تاکید ایران بر بهبود رابطه با کشورهای عربی

رامین مهمان‌پرست، سخنگوی وزارت خارجه- عکس: فارس

سخنگوی وزارت خارجه: جهان اسلام باید هوشیاری لازم را برای شناسایی ریشه اختلافات داشته باشد دنیای اقتصاد- درخواست برای بهبود و گسترش رابطه با کشورهای عربی تازه‌ترین واکنش تهران به تحول روابط میان ایران و کشورهای همسایه به شمار می‌رود. ممانعت دولت تونس از سفر دکتر تیجانی اسلام شناس مشهور تونسی به ایران برای شرکت در همایش بزرگ غدیر در مشهد تازه ترین موضوع در روابط دیپلماتیک ایران با کشورهای عربی و مسلمان به شمار می‌رود. بحران داخلی یمن که به گواه کارشناسان در زیر سایه روابط سرد تهران- ریاض قابل تحلیل است، در کنار ادعای امارات درباره جزایر سه‌گانه ایرانی و اتهامات آمریکا و حزب بعث عراق مبنی بر دست داشتن تهران در انفجارهای بغداد، وقطع یک جانبه روابط دیپلماتیک مغرب با کشورمان نیز برخی دیگر از مسائل میان ایران و کشورهای عربی است. در این میان، مقامات ایران بر بهبود روابط با کشورهای عربی تاکید می‌کنند.

رامین مهمانپرست سخنگوی وزارت خارجه در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر در پاسخ به سوالی درباره روابط ایران با کشور مغرب که از چندماه قبل به صورت یکجانبه از سوی این کشور قطع شده است، تاکید کرد: ما از اقدام کشور مغرب اظهار تاسف کردیم، چون هیچ گاه موافق اختلاف بین کشورهای اسلامی‌نبوده‌ایم. سخنگوی وزارت خارجه گفت که برخی کشورها از اختلافات در جهان اسلام خوشحال می‌شوند و از این اختلافات بهره‌برداری می‌کنند و به همین دلیل جهان اسلام باید هوشیاری لازم را برای شناسایی ریشه اختلافات داشته باشد.

وی با اشاره به این که همکاری کشورهای اسلامی ‌می‌تواند باعث پیشرفت همه کشورها شود، تاکید کرد: متاسفانه در برخی مواقع بین کشورهای اسلامی‌مشکلاتی پیش می‌آید و همه کشورها باید به دنبال شناسایی ریشه های این اختلافات باشند.

سخنگوی وزارت خارجه با تاکید بر اینکه برخی کشورها از اختلافات کشورهای اسلامی‌خوشحال می‌شوند، ادامه داد: همه کشورهای اسلامی ‌باید در نظر داشته باشند که ممکن است اختلافاتشان مورد بهره‌برداری قرار گیرد. هر زمان که احساس کنیم می‌توانیم روابطمان را با کشورهای جهان اسلام توسعه دهیم این کار را خواهیم کرد.

کشور مسلمان و عربی مغرب اواخر بهمن ماه سال ۱۳۸۷ روابط دیپلماتیک خود را به طور یکجانبه با ایران قطع کرد. این اقدام در حالی انجام شد که تنها چند هفته از سفر منوچهر متکی وزیر خارجه جمهوری اسلامی ‌ایران به رباط پایتخت این کشور می‌گذشت و مجلس شورای اسلامی‌در انتظار سفر هیات پارلمانی مغرب بود. وزیر خارجه مغرب آن زمان در تشریح دلیل این قطع رابطه‌، تهران را به تلاش برای دخالت در امور دینی مغرب و قاره آفریقا متهم کرد و سخنگوی دولت رباط نیز در اظهاراتی غیر‌اصولی و غیرمستند، مدعی شد جامعه مراکشی‌ها در بلژیک مورد هدف ایران قرار گرفته‌است.

با این حال وزیر خارجه ایران درباره واکنش تهران به این اقدام رباط گفته بود‌: در پی حوادث غزه‌، دولت این کشور تصمیم گرفت و ما هم صبوری ایرانی خودمان را داشتیم و سعی کردیم که به آنها فرصت بدهیم که بازتاب‌های تصمیم شان را بررسی کنند، اما دلایل منطقی برای این اقدام دولت مراکش پیدا نکردیم. متکی تاکید کرده بود: دولت مغرب اقدامی ‌سوال برانگیز و تعجب آور انجام داده است. حسین سبحانی نیا رییس گروه دوستی پارلمانی ایران و مغرب و همچنین علاءالدین بروجردی رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیز این اقدام را عجولانه خوانده و برپیگیری موضوع در مجلس تاکید کرده بودند.

اما در تازه‌ترین تحول ،دولت تونس از سفر دکتر تیجانی به ایران برای شرکت در همایش بزرگ غدیر در مشهد جلوگیری کرد. به گزارش شبکه ایران، سفر دکتر تیجانی به منظور شرکت در این همایش برنامه‌ریزی شده بود. دولت تونس هیچ توضیحی در خصوص ممنوع الخروج کردن دکتر تیجانی نداده است.گفته می‌شود فشار سلفی های تونس به مقامات این کشور در این رفتار دولت تونس بی تاثیر نبوده است. دکتر تیجانی دو روز قبل هنگام خروج از این کشور در فرودگاه به دستور مقامات امنیتی از پرواز به جمهوری اسلامی ‌ایران منع شد.

دکتر تیجانی اسلام شناس شهیر جهان اسلام است که سال‌ها پیش، پس از مطالعات گسترده درباره مذهب تشیع و تسنن، به شیعه گروید و کتاب معروف «آنگاه هدایت شدم» را نوشت. این کتاب بارها در ایران تجدید چاپ شده است. وی به عنوان یکی از معروف‌ترین چهره های جهان اسلام که متمایل به ایران است، شناخته می‌شود.

این در حالی است که موفق الربیعی مشاور امنیت ملی پیشین عراق در گفت‌وگو با ایسنا، خبرداده است که حزب بعث سعی می‌کند تا با دشمن جلوه دادن ایران توجیهی برای فعالیت‌های ضد ایرانی، عراقی و کویتی‌اش بیابد. موفق الربیعی در ارزیابی از مساله ایران‌هراسی که آمریکا و حزب بعث به دنبال آن هستند، گفت: محوریت القاعده و حزب بعث همواره بی‌ثبات کردن اوضاع عراق و تلاش برای دور نگه داشتن توجهات از خودشان بوده و سعی کردند تا مانع از تمرکز دیگران بر این مساله شوند که آن‌ها (حزب بعث و القاعده)‌خود سبب فعالیت‌های تروریستی و کشتار در عراق هستند؛ در همین راستا سعی می‌کنند تا در چارچوب سیاست‌های حزب بعث، ایران را دشمن عراق نشان دهند تا به این وسیله توجیهی برای اقدامات‌شان علیه عراق و اشغال آن، ایران و کویت داشته باشند.

به نوشته سایت تخصصی دیپلماسی ایرانی، تحلیل‌گران بر این باورند که اوضاع و شرایط حاکم بر روابط ایران و عربستان، مساله هسته‌ای ایران، فضای موجود میان تهران و واشنگتن و مسائلی چون حوادث شمال یمن، اوضاع داخلی لبنان و مساله فلسطین، ارتباط مستقیمی‌با اوج‌گیری مناسبات دیپلماتیک کشورهای عربی به ویژه کویت و ایران دارد. برخی نیز چنین باور دارند که کویت، قطر و دیگر اعضای شورای همکاری خلیج فارس با اتکا به احتمال رو به ضعف بودن سعودی‌ها به دنبال ارتقای همکاری‌های خود با رقیب عربستان، یعنی ایران هستند و در این چارچوب سفرهای مقامات عربی به تهران را ارزیابی می‌کنند.

تفاوت دیدگاه کشورهای عربی و ایران در مورد مسائل مختلف منطقه‌ای و فرا‌منطقه‌ای، مشکل دیگری است که روابط تهران و اعراب را همواره با چالش‌هایی مواجه ساخته است؛ دیدگاه اعراب نسبت به فعالیت‌های هسته‌ای ایران و احتمال نزدیکی تهران و واشنگتن، همچنین نوع ارزیابی این کشورها از نقش و نفوذ ایران در تحولات منطقه و کشورهای عربی، همواره محل اختلاف دو طرف بوده است.

بی‌تردید کویت نیز به عنوان کشوری عربی و عضو شورای همکاری خلیج فارس و از همکاران ایالات متحده آمریکا در منطقه از این وادی خارج نیست، اما با سفر نخست‌وزیر کویت به تهران در هفته اول آذرماه سال جاری و گفت‌وگوهای مقامات دوطرف، زمینه بررسی اختلافات فراهم شد و امید می‌رود راهکاری برای رفع این اختلافات ارائه شده باشد.

از سوی دیگر ایران و کویت در زمینه تعیین دقیق مرزهای آبی میان خود بیش از ده سال است که اختلاف دارند و اهمیت تعیین مرزهای آبی میان دو کشور به جهت مشخص شدن محدوده دقیق منطقه‌ای در خلیج فارس است که میدان گازی آرش را شامل می‌شود. میدان نفتی آرش، در مرز آبی مشترک بین ایران و کویت در خلیج فارس واقع است و از دهه ۶۰ شمسی تاکنون بر سر اکتشاف و استخراج منابع آن بین دو کشور اختلاف نظر وجود داشته است.

چندی پیش بحث ادعای مالکیت کویت بر بخش‌های عمده‌ای از مرز‌های دریایی ایران واقع در شمال خلیج فارس که حوزه گازی آرش و حوزه نفتی سروش نیز واقع در آن است، بر اختلاف ها افزود. با وجود این به نظر می‌رسد به‌رغم اولویت مسائل سیاسی در مذاکرات نخست وزیر کویت با مقامات ایران، ارتباط اقتصادی ایران و کویت و صادرات مهم ایران به کویت یعنی گاز و آب می‌تواند پشتوانه مهم و قابل اتکایی برای تقویت مناسبات سیاسی دو کشور و رفع بدبینی‌ها و نگرانی‌های آنها نسبت به یکدیگر باشد.