و توسعه یابد. جلیلی نیز در این گفت‌وگوی تلفنی با اشاره به زمینه‌های موجود برای همکاری‌های ایران و روسیه تاکید کرد: منافع و تهدیدهای مشترک اقتضا می‌کند روابط دوستانه دو کشور در زمینه‌های مختلف ظهور داشته باشد. وی با اشاره به بیانیه مشترک ایران، ترکیه و برزیل تاکید کرد: بیانیه تهران بستر مناسبی را برای نقش‌آفرینی کشورهای دوست در جهت مقابله با زیاده‌خواهی‌ها و رفتارهای غیرمنطقی فراهم آورده است.

نماینده‌ مقام معظم رهبری با تاکید بر اینکه تبادل سوخت موضوعی برای همکاری است، تصریح کرد: بیانیه تهران گامی مثبت برای تعامل بود که باید با گام‌های مثبت طرف مقابل تکمیل شود.

حمایت روسیه از اجرای کامل بیانیه تهران

سرگئی لاوروف، اما پیش از تماس با متکی روز پنج‌شنبه در اظهاراتی که در یک شبکه تلویزیونی روسی پخش شد، گفت: هیچ تضمین صد در صدی وجود ندارد همه‌چیز به این بستگی خواهد داشت که ایران چگونه در قبال تعهداتش عمل کند. اگر این کشور دقیقا به آنها [مفاد بیانیه تهران] پایبند باشد، روسیه با جدیت از برنامه پیشنهادی برزیل و ترکیه حمایت خواهد کرد. به گزارش ایسنا به نقل از خبرگزاری فرانسه، وزیر خارجه روسیه ادامه داد: ما از این توافق استقبال می‌کنیم اگر به طور کامل اجرا شود، پیش‌شرط‌های بسیار مهمی را نه فقط برای حل این مشکل ملموس تامین سوخت برای این رآکتور تهران، بلکه برای بهبود فضای احیای مذاکرات ایجاد خواهد کرد.

بنابراین گزارش، لاوروف هیچ اشاره‌ای نکرد که این توافق چطور ممکن است بر موضع روسیه در قبال قطعنامه پیشنهادی آ‌مریکا در شورای امنیت که خواستار اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران است، تاثیر بگذارد.

تحلیل تابناک از واکنش روس‌ها به سخنان احمدی‌نژاد

سایت تابناک وابسته به محسن رضایی دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام با اشاره به انتقاد تند محمود احمدی‌نژاد رییس جمهور از روسیه نوشت‌: آقای احمدی‌نژاد در سخنان خود گفته است که، «ایران و روسیه به طور تاریخی و طبیعی دوست هستند» و در بخشی دیگر از این سخنان گفته است، «نباید ببینیم که همسایه‌ ما در مواقع حساس در کنار کسانی است که ‌‌٣٠ سال است با تمام توان علیه ملت ایران دشمنی کردند.»

تابناک می‌افزاید‌: این سخن رییس‌جمهور به نظر نمی‌رسد از نظر «تاریخی» و حتی «طبیعی» درست باشد، زیرا تاریخ چند صد سال اخیر به ویژه دو قرن اخیر نشان می‌دهد که روس‌ها چه در قالب هویت «روسیه تزاری» و چه در شکل «اتحاد جماهیر شوروی»، همواره با الهام از آرزوی پتر کبیرشان که سودای دستیابی به «آب‌های آزاد» و گرم خلیج فارس را داشت، تهاجم‌ها، اختلاف افکنی‌ها و دخالت‌های تاریخی بسیاری در ایران روا داشته‌اند و دیگر اینکه همسایه شمالی ما در دو دهه از سه دهه پس از انقلاب خود یکی از مخالفان جمهوری اسلامی ‌بوده است که اوج آن را در جریان جنگ تحمیلی می‌توان مشاهده کرد. این گزارش می‌افزاید: از زمان الحاق گرجستان به روسیه تزاری در سال ۱۱۷۴ هجری شمسی، که می‌توان آن را آغاز رفتار خصمانه علیه ایران دانست، یا معاهده‌های ننگین گلستان و ترکمانچای، یا دخالت آشکار روس‌ها در جداسازی منطقه قفقاز و پشتیبانی تسلیحاتی کشور شوراها از عراق متجاوز علیه ایران همه نشان از چشم طمع این حکومت ناسپاس نسبت به ایران، در طول تاریخ داشته است.

البته به اینها می‌توان موارد بسیار متعدد و متنوعی را افزود که می‌توان از تحمیل قرارداد ۱۹۴۰ در موضوع دریای مازندران تا برپا کردن غائله آذربایجان و کردستان در زمان پایان جنگ جهانی دوم و همچنین نقش پررنگ حزب توده ـ به عنوان دنباله و سمپات روس‌ها در ایران ـ در ماجرای کودتا علیه دولت ملی دکتر مصدق در سال ۱۳۳۲ نام برد. تابناک می‌نویسد‌: نگاهی به همین موارد نشان می‌دهد که روس‌ها هیچ گاه به طور «تاریخی» و «طبیعی» دوست ایران و مردم ایران نبوده‌اند، این موضوعی است که در سخنان آقای احمدی‌نژاد به نظر می‌رسد مغفول واقع شده است چه بسا که اگر ایشان قصدش این بود تا کرملین خیلی هم از انتقاد نسبتا صریح رییس‌جمهور ایران دلگیر نشود، باید به گونه ای دیگر این موضوع را بیان می‌داشت تا سبب نشود روس‌ها با گستاخی در بیانیه کوتاه خود نسبت به سخنان آقای احمدی‌نژاد بگویند، «هیچ کس تاکنون نتوانسته اعتبار سیاسی خود را با عوام‌فریبی سیاسی حفظ کند. تاریخ هزاران ساله ایران گواه این مساله است.» به نوشته سایت محسن رضایی ،توجه به موضع دستیار آقای مدودف و بیانیه کوتاه کرملین حکایت از آن دارد که روسیه با عصبانیت و به نوعی بی‌نزاکتی با سخنان آقای احمدی‌نژاد برخورد کرده است. این سخنان نشان می‌دهد که روسیه به نوعی از بیانیه تهران عصبانی است، البته این عصبانیت تنها به سبب محتوای این بیانیه نبوده است؛ بلکه دلیل اصلی آن را باید در حذف روسیه از کشورهای تاثیرگذار در صدور بیانیه تهران دانست.