افزایش جمعیت مثبت یا منفی است؟

محمودی موافق افزایش جمعیت: با خطر انقراض نسل مواجهیم

راغفرمخالف افزایش جمعیت: افزایش جمعیت، فقر را بیشتر می‌کند دنیای اقتصاد - حسین راغفر، استاد دانشگاه و از منتقدان طرح افزایش جمعیت به همراه محمودی، رییس مرکز مطالعات جمعیت وزارت‌کشور، به عنوان مدافع طرح مذکور مناظره‌ای در خصوص نظر رییس‌جمهور مبنی بر افزایش جمعیت برگزار کردند. در این مناظره که در روزنامه تهران امروز برگزار شد، راغفر تاکید کرد که افزایش جمعیت فقر را تشدید می‌کند. او افزود: باید سیاست‌هایی تعبیه شود که نتایج آنها منجر شود به‌اینکه مردم متقاعد شوند که آینده زندگی خود و فرزندانی که تولید خواهند کرد، تضمین شده است. اگر مردم دچار نگرانی و اضطراب و ناامنی نسبت به آینده خود و خانواده باشند، طبیعتا در واکنش به آن کنترل جمعیت را ادامه خواهند داد. طبیعی است که نمی‌توانند به فرزندانشان برسند و پذیرش هزینه بچه‌دار شدن مشکل خواهد بود.

راغفر گفت: مساله اساسی کیفیت زندگی جمعیت است. آنچه کمتر به آن توجه می‌شود، کیفیت زندگی است. نکته‌ای در این طرح مغفول است و آن کیفیت زندگی است. وی اضافه کرد: عملکرد دولت طی پنج سال گذشته به‌نحوی بوده که به‌رغم اینکه در این سال‌ها درآمدهای عظیم نفتی را در دولت شاهد بوده‌ایم هم فقر و هم نابرابری به‌نحو بی‌سابقه‌ای گسترش یافته است. امروز نیازی به آمار و ارقام برای اثبات اینکه فقر تا چه حد به نحو کمرشکن مردم را آزار می‌دهد، نیست.

راغفر در ادامه تصریح کرد: البته اگر رشد اقتصادی مثبت نباشد، افزایش جمعیت منجر به افزایش فقر می‌شود. آمارهای الکترونیکی که از ۳۰ هزار خانوار هر ساله توسط مرکز آمار جمع‌آوری می‌شود و از سال ۶۳ تا ۸۳ موجود است، نشان می‌دهد که این آمار طی این سال‌ها نزولی بوده و از ۱۳۸۴ به بعد هم فقر و هم نابرابری افزایش پیدا کرده است. در دو سال ابتدایی فعالیت دولت نهم، دو درصد از جمعیت کشور به زیر خط فقر رفتند و شدت فقر هم افزایش پیدا کرده ضمن اینکه نابرابری نیز افزایش داشته است. کیفیت زندگی نه تنها ارتقا پیدا نکرده بلکه بدتر شده و لزومی به عدد و رقم نیست. چهره فقر را در تمام کشور حتی در شهرهای بزرگ و پایتخت کشور نیز شاهد هستیم. دولتی که نمی‌تواند پاسخ مناسبی به بیکاری بدهد، حق ندارد توصیه به توسعه جمعیت کند.

راغفر در پایان با اشاره به اینکه باید سیاست‌های مناسبی اتخاذ شود برای اینکه جمعیت متناسب و بهینه‌ای برای کشور تعریف شود، گفت: اما نکته اصلی این است که آیا این جمعیت را دولت و یا سیاست‌های دولت‌ها کنترل کرده یا اینکه این موضوع به دلیل فشار اقتصادی بر مردم است که امکان بچه‌دار شدن را نمی‌دهد.

میزان باروری کاهش یافته

محمودی، رییس مرکز مطالعات جمعیت وزارت‌کشور هم در دفاع از افزایش جمعیت گفت: میزان باروری کل (متوسط تعداد بچه‌های زنده‌ای که یک مادر در طول دوره باروری به دنیا می‌آورد) به زیر دو بچه کاهش یافته و این به معنی کاهش تدریجی جمعیت و نهایتا انقراض نسل است. با مراجعه به ارقام مرکز آمار ایران و سازمان ملل در سال ۱۳۸۴ این رقم برای ایران ۸/۱ فرزند است (که حتی از آمریکا هم کمتر بوده است) یعنی هر ۲۰ نفر والدین با ۱۸ فرزند جایگزین می‌شود که دو نفر کمتر از حد جانشینی است. محمودی در پاسخ به راغفر درباره کاهش کیفیت زندگی تصریح کرد: طبق آمارهای مصوب بین‌المللی که در ایران محاسبه شده این موضوع را که کیفیت زندگی کاهش پیدا کرده است اصلا قبول ندارم. اگر بحث فقر است، کشور نسبت به قبل تغییر نکرده و باید توجه کرد که افزایش جمعیت هم در این مدت داشته‌ایم؛ بنابراین نمی‌توان گفت که افزایش جمعیت باعث فقر می‌شود بلکه عوامل دیگری نیز موثر است.

محمودی افزود: هر کشوری به نسبت خود فقر و بیکاری دارد و نرخ رشد بیکاری در کشورهای در حال توسعه ۱۵ درصد است و این مورد مشخصه کشور در حال توسعه است و اگر کم‌کاری و بیکاری پنهان را به این مورد بیافزاییم این رقم ۳۰ درصد می‌شود؛ اما در کشور این نرخ ۵/۱۰ درصد اعلام شده است.