دلبری شمقدری از اهالی سینما

ظهر سه‌شنبه خبری روی تلکس خبرگزاری‌ها آمد که موجی از انرژی مثبت را به سینمای ایران بازگرداند. خبر این بود: «به رنگ ارغوان ساخته ابراهیم حاتمی‌کیا پس از شش سال به دستور معاونت سینمایی از توقیف خارج شد.» در ابتدا این امر کمی عجیب می‌نمود، اما صبح دیروز روابط عمومی معاونت سینمایی این خبر را تایید کرد: «با نظر مساعد معاونت سینمایی فیلم به رنگ ارغوان ابراهیم حاتمی‌کیا در جشنواره بیست‌وهشتم فیلم فجر به نمایش گذاشته خواهد شد. به گزارش روابط عمومی معاونت سینمایی وزارت ارشاد در ادامه نشست‌های کارشناسانه جواد شمقدری معاونت امور سینمایی با اهالی سینما طی دیداری دوساعته با ابراهیم حاتمی‌کیا کارگردان سینمای ایران علاوه بر بحث و تبادل نظر در خصوص پاره‌ای از مسائل، با نظر مساعد معاونت سینمایی فیلم به رنگ ارغوان که پیش از این پروانه نمایش دریافت کرده است به اکران گذاشته خواهد شد. در جلسه مذکور همچنین مقرر شد فیلم به رنگ ارغوان ابراهیم حاتمی‌کیا علاوه بر حضور در بیست‌وهشتمین جشنواره بین‌المللی فیلم فجر اکران عمومی نیز داشته باشد. حاتمی‌کیا ضمن استقبال از این موضوع بازخورد مخاطبان و اهالی سینمای ایران در جشنواره فیلم فجر را برای خود حائز اهمیت دانست.»این یعنی اینکه ظاهرا مساله خاتمه یافته است و باید منتظر اکران فیلم نه چندان تازه حاتمی کیا باشیم که اتفاقا یکی از منتقدان هم در شماره اخیر ماهنامه فیلم آن را به عنوان یکی از ده فیلم برتر تاریخ سینمای ایران برگزیده است، اما با نگاهی به سابقه این خبر شاید به نتایج جالب و البته کاملا مقابل این شور و شعف برسیم. از قصه به رنگ ارغوان شروع کنیم: «شفق از عوامل گروهک‌های سیاسی که اوایل انقلاب با به‌پاکردن آشوب از کشور گریخته‌اند، پس از سال‌ها تصمیم می‌گیرد برای دیدن دخترش ارغوان که دانشجوی دانشکده جنگلداری ا‌ست مخفیانه به ایران بازگردد. یکی از ماموران امنیتی به نام بهزاد به عنوان دانشجو وارد دانشکده شده و از تمامی امکانات مدرن امنیتی استفاده می‌کند تا با کنترل ارغوان، شفق را به دام اندازد، اما مشکلی پیش می‌آید. بین بهزاد و ارغوان رابطه‌ای عاطفی به‌وجود می‌آید...»

این قصه چند خطی پای وزیر اطلاعات دولت سیدمحمد خاتمی؛ علی یونسی را وسط کشید و فیلم حتی در جشنواره فجر هم به نمایش درنیامد. همان زمان ابراهیم حاتمی‌کیا نامه‌ای خطاب به یونسی نوشت که در بخشی از آن آمده است: «شاید «به رنگ ارغوان» گل سرخ خارداری باشد که دل یاران را ریش کرده است؛ ولی شما می‌دانید که من نیتی جز تقدیم گل نداشتم. ولی با اطمینان و با صدای رسا می‌گویم که اجازه به هیچ خناسی نخواهم داد که این رود ارادت را برکه‌ای ساکن تصور کند که می‌تواند ماهیان نامشروع خود را پرورش و صید کند.من و یارانم منتظر روزی خواهیم بود که «به رنگ ارغوان» در فضایی صرفا فرهنگی به همراه شما و یارانتان؛ در منظر نگاه مخاطبان اصلی آن قرار گیرد.»

در دولت بعد هم این رویه تغییر نکرد و فیلم همچنان در توقیف ماند. محمدحسین صفار هرندی وزیر ارشاد دولت نهم در واکنش به گلایه ابراهیم حاتمی‌کیا گفت: «آنچه درباره این فیلم اتفاق افتاده بیشتر حاصل برداشت‌هایی است که وقتی از منظر یک نگاه و اطلاعات محدود به صحنه می‌آید خودش را نشان می‌دهد و همه آنچه واقعیت دارد بیان نمی‌شود. دلبستگی هنرمند به اثر خلق شده‌اش قابل درک است، اما مشکل فیلم ایشان در نقطه‌ای است که خود آقای حاتمی‌کیا می‌داند. »

پس از آن بود که پای جواد شمقدری مشاور امور هنری رییس جمهور به ماجرا باز شد و او این مساله را نزد محمود احمدی‌نژاد برد و نظر او را گرفت: «پس از تماشای «به رنگ ارغوان» طی گزارشی به حضور آقای احمدی‌نژاد گفتم منعی برای اکران آن نمی‌بینم. آقای رییس‌جمهور نیز گفتند پس چرا تا به حال اکران نشده است، گفتم بعضی‌ها مخالف اکران آن هستند، مثلا آقای یونسی وزیر اطلاعات دوره اصلاحات همچنان مخالف اکران فیلم است. دکتر احمدی‌نژاد تاکید کردند پس تلاش کنید نظر مسوولان امر در وزارت اطلاعات نیز اخذ شود.»با این اوصاف ظاهرا مساله وزارت اطلاعات در این مساله جدی است و حتی با این خبر خوش هم نباید چندان امیدی به اکران فیلم حاتمی‌کیا داشت. این اولین آزمون جواد شمقدری در پست جدید است؛ اگر این فیلم و فیلم‌های دیگر توقیفی سال‌های قبل اکران شود، مشخص می‌شود شمقدری برای کمک به سینمای ایران آستین‌ها را بالا زده است، غیر از این باشد معضل‌های سابق سینمای ایران که باعث شد «به رنگ ارغوان»و دیگر فیلم‌ها توقیف شود عمیق‌تر از قبل می‌شود و شاید غیرقابل حل‌تر. باید ماند و نتیجه را دید.