مصلحت‌اندیشی و سهم‌خواهی

دنیای اقتصاد- با نزدیک شدن به روزهای پایانی عمر مجلس هفتم و در آستانه تشکیل هشتمین دوره قوه مقننه جمهوری اسلامی، علاوه بر گمانه‌زنی درباره ترکیب هیات رییسه آینده مجلس، بررسی کارنامه هیات رییسه فعلی بسیار مورد توجه نمایندگان و صاحب‌نظران سیاسی قرار گرفته است. در این میان، ترجیع‌بند اظهارات نمایندگان، انتقاد از عملکرد رییس و هیات رئیسه مجلس هفتم به‌ویژه در دو سال پایانی، یعنی از زمان همکار شدن با دولت نهم بوده است. مهم‌ترین انتقادی که نمایندگان شاخص مجلس هفتم به غلامعلی حداد عادل، به‌عنوان متهم ردیف اول تضعیف جایگاه قوه مقننه وارد می‌کنند، «مصلحت‌اندیشی» به دلیل مشی سیاسی مشابه دولت و مجلس است. مهم‌ترین منتقد هیات رییسه مجلس در این دو سال نیز، عماد افروغ، رییس سابق کمیسیون فرهنگی و رهبر جریان اصولگرایان مستقل مجلس است. افروغ در آخرین اظهارات خود در انتقاد از سران قوه مقننه گفت: «برخی اعضای هیات رییسه مجلس هفتم، از دولت وزیر گرفتند و در ازای آن مجلس را فروختند.»

نماینده مردم تهران به پایگاه خبری آفتاب گفت: بارها گفته‌ام که عملکرد هیات‌ رییسه به ویژه در دو سال آخر عمر مجلس هفتم، عملکردی کاملا محل سوال است و معتقدم این عملکرد بود که مجلس را از رأس امور انداخت و شأن آن را تقلیل داد.

تضعیف جایگاه مجلس و «تقلیل آن از راس امور به تحت امور» البته تنها انتقاد افروغ به هیات رییسه مجلس نیست. محمد خوش‌چهره، دیگر نماینده مردم تهران در مجلس نیز بارها به این مساله اشاره کرده است.

خوش‌چهره زمانی که درباره دلیل مقاومت دولت در برابر مصوبات قانونی مجلس، با «دنیای اقتصاد» سخن می‌گفت، ضعف مجلس را در این موضوع مهم‌تر از زیاده‌خواهی دولت دانست و افزود: دولت علاقه‌مند است که «فعال مایشاء» باشد و خودش طراحی و قانونگذاری و اجرا را در همه شئون جامعه به دست بگیرد، اما این نهادهای نظارتی مثل مجلس هستند که باید در مقابل «فزون‌خواهی» دولت بایستند.به گفته او، مجلس هفتم و به‌ویژه هیات رییسه آن نتوانستند از ابزارهای نظارتی خود برای کنترل قوه‌مجریه استفاده کنند که این باعث شد مجلس از راس امور خارج شود. دلیل این امر هم آن است که در راس امور بودن ابزارها و الزاماتی دارد که اگرچه در قانون اساسی دیده شده، ولی در مجلس هفتم به‌کار گرفته نشد و در نتیجه «دولت جاده را برای حرکت خود باز دید.»نماینده مردم تهران، معتقد است مجلس باید با ابزارهایی همچون سوال و استیضاح وزرا و حتی رییس‌جمهوری، مانع خروج دولت از مدار وظایف و اختیارات خود می‌شد و «دولت را سر جای خود می‌نشاند،» اما مصلحت‌اندیشی و کوتاه‌آمدن‌های هیات رییسه در برابر قوه مجریه، مانع از اجرای صحیح وظایف قوه مقننه به‌ویژه در حوزه‌های نظارتی شد.

البته به عقیده عماد افروغ، به جز مصلحت‌اندیشی، سهم‌خواهی‌های سیاسی هیات رییسه مجلس نیز در تقلیل جایگاه قوه مقننه بی‌تاثیر نبود: «برخی اعضای هیات رییسه مجلس هفتم از دولت وزیر گرفتند و در ازای آن مجلس را فروختند. ‌اکنون در زمانی که دولت مرتبا کابینه خود را ترمیم می‌کند، مشخص می‌شود که سهم‌خواهی‌‌های چهره‌های تاثیرگذار در فراکسیون اصولگرایان مجلس، چه آثاری در پی داشته و حتی برای دولت نیز مشکل‌ساز شده است.»

به گفته او، عملکرد هیات رییسه مجلس هفتم به عنوان بدعتی ناشایست در نظام پارلمانی ایران، تعامل‌گرایی یکسویه با دولت را تقویت کرد و دولت‌گرایی پارلمانی را به وجود آورد.

رییس سابق کمیسیون فرهنگی مجلس هفتم با اشاره به اتفاقات و اخبار روزهای اخیر مبنی بر برخی تکاپوها در جهت شکل‌دهی به هیات رییسه مجلس آینده و همسویی آن با مجلس هفتم گفت: این مساله ذاتی اصحاب قدرت است که البته گاهی به صورت علنی مطرح می‌شود و گاهی نیز تنها از طرح علنی آن خودداری می‌کنند، اما در عمل به آن وفادار می‌مانند.

وی افزود: برخی اصحاب قدرت گه‌گاه با پرهیز از طرح علنی تلاش خود برای ماندگاری، به آیات،‌ روایات و اخلاقیات استناد می‌کنند، ولی عملا و در پنهان همه سعی خود را به کار می‌گیرند تا در قدرت باقی بمانند که این امر آسیب‌های جدی‌تری را به دین و اخلاق وارد می‌کند.

افروغ با تاکید بر این‌که «نباید به ظاهر کلام اصحاب قدرت توجه کرد،»‌ از نمایندگان منتخب ملت در دوره هشتم خواست هوشیارانه مراقب باشند هیات رییسه‌ای منتقد، نقاد و مدافع شان مجلس روی کار بیاید، هرچند که ممکن است با سیاست‌های کلان دولت نیز هماهنگ باشد.

همچنین غلامرضا مصباحی‌مقدم از دیگر نمایندگان مردم تهران نیز درباره ترکیب هیات رییسه مجلس هشتم گفت: با توجه به فضایی که انتخابات داشته، تصور می‌کنیم هیات رییسه‌ای با ترکیبی قوی‌تر برای مجلس آینده شکل بگیرد.

او هم ضمن ابراز تاسف از اینکه در دو سال اخیر هیات رییسه مجلس هفتم عملکرد چندان خوبی نداشته است، تصریح کرد: عملکرد اعضای هیات رییسه در مجلس هفتم به گونه‌ای نبود که نمایندگان از آن رضایت داشته باشند.