باز هم اعتراض باز هم سکوت!

لی لی اسلامی

شمارش معکوس برای برگزاری نمایشگاه کتاب آغاز شده و ناشران و مولفان مشغول ثبت رکوردهای تازه‌اند. اما این بار رکوردی در زمینه انتشار و توزیع کتاب‌های جدید ثبت نمی‌شوند، بلکه این روزها ناشران در جا گذاشتن کتاب‌هایشان در وزارت ارشاد از هم پیشی می‌گیرند.

مثل همیشه آمار رسمی ارائه نمی‌شود و کمتر ناشری حاضر است رقمی از کتاب‌های منتشر شده‌اش ارائه دهد. آمارهای دولتی از میزان کتاب‌های تازه هم ترکیبی است از کتاب‌های منتشر شده درسی، کمک درسی، علمی و ادبی و ... که بدون شک نمی‌توان بالا رفتنشان را دلیلی بر بهبود اوضاع نشر و افزایش جمعیت کتاب‌خوان‌ها دانست.

اتحادیه ناشران در روزهای پایان سال ۸۶ نامه‌ای سرگشاده خطاب به وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نوشت و نسبت به افزایش ممیزی‌ها و تاخیر در صدور مجوز کتاب‌های بسیار اعتراض کرد.

اعتراض‌ها دوباره بالا گرفت و جراید در روزهای اخیر نامه اتحادیه ناشران را همراه با نقدهایی منعکس کردند در حالی که کوچک‌ترین پاسخی از دریافت کنندگان نامه تاکنون انتشار نیافته و در خبرگزاری‌های دولتی هم خبری از اعتراض اتحادیه ناشران نمی‌بینیم. اتحادیه ناشران در مقام تشکلی صنفی از نبود قانون مشخص برای ممیزی کتاب در ایران گلایه کرده و دخالت سلیقه‌ها در اعطای مجوز برای انتشار کتاب‌ها را آفتی بر اوضاع نشر دانسته است.

در این خصوص با برخی ناشران و مولفان صحبت کردیم مثل همیشه بسیاری حاضر به صحبت در این خصوص نشدند، برخی فرصت پاسخگویی نداشتند و برخی هم به بیان دیدگاه‌هایشان در این خصوص پرداختند.

دیگر کتاب‌هایمان را نمی‌فرستیم

فرخنده حاجی‌زاده مدیر انتشارات «ویستار» در این زمینه معتقد است: «نامه اتحادیه ناشران در شرایط فعلی کاملا به جا و ضروری بود و واکنش‌های وسیعی را هم در رسانه‌های داخلی و هم در خارج از کشور در پی داشت.

این نامه می‌تواند صد در صد تاثیرگذار باشد و میزان تاثیر آن در شرایط نشر بسته به این است که وزارت ارشاد تا چه حد این صحبت‌ها را جدی بگیرد و مایل به همکاری باشد.» حاجی‌زاده تاکید می‌کند که صنف ناشران بیشترین امکان بحث و گفت‌وگو را در خصوص معضلات فرهنگی دارد، اما از آنجا که طرف مقابل بحث، اهمیت زیادی برای این گونه موارد قائل نیست ما در سال‌های اخیر کمترین تعامل و تاثیرگذاری را داشته‌ایم.

او در خصوص کتاب‌هایی که از انتشارات ویستار در انتظار دریافت مجوز مانده‌اند، به خنده می‌گوید: ما با ارشاد به تفاهم بیان نشده‌ای رسیدیم و ناگفته قرار گذاشتیم کتاب دیگری را برای دریافت مجوز نبریم، چون همان طور که می‌بینید مشکل بیشتر در حوزه ادبیات است و کسی با کتاب‌های ریاضی و فیزیک مشکلی ندارد.»

حاجی‌زاده می‌گوید: «در ماه‌های اخیر درگیر مشکلات ویستار بوده‌ایم و خود را از بررسی بی‌پاسخ کتاب‌های در انتظار چاپ بیرون کشیده‌ایم.»

حرف اتحادیه‌ حرف ما است

شهاب مقربین از مدیران انتشارات «آهنگ دیگر» هم نامه‌ اتحادیه را بجا و منطقی می‌داند و معتقد است صحبت‌های اتحادیه در قالب نامه می‌تواند صحبت‌های نشر آنها هم باشد که ماه‌ها است تعدادی از کتاب‌هاشان در انتظار دریافت مجوزاند.

جز اطلاع رسانی توان دیگری نداریم

حسین سناپور، نویسنده هم از موضع اتحادیه ناشران حمایت می‌کند و می‌گوید: «با وضعیتی که برای صنعت نشر پیش آمده و بسیاری از کتاب‌ها، بی‌هیچ پاسخی در وزارت ارشاد مانده‌اند، تنها کاری که از دست ما ساخته است، اطلاع رسانی است و توضیح دادن وضعیت موجود. اتحادیه ناشران هم در مقام یک شکل صنفی هم باید کاری می‌کرد و به روشن شدن اوضاع می‌پرداخت.»

سناپور که رمانش ۲ سال در انتظار دریافت مجوز مانده است، می‌گوید: «لب‌ بر تیغ را دو سال پیش ناشر به وزارت‌خانه فرستاد و سال گذشته بنا شد طبق خواسته ناظران اصلاحیه‌هایی اعمال شود. گرچه مواردی که مشخص شده بود، نشان می‌داد خوانندگان اثر با ادبیات کاملا بیگانه‌اند.»

او ادامه داد: «بعد از اعمال اصلاحیه‌ها این کتاب همچنان در اداره کتاب منتظر دریافت مجوز مانده، گرچه از منابع غیررسمی، خبر دریافت مجوزش را شنیده‌ایم، اما هیچ منبع رسمی تاکنون خبری به ناشر نداده است.»

کتاب‌های من هم در انتظار است

جواد مجابی، نویسنده هم از این وضعیت گلایه دارد و می‌گوید: «کتاب «شباهت‌های ناگزیر» که در خصوص کاریکاتور‌های «اردشیر محصص» تدوین شده حدود ۸ ماه است بی‌هیچ پاسخی در اداره کتاب مانده و در مورد مجموعه اشعاری که در هزار صفحه برای دریافت مجوز فرستاده شده بود، اعلام شده ۱۴۴ صفحه را باید حذف کنیم و حتی با حذف آن، از مهرماه هنوز جواب نگرفته‌ایم. کتاب «ترانه‌های مجوسان» هم کتاب‌ شعری است که هنوز پاسخ مثبت یا منفی دریافت نکرده است.»

او درخصوص نامه اتحادیه‌ ناشران می‌گوید: «نامه دقیقی بود و به خوبی شرایط دشوار نشر را بیان کرده بود. بدیهی است اگر وضعیت به همین روال ادامه پیدا کرد، تا چند سال دیگر چیزی به نام صنعت نشر خصوصی نخواهیم داشت.»

بازخوردها به نامه اعتراض‌آمیز ناشران همچنان جریان دارد در حالی که هنوز مسوولان مربوطه پاسخ شفافی نسبت به آنچه گفته شد، اعلام نکرده‌اند. پیگیری‌های ما هنوز به نتیجه نرسیده و اگر مسوولان دراین زمینه حاضر به پاسخگویی شوند، صحبت‌هایشان را در روزهای آینده منتشر خواهیم کرد.