هنوز در حال تجربه کردن هستم

عکس: آکو سالمی

ایرج رامین‌فر که عنوان مدیر هنری سریال تاریخی «نردبام آسمان» را بر عهده داشته است، خاطرنشان کرد: نهایت آمال و آرزوی من این است ‌که سعی کنم کاری ارائه دهم که بینندگان ما به هویت خود و سرزمین‌شان پی‌ببرند.

این طراح صحنه و لباس با بیان این که جنبه هنری و حرفه‌‌ای کارهایی که انجام می‌دهد در مرحله دوم است، در این‌باره به «ایسنا» گفت: برای من سریال‌هایی که کار می‌کنم دو جنبه دارد؛ یکی جنبه هنری‌ و دیگری جنبه آموزشی‌. برای من که مدت‌ها مدرس دانشگاه بودم، بخش آموزشی‌اش برای دانشجویان و بینندگان تلویزیون اهمیت بیشتری دارد.

وی در پاسخ به این پرسش که دکورها و لباس‌های «نردبام آسمان» تا چه اندازه بر اساس مستندات تاریخی طراحی شده‌ و چه میزان سند از این دوره تاریخی در اختیار داشته‌است، گفت: این سریال تاریخی با سریال‌های قبلی که کار کردم مانند «تنهاترین سردار»، «ولایت عشق» و «میرزا کوچک‌خان» تفاوت دارد.

ایرج رامین‌فر ادامه داد: از آن جا که سریال میرزا کوچک‌خان به تاریخ معاصر ارتباط پیدا می‌کرد، ما اسناد و مدارک بسیاری داشتیم. عکس‌های بسیاری از دوران نهضت میرزا باقی مانده‌است. در حقیقت ما درباره تاریخ معاصر اگر بخواهیم مستند‌گونه جلو برویم، مشکلی نداریم؛ البته این صحبت وجود دارد که بسیاری از فیلم‌ها و سریال‌های تاریخ معاصر مو به مو وابسته به اطلاعات و مدارک تاریخی نیست؛ چرا که ما در واقع فیلم مستند نمی‌سازیم. در نتیجه طراح صحنه و لباس باید تا حدودی که تاریخ به هم نریزد، براساس تخیل خود سازنده جلو برود.

این طراح صحنه و لباس سپس یادآور شد: موقعی که سریال میرزا کوچک‌خان را در ماسوله و رشت کار می‌کردم، تمامی همرزمان میرزا کوچک‌خان هنوز زنده بودند و من از آنها اطلاعات می‌گرفتم، اما به هرحال عکس‌ها و مدارک و اسناد موجود هم به من کمک بسیاری کرد.

وی در عین حال اظهار کرد: از دوره‌ای که داستان سریال «نردبام آسمان» در آن اتفاق می‌افتد، مطالب چندانی موجود نیست. غیاث‌الدین جمشید کاشانی یکی از شخصیت‌های بزرگ تاریخی ما از هر جهت است؛ به غیر از مسائل نجوم، ریاضیات و غیره، ایشان یک محاسبه‌گر بوده‌ است؛ محاسبه ساخت تمامی طاق ضربی‌هایی که در معماری اسلامی می‌بینید، منسوب به رسالات غیاث‌الدین کاشانی در حوزه معماری می‌دانند.

رامین‌فر ادامه داد: غیاث‌الدین جمشید کاشانی در دوران باشکوهی به لحاظ علوم زندگی می‌کرده‌است؛ چراکه در آن دوران چشم و هم چشمی بسیار بوده‌ است و برای مثال دربار تیموریان می‌خواسته مفتخر به این باشد که در نجوم و علوم و صنایع پیشتاز است؛ بر این اساس، در این دوران به دانشمندان میدان داده شد که بتوانند عرض اندام کنند.

او با بیان این که طراحی صحنه و لباس سریال «نردبام آسمان» برایش تازگی داشته‌است، ادامه داد: این نوع سریال برای من خیلی تازگی داشت؛ چراکه در وهله نخست درباره شخصیت یک دانشمند بود. بنابراین تا جایی که اطلاعات به ما اجازه‌ می‌داد، ما به شخصیت علمی غیاث‌الدین پرداختیم. در حقیقت انتخاب چنین داستان و شخصیتی، بعد جدیدی به سریال‌های تاریخی داده‌است. غیاث‌الدین کاشانی شخصیتی بوده که از میان توده آدم‌ها بلند شده‌است. او یک دانشمند و مخترع و یک شخصیت علمی است که در کاشان به دنیا آمده و کارهایی که انجام داده‌است تمامی‌اش مبنا و مبدا شده‌است. از این لحاظ طراحی صحنه و لباس این سریال برایم دشوار بود. رامین‌فر سپس با بیان اینکه پیش از این سریالی درباره‌ قرن نهم ساخته نشده‌است و «نردبام آسمان» از این جهت تازگی دارد، اظهار کرد: ما تا به حال درباره قرن نهم (دوره تیموریان) کار نکرده بودیم. بر این اساس تمامی بناها و لباس‌هایی که تهیه شده‌، همه از صفر ساخته شده‌است.

وی درباره منابع خود برای طراحی صحنه و لباس سریال «نردبام آسمان» گفت: منابع من کمی تاریخ و کمی هم تصاویری است که از آن زمان مانده‌است؛ ولی من نمی‌توانم به این منابع چندان اتکا کنم.

رامین‌فر در این باره توضیح داد: تصاویر یا همان نقاشی‌هایی که از قرن نهم وجود دارد، متعلق به ۲۰۰ سال قبل است. در نتیجه در واقعیت آن دست برده شده‌است. من یک مثالی می‌زنم از شاهنامه؛ تصاویر شاهنامه با حال و هوا و فرهنگ و لباس دوره صفویه کشیده می‌شوند؛ بر این اساس اگرچه رستم به هزاران سال قبل بر می‌گردد، اما ما در این تصاویر لباس صفویه را بر تن رستم می‌بینیم.

او درباره طراحی بناهای این سریال هم گفت: معماری‌هایی که در سمرقند وجود دارد، بسیار محدود است؛ اما چون این منطقه جزئی از ایران محسوب می‌شده‌است، در نتیجه برای فهمیدن معماری سمرقند نیازی نیست که شما به آنجا سفر کنید، چراکه معماری‌اش بسیار شبیه معماری ایرانی است.

این طراح صحنه و لباس ادامه داد: من در مورد سریال‌های تاریخی ترجیح می‌دهم سفری به سرزمینی که الان وجود دارد، داشته باشم. برای مثال در «تنهاترین سردار» این فرصت را داشتم که به مکه بروم و از نزدیک حال و هوا و زندگی مکه و مدینه را ببینم. این سفر تاثیراتی روی من گذاشت و برایم الهاماتی داشت در پایه‌گذاری طراحی معماری مدینه در زمان پیامبر(ص).

ایرج رامین‌فر سپس خاطرنشان کرد: در مورد «نردبام آسمان» هم وضعیت به همین منوال بود. من سفری به سمت ترکمن صحرا و منطقه مرزی و شمال خراسان رفتم و زیربنای لباس‌هایی که طراحی کردم، متعلق به افغانستان، ترکمنستان و ایران است. در حقیقت این لباس‌ها کلاژی از این‌هاست که خیلی به هم نزدیک است. البته آنچه من می‌گویم یک قانون در تاریخ بوده است. همه سرزمین‌ها در هزاران سال قبل خیلی به هم نزدیک‌تر بود‌ه‌اند. وقتی طرف اسکاندیناوی و اروپا می‌روید، می‌بینید که اساطیر شاهنامه در داستان‌های آنها هم شکل می‌گیرد؛ این بدان معناست که این اساطیر و هویت به طرف اروپا هم نفوذ کرده‌است.

مدیر هنری سریال «نردبام آسمان» در پاسخ به این پرسش که این سریال چه جایگاهی در کارنامه کاری‌اش دارد، گفت: من هنوز در حال تجربه‌کردن هستم. من نمی‌توانم یک جایی بگویم که کامل شده‌ام. تنها می‌توانم بگویم که این کار در بین سریال‌های تاریخی که کار کرده‌ام، یک قدم رو به جلو است. آن هم به‌دلیل گروهی بوده‌است که ما با آن همکاری کردیم. آقای لطیفی (کارگردان) آدم بسیار آرام و اهل صحبت و تبادل‌نظر است و کار برایش اهمیت دارد و در واقع تاریخ را از زاویه درستی می‌بیند.

وی ادامه داد: وقتی ارتباط بین من و سایر اعضای گروه درست شکل می‌گیرد، فضا درست طراحی می‌شود و طراح صحنه هم راضی است. «نردبام آسمان» جزو سریال‌هایی است که از این جهت ما هماهنگی نزدیکی با هم داریم و فرصت خوبی برایم بود؛ در حقیقت می‌توانم بگویم که از این کار راضی‌ هستم. با طراحی صحنه و لباس این پروژه حس می‌کنم که یک قدم رو به جلو برداشته‌ام؛ چرا که احساسم بر این است که حال و هوا و فضای آن دوران در این سریال به خوبی درآمده‌است.

رامین‌فر که طراحی صحنه و لباس سریال «چهل سرباز» و «بشارت منجی» را بر عهده داشته است، گفت: ‌من چند سالی است که در فرصت‌های محدود و فشرده کارهایم را انجام می‌دهم. بنابراین اگر گروه با من هماهنگ نباشند، ما نمی‌توانیم موفق باشیم. خوشبختانه ما در «نردبام آسمان» هیچ مشکلی نداشتیم و با اعصاب راحت کار کردیم.