انتشار اسناد ایران از نقض تعهدات هسته‌ای غرب

دنیای اقتصاد- همزمان با نخستین روز نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین، ایران در نامه‌ای به‌این آژانس دلیل اصلی اعتماد نکردنش به کشورهای غربی برای تضمین تامین سوخت هسته‌ای را یادآور شده است. در ‌این نامه، از نقض قرارداد سازمان انرژی اتمی ‌ایران و شرکت AMF آمریکا توسط‌ این شرکت، نقض قرارداد تکمیل نیروگاه هسته‌ای بوشهرپیش از انقلاب اسلامی از سوی دولت آلمان، عدم اجازه فرانسه برای تحویل ۵۰ کیلوگرم اورانیوم طبیعی به‌ایران و عدم ارائه خدمات از سوی شرکت چند ملیتی Eurodif به‌ ایران (‌دارنده ۱۰ درصد از سهام ‌این شرکت) به عنوان موارد عدم پایبندی غرب به تعهداتش در قبال کشورمان نام‌برده شده است. بدین ترتیب، مقامات‌ ایران در تازه‌ترین نامه خود به آژانس دلایل عدم پذیرش پیشنهاد آژانس برای تامین سوخت رآکتور اتمی تهران را تشریح کرده اند. محمد البرادعی، مدیر کل پیشین آژانس اتمی، پس از مذاکرات سه روزه کارشناسان‌ایرانی با کارشناسان آمریکا، روسیه و فرانسه درباره چگونگی تامین سوخت هسته‌ای رآکتور تهران پیشنهاد کرده بود تا ۷۵ درصد از اورانیوم ۵/۳ درصد ‌ایران برای غنی‌سازی بیشتر تا حدود ۲۰ درصد به روسیه ارسال شود. سپس اورانیوم ۲۰ درصدی برای تبدیل شدن به میله‌های سوختی از روسیه به فرانسه انتقال یابد و سرانجام میله‌های سوختی به‌ایران تحویل شود.‌ این پیشنهاد اما با مخالفت مقامات تهران مواجه و پیشنهاد تازه‌ای از سوی آنان ارائه شد. ‌ایران برای مبادله سوخت هسته‌ای دو شرط تعیین کرد. اول‌ این که به جای ۷۵ درصد از کل اورانیوم غنی شده ‌ایران ( معادل ۱۲۰۰ کیلوگرم) فقط ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم۵/۳ درصد مبادله شود. دوم‌ این که ‌این مبادله باید به طور همزمان در جزیره کیش، ترکیه، برزیل یا ژاپن صورت گیرد. پیشنهاد ‌ایران به آژانس اتمی اما پایان کار نبود که ‌ایران برای مبادله سوخت هسته‌ای در ابتدای سال جاری میلادی (‌اوایل دی ماه) ضرب‌الاجل تعیین کرد و یک ماه به غرب برای پاسخ به آن مهلت داد و تاکید کرد که در صورت عدم دریافت پاسخ خود راسا به تولید اورانیوم ۲۰ درصدی اقدام خواهد کرد. از قضا چنین نیز شد و غرب نیز پیشنهاد ‌ایران را بی‌پاسخ گذاشت و تولید اورانیوم غنی‌سازی ۲۰ درصدی با دستور رییس جمهور در کشور آغاز شد. چندی بعد، محمود احمدی‌نژاد در روز ۲۲ بهمن از تولید اولین محموله اورانیوم ۲۰ درصدی در کشور خبر داد. در عین حال، مقامات وزارت خارجه و سازمان انرژی اتمی اعلام کرده‌اند که تولید اورانیوم با غنای بالا با مبادله سوخت هسته‌ای منافاتی ندارد و در صورتی که غرب آماده مبادله با شرایط‌ ایران باشد، از آن استقبال خواهد شد.

به گزارش‌ایسنا، در تازه‌ترین نامه کشورمان به آژانس، جمهوری اسلامی ایران خطاب به یوکیا آمانو مدیر‌کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تقاضا می‌کند تا آژانس بر اساس وظیفه‌اش طبق اساسنامه، تامین سوخت رآکتور تحقیقاتی تهران را تسهیل کند.

هم‌چنین به این نامه متنی پیوست شده است که در آن به علت اصلی اعتماد نکردن ایران به کشورها و شرکت‌های غربی (آمریکا، فرانسه، آلمان و شرکت فرانسوی اوردیف) برای تضمین تامین سوخت هسته‌ای اشاره شده است.

در متن این پیوست یادآور شده است: جمهوری اسلامی ایران از آژانس و جنابعالی (یوکیا آمانو) انتظار دارد به طور کامل وظیفه‌اش را طبق اساسنامه آژانس در پروژه بشر دوستانه تامین سوخت رآکتور تهران که به طور مستقیم به تولید رادیو ایزوتوپ‌ها برای اهداف پزشکی که عمدتا برای بیماران سرطانی مورد استفاده قرار می‌گیرد، عمل کند.

این نامه دیروز هم‌زمان با نشست شورای حکام آژانس در وین منتشر ‌شد.

به گزارش خبرگزاری فارس، متن کامل نامه ایران درباره بدقولی‌های آمریکا، فرانسه و آلمان در معاملات سوخت به‌ این شرح است:

سوخت هسته‌ای ایران در آمریکا

بر اساس قرارداد بین سازمان انرژی اتمی ایران و شرکت AMF آمریکا، این شرکت آمریکایی به جایگزینی سوخت ۹۳ درصد غنی شده با سوخت تازه برای رآکتور تحقیقاتی تهران و به علاوه برای افزایش توان رآکتور از ۵ به ۱۰ مگاوات و برای بالابردن قابلیت‌های آن به نوع پیشرفته تر تحت عنوان TRIGA متعهد شده بود. مجموعه‌های سوخت در سال ۱۹۸۰ آماده انتقال به ایران بود، ولی دولت آمریکا نه به این شرکت اجازه صادرات سوخت را به ایران داد و نه اجازه داد ۲ میلیون دلاری را که ایران قبل از انقلاب اسلامی پرداخت کرده بود به ایران مسترد شود.

سوخت هسته‌ای ایران در آلمان

بر اساس قرارداد ایران و آلمان قبل از انقلاب اسلامی، آلمان متعهد شده بود تا سوخت مورد نیاز نیروگاه هسته‌ای بوشهر را تامین کند، در حالی که ۷۰ درصد تولید سوخت تقریبا انجام شده بود روند تولید در سال ۱۹۸۰ متوقف شد. بعد از سال‌ها درخواست، نهایتا بر اساس تصمیم دادگاه، شرکت زیمنس آلمان (که جایگزین شرکت قبلی KWU) مقرر شد که در ۱۸ ژوئن ۱۹۸۲، ۱۱۰ تن اورانیوم با غنای پایین به صورت هگزا فلورید اورانیوم (UF۶) و ۳۹۲ تن دورریز به جمهوری اسلامی ایران تحویل دهد.

در حالی که دولت آلمان اجازه نداد که این انتقال صورت گیرد و بعد از یک دهه تلاش ایران هیچ چاره‌ای نداشت، مگر اینکه اورانیوم خود را در ۲۳ جولای ۲۰۰۳ به شرکت غنی سازی اورانیوم اروپایی (EURENCO) بفروشد.

سوخت هسته‌ای ایران در فرانسه

بر اساس قراردادی که در سال ۱۹۷۷ امضا شد «شرکت COMOREX آلمان» توافق کرد کنستانتره اورانیوم را به UF۶ تبدیل کند. هر چند به دنبال پیروزی انقلاب اسلامی دولت فرانسه به شرکت مذکور اجازه تحویل ۵۰ تن اورانیوم طبیعی را در حالت UF۶ به ایران با توجه به رای دادگاه لوزان نداده است.

سهم ایران در شرکت Eurodif

Eurodif یک شرکت چند ملیتی است که در زمینه غنی‌سازی اورانیوم از طریق تکنیک انتشار (Deffiusion) فعالیت می‌کند. فرانسه، ایتالیا، اسپانیا، سوئیس و بلژیک شرکت Eurodif را در تاریخ ۲۰ دسامبر سال ۱۹۷۳ تاسیس کردند. به دنبال اتفاقاتی که رخ داد، مانند خروج سوئیس در مارس ۱۹۷۴ و تغییر سهام ایتالیا توسط این کشور، ایران به یک سهامدار غیرمستقیم در Eurodif از طریق یک شرکت فرانسوی ایرانی به نام Sofidif (به ترتیب ۶۰ درصد شرکت COGEMA فرانسه، ۴۰ درصد سازمان انرژی اتمی ایران)

توزیع سهام به صورت ۵۶.۶۶۷ درصد فرانسه، ایتالیا ۱۱.۱۱۱ درصد، اسپانیا ۱۱.۱۱۱ درصد، اسپانیا ۱۱.۱۱۱ درصد، بلژیک ۱۱۱/۱۱ در صد و ایران ۱۰ درصد. ایران در همین راستا متعهد شده بود تا وامی به ارزش یک میلیارد دلار به کمیساریای انرژی اتمی فرانسه بدهد.

در واقع بسیار جای تعجب و تاسف است که ایران به عنوان دارنده ۱۰ درصد از سهام شرکت معتبر Eurodif که بابت آن یک میلیارد دلار وام پرداخت کرده است، نتوانسته کوچکترین خدماتی از غنی‌سازی را برای رآکتور تحقیقاتی تهران یا نیروگاه بوشهر دریافت کند. این به علاوه ۵۰ تن اورانیومی است که در قالب UF۶ هنوز توسط فرانسه به ایران تحویل نشده است.

چنین اقداماتی بر اساس منطق قدرت و بی اعتنا به حق و حقیقت است. کشورهای عضو آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مطمئنا برای مشاهده اینکه آژانس چگونه به درخواست و حق مشروع جمهوری اسلامی ایران چگونه واکنش نشان می‌دهد هوشیار خواهند بود.

بیانیه اعتراضی «نم» به آژانس

در تحولی دیگر، جنبش عدم تعهد از مدیرکل جدید آژانس خواست تا درباره ادبیات مبهمی که وی در نخستین گزارش خود درباره موضوع هسته‌ای ‌ایران ارائه کرده، توضیح دهد.

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از پرس‌تی‌وی، کشورهای عضو جنبش عدم تعهد (نم) در بیانیه‌ای از یوکیا آمانو مدیر کل جدید آژانس نسبت به بی‌اعتنایی‌اش به کاربرد «زبان راستی آزمایی استاندارد» در آخرین گزارشش انتقاد کرده است.

در‌این بیانیه با اشاره به کاربرد «عدم همکاری‌ایران با آژانس» در گزارش آمانو، اعضای جنبش غیرمتعهدها نگرانی خود را از عبارات استفاده شده در‌این گزارش اعلام کرده است.

جنبش نم می‌گوید: گزارش پیامدهایی و سهوا لطمات احتمالی به اعتبار آژانس بین‌المللی انرژی اتمی وارد خواهد کرد.

آنها از آمانو خواسته‌اند در حالی که انحرافی در مواد هسته‌ای جمهوری اسلامی دیده نشده و ‌این مساله‌ با احتیاط مورد تایید آژانس قرار گرفته درباره کاربرد عباراتی علیه ‌ایران توضیح دهد.

تازه ترین اظهارات آمانو درباره ایران

مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مدعی شد که ایران به اندازه کافی با آژانس در تحقیقاتش درباره فعالیت‌های هسته‌ای این کشور همکاری نمی‌کند. به گزارش ایسنا، خبرگزاری فرانسه گزارش داد: یوکیا آمانوـ مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دیروز در نطق آغازینش در برابر شورای حکام ادعا کرد: آژانس همچنان به راستی‌آزمایی انحراف نداشتن مواد هسته‌ای اعلام شده در ایران ادامه می‌دهد؛ اما ما نمی‌توانیم تایید کنیم که همه مواد اعلام شده در ایران برای فعالیت‌های صلح‌آمیز به کار می‌رود؛ زیرا ایران همکاری لازم را با آژانس نداشته است. گزارش آمانو درباره ایران مورد انتقاد شدید تهران قرار گرفت. البته آمانو گفت که پیشنهاد آژانس همچنان روی میز است و مطمئنا این پیشنهاد تداوم فعالیت رآکتور تهران را تضمین و اعتمادساز خواهد بود. علی اصغر سلطانیه هم طی اظهارنظری گزارش آژانس را علیه ایران غیرقابل پذیرش و موجب مغشوش شدن افکار عمومی دانست.