حق با تماشاگر است

شهرام شریف

سال‌هاست در مورد مشکلات سینمای ایران می‌نویسند و می‌گویند. از ضعف فیلمنامه و مشکلات مالی و حمایت کردن یا نکردن دولت گرفته تا ممیزی و افزایش هزینه‌ها و مشکلات دیگر. در این میان همواره موضوع سینما به عنوان یک محل تفریحی و سرگرم‌کننده و قیمت استفاده از آن چندان به عنوان معضل اصلی به چشم نیامده است. واقعیت آن است که سالن‌های سینمای ایران در طول سال‌های اخیر فقط بازسازی شده‌اند و کمتر از ۱۰درصد سالن جدید احداث شده است. دردسرهای ساخت و نگهداری سالن سینما به همراه هزینه‌های جانبی آن هیچ سرمایه‌گذاری را به‌این سمت ترغیب نمی‌کند و بی‌سبب نیست که در کلانشهر تهران بزرگ اگر قرار است سینمایی با استانداردهای امروزه ساخته شود جز نهاد متولی ساخت‌و‌ساز شهری (شهرداری) هیچ نهاد یا شخص دیگری قادر به کار نیست.

سینماهای ایران هم‌اکنون از پایین‌ترین استاندارهای ممکن برخوردارند و فاصله آنها از هم آنقدر زیاد است که تماشاگران فرصت و زمان زیادی را صرف رسیدن به محل و توقف می‌کنند. تعداد سالن‌های کم انتخاب‌های محدودی را در اختیار تماشاگران قرار می‌دهد و نبودن سیستم‌های پیشرفته رزرو بلیت گاه بسیاری را ناامید بازمی‌گرداند و گاه فرصت بیهوده‌ای را از آنها - تا شروع نوبت نمایش - می‌گیرد. بسیاری از سینماهای ایران در مناطق پررفت و آمد قرار دارند که پیداکردن جای پارک به معجزه‌ای می‌ماند که قطعا همپای قیمت بلیت خرج دارد. به سالن که قدم می‌گذاریم تازه مشکلات جدیدتر آغاز می‌شود. فضای بیشتر از ۹۰درصد سینماهای ما آنقدر کوچک، گرفته و ماتم‌آور است که گویی عده‌ای در سالن منتظر شروع تشییع جنازه‌اند در حالی که در بسیاری از کشورهای کوچک اطرافمان سالن‌های سینما در کنار و یا در داخل مراکز خرید ایجاد می‌شوند در ایران اساسا کسی متوجه قابلیت‌های اقتصاد حاشیه سینما نیست. به همه‌ اینها اضافه کنید قیمت بالای بلیت را که اساسا بسیاری از خانواده‌ها را با این تفریح /سرگرمی/ هنر بیگانه کرده است. در حالی که تهیه‌کنندگان و سینماداران به قیمت تک فروشی بلیت دل بسته اند و حاضر به کاهش قیمت بلیت نیستند بسیاری از افراد وقتی هزینه بلیت یک خانواده را به هزینه‌های جانبی دیگر جمع می‌زنند به‌این نتیجه می‌رسند که اساسا سینما در ایران نه تنها تفریح و سرگرمی‌ ارزانی نیست بلکه به دلیل مشکلاتش و مقایسه راه‌حل‌های پیش رو - خرید سی‌دی از پیاده‌رو و تماشای فیلم در خانه - عطای آن را به لقایش می‌بخشند. از این روست که متمول‌ترها دل به سینماهای خانگی و صفحات عریض تلویزیون‌های ال‌سی‌دی می‌بندند که تکنولوژی‌های تلویزیونی آنها ده‌ها سال از تکنولوژی‌های پیشرفته‌ترین سینماهای ما پیشرفته‌تر است. چنین فضایی باعث شده سینما طی سال‌های اخیر اساسا از سبدخانوارها خارج و به عنوان یک تفریح/ سرگرمی‌ خاص فقط مورد علاقه یک قشر قرار بگیرد. از برخی جرقه‌ها و معجزه‌های فروش که بگذریم بسیاری از فیلم‌های ایرانی اساسا فروش چندانی ندارند و بسیاری از سالن‌های قدیمی‌و کهنه، فروشی معادل یک نوبت نمایش یک سینمای نسبتا مطلوب دارند. هرچند این عقیده نیز درست است که فیلم‌های سینمای ایران نیز چندان وضعیت بهتری از سالن‌های ما ندارند اما تاثیری که سالن‌های سینمای ایران بر کاهش تماشاگر دارند به مراتب بیشتر از کیفیت فیلم‌ها است. در چرخه اقتصادی معیوبی که سالن سینمای مطلوبی وجود ندارد و فیلمی‌هزینه‌های خود را برنمی‌گرداند نمی‌توان انتظار فیلم‌های درخشانی را داشت و چنین است که حق با تماشاگر است که به‌ این سینما پشت کند.