«ربنا» هدیه به ملت ایران است

سالیان سال است که حافظه مردم این دیار در ایام ماه مبارک رمضان با آوای آسمانی «ربنا» پیوند خورده و این چنین نام پرآوازه استاد بزرگ موسیقی ایران، شجریان در کنار موذن زاده اردبیلی، جاودانه شده است،... اما پس از منازعات حقوقی استاد با صدا و سیما و چندین و چند بار اعتراض نسبت به رعایت نشدن کپی‌رایت آثار وی در تلویزیون و رادیو و استفاده ابزاری از آن‌ها، سرانجام وکیل شجریان شکایتی را به دادگاه تسلیم کرد. پس از آن بود که در خبری عجیب اعلام شد، دیگر هیچ یک از آثار شجریان از جمله «ربنا» پخش نخواهد شد و جامعه هنری ایران و به خصوص علاقه‌مندان به این دعای روحبخش و جان نواز، در بهت و افسوس فرو رفتند. شجریان در نامه خود به ضرغامی‌از او خواسته بود که پخش آثار او را «به جز ربنا و ادعیه» متوقف کند. چند روز بعد یکی از سایت‌های خبری اعلام کرد، شجریان دیداری با ضرغامی، رییس صدا و سیما داشته و اختلافات مابین حل شده و حتی مدعی شد که شجریان کپی‌رایت آثارش را واگذار کرده است. با این حال دیروز سایت رسمی‌هواداران شجریان که اخبار موثق مربوط به او را منتشر می‌کند، تاکید کرد: استاد شجریان هیچ‌گونه مذاکره و جلسه‌ای با هیچ‌یک از اعضای این سازمان نداشته‌اند. به‌گزارش پایگاه خبری - تحلیلی «شجریانی‌ها» استاد محمدرضا شجریان روز ۲۵ خرداد ۱۳۸۸ با ارسال نامه‌ای به رییس سازمان صدا و سیما خواهان عدم پخش آثارش در صدا و سیما شد که پیرو عدم توجه این سازمان به این خواسته، این موضوع از طریق قانونی پیگیری می‌شود.

آوای ماندگار

شجریان در مورد اجرای این اثر که در تیر ۱۳۵۸ ضبط شده می‌گوید:« انگیزه اصلی من در خواندن این دعا تدریس آن به دو هنرجو بوده و در یکی از استودیوهای رادیو ضبط شده که پس از مدتی بدون اجازه از رادیو پخش شد!» و پس از آن سال‌ها جزو برنامه‌های اصلی رادیو و تلویزیون در ماه رمضان است. ربنا طبق سنت اجرایی این دعاها روی دستگاه‌های قرآنی خوانده شده و این قطعه از دستگاه «رست» یا «راست» شروع شده و در خاتمه به دستگاه «عجم» (شبیه به ماهور) مدلاسیون می‌شود. محمد سریر، رییس هیات مدیره خانه موسیقی درخصوص ربنای استاد شجریان می‌گوید: این مناجات در دل و جان ایرانی‌ها تاثیر شگرفی گذاشته و نقطه ثقلی در موسیقی آیینی است. تاثیر این قطعه موسیقی در لحظات روحانی افطار یکی از نقاط درخشنده حوزه موسیقی است که پشتیبان موسیقی بوده و هست.کامبیز روشن‌روان، آهنگساز نیز معتقد است: شنیدن این مناجات روحانیت افطار را بیشتر و بیشتر می‌کند و این حسی معنوی سال‌ها است که با ما همراه است. ارتباط بسیار نزدیک این اثر با فرهنگ ایرانی و اجرای فوق‌العاده‌ محمد رضا شجریان از رموز ماندگاری این ربنای تاریخی است.داریوش پیرنیاکان، دبیر و سخنگوی خانه موسیقی تاکید می‌کند: همه فاکتورهای این مناجات صحیح و بجا است، اول اینکه یک استاد آواز این ربنا را خوانده است و همین طور به لحاظ درست خواندن و تجوید این آیه‌ها هیچ مشکلی ندارد.مجید انتظامی، آهنگساز هم در پاسخ به این سوال که احساسش بعد از شنیدن ربنای تاریخی استاد شجریان چیست، گفته بود: من زمانی که این مناجات را می‌شنوم از خود بیخود می‌شوم.